مدل انباشت به جریان (Stock to Flow) که با نمادهای SF یا S2F نیز نمایش داده می‌شود، عرضه کل و تولید سالانه یک دارایی را اندازه می‌گیرد. نسبت انباشت به جریان مقدار ذخایر ذخیره شده یک دارایی تقسیم بر مقدار تولید سالانه آن است. بسیاری از تریدرهای ارزهای دیجیتال از این مدل برای پیشبینی روندهای آینده بازار و قیمت‌های آتی استفاده می‌کنند. اطلاع از روش‌های مختلف به شما کمک میکند بهترین روش‌ها را برای استراتژی‌های معاملاتی خود انتخاب و از آنها استفاده کنید. با داموندمگ همراه باشید تا با این مدل و روش پیشبینی قیمت آن آشنا شوید.
مدل انباشت به جریان چیست؟
این مدل از مفهوم کمیابی برای پیشبینی قیمت استفاده میکند؛ بر این اساس دارایی‌های کمیاب‌تر، ارزشمندتر هستند. از این منظر، این مدل با بیت کوین (Bitcoin) شبیه منابع کمیاب دیگر مانند طلا یا نقره رفتار میکند. مدل انباشت به جریان بر اساس این فرضیه است که کمیابی باعث افزایش ارزش می‌شود. میزان کمبود (SF) به عنوان نسبت موجودی فعلی یک دارایی (انباشت) و جریان آن (تولید سالانه) تعریف می‌شود:
SF = انباشت / جریان
مدل انباشت به جریان عموماً برای پیش بینی وضعیت آینده منابع طبیعی استفاده می‌شود و طلا مهمترین دارایی است که با این مدل بررسی می‌شود. با وجود اینکه تخمین‌ها ممکن است دقیق نباشد، اما شورای جهانی طلا (World Gold Council) تخمین می‌زند که تا کنون حدود 190000 تن طلا استخراج شده است. این مقدار (یعنی کل عرضه) همان چیزی است که می توانیم به عنوان انباشت یا Stock در نظر بگیریم. در همین حال، سالانه حدود 2500 تا 3200 تن طلا استخراج می‌شود. این مقدار همان چیزی است که می‌توانیم به عنوان جریان یا Flow بدانیم.
ما می‌توانیم نسبت انباشت به جریان را با استفاده از این دو معیار محاسبه کنیم. این نسبت یعنی برای یک منبع مشخص، مقدار عرضه ورودی به بازار در هر سال نسبت به عرضه کل آن دارایی چقدر بوده است. هرچه نسبت S2F بیشتر باشد، یعنی میزان عرضه در یک سال نسبت به عرضه کل کم‌تر بوده است. همانطور که مشخص است، به صورت تئوری، هرچقدر نسبت SF یک دارایی بیشتر باشد، در بلند مدت ارزش خود را بهتر حفظ میکند.
کالاهای مصرفی و کالاهای صنعتی معمولاً نسبت انباشت به جریان پایینی دارند. از آنجایی که عرضه این کالاها معمولاً با توجه به میزان مصرف آنها تعیین می‌شود، این منابع لزوماً ارزش بالایی به عنوان دارایی ندارند. بنابراین در هنگام ارزیابی به وسیله مدل انباشت به جریان ضعیف عمل می‌کنند. در برخی موارد استثنایی، اگر پیشبینی کمبود در آینده وجود داشته باشد، ممکن است قیمت به سرعت افزایش یابد، اما در غیر این صورت، عرضه مطابق با تقاضاست و روند قیمت تقریبا ثابت می‌مانند.
توجه به این نکته مهم است که کمبود به تنهایی به معنای ارزشمند بودن یک منبع نیست. به عنوان مثال، طلا آنقدرها هم کمیاب نیست (در حال حاضر 190000 تن موجود است)؛ نسبت انباشت به جریان طلا نشان می‌دهد که این دارایی به این خاطر ارزشمند است که تولید سالانه آن در مقایسه با موجودی کل، مقدار نسبتاً کم و ثابتی است.
نسبت انباشت به جریان طلا چقدر است؟
در طول تاریخ، طلا بالاترین نسبت انباشت به جریان را در میان فلزات گرانبها داشته است. بیایید با توجه به مثالی که گفته شد این نسبت را اندازه‌گیری کنیم. برای این کار باید کل عرضه 190000 تن را بر 3200 تقسیم کنیم. نسبت ذخیره به جریان را برابر با 59 بدست می‌آوریم. این عدد به ما می‌گوید که با نرخ تولید فعلی، حدود 59 سال طول می‌کشد تا 190000 تن طلا استخراج شود.
این نکته جالب را در نظر داشته باشید که تخمین‌ها برای مقدار طلای جدید استخراج شده در هر سال دقیقاً همین مقدار است و سالانه در حدود 59 تن طلا در سراسر جهان استخراج می‌شود. اکنون این سوال پیش می‌آید که چرا محاسبه نسبت انباشت به جریان طلا برای کسانی که در سایر بازارها معامله می‌کنند مهم است؟ طلا را از جهاتی می‌توان با بازار ارزهای دیجیتال و بیت کوین مقایسه کرد، زیرا این دارایی‌ها کمیاب هستند، استخراج هر دو سخت است و منابع هر دو هم محدود است.
هر چند که باید این نکته را در نظر گرفت که در زمان بحران‌های اجتماعی طلا و بیت کوین روندهای قیمت متفاوتی را طی کرده‌اند. مثلا پس از انتشار ویروس همه‌گیر کرونا یا جنگ روسیه و اوکراین، قیمت طلا به‌شدت افزایش یافت اما قیمت بیت کوین به یکباره سقوط شدیدی را تجربه کرد. در آن زمان مردم جهان احساس خطر کردند و به سمت دارایی‌های امن مثل طلا رفتند. این رفتار قیمتی نشان می‌دهد که ارزهای دیجیتال به‌عنوان دارایی‌های پرریسک‌تر از طلا شناخته می‌شوند. اغلب مردم و سرمایه‌گذاران بر این باورند که طلا امنیت بیشتری نسبت به بیت کوین دارد. البته عملکرد بیت کوین در سال ۲۰۲۱ بسیار بهتر از طلا بوده است و توانست رشد ۸۰ درصدی را تجربه کند. این در حالی بود که قیمت طلا در همین بازه زمانی، حدود ۸ درصد هم کاهش یافت.
با این حال اگر قیمتی در حدود 1500 دلار برای هر اونس طلا در نظر بگیریم، ارزش کل طلا به حدود 11.8 تریلیون دلار می‌رسد. این مقدار به نظر زیاد می‌آید، اما اگر همه طلاهای موجود را تا ارتفاع یک متر روی هم جمع کنید، تنها به فضایی به اندازه یک استادیوم فوتبال برای جمع کردن آنها نیاز خواهید داشت.
برای مقایسه طلا و بیت کوین می‌توان گفت، بالاترین ارزش کل بیت کوین در اواخر سال 2017 حدود 300 میلیارد دلار بود، اما زمانی که بیت کوین به بالاترین قیمت خود تا سال 2021 رسید، این مقدار برابر با 1.263 تریلیون دلار شد. در زمان نگارش این مقاله (ژوئن ۲۰۲۲) ارزش کل بازار بیت کوین در حدود 555 میلیارد دلار در نوسان است. ارزش بازار طلا هم در این مدت رشد داشته، اما صعود آن به اندازه بیت کوین پرشیب نبوده است.
مدل انباشت به جریان در بیت کوین
اگر بدانید بیت کوین چگونه کار میکند، درک اینکه چرا استفاده از مدل انباشت به جریان (Stock to Flow) در آن ممکن است منطقی باشد، برای شما دشوار نخواهد بود. این مدل اساساً بیت کوین را با کالاهای کمیاب، مانند طلا یا نقره، مقایسه میکند.
طلا و نقره را اغلب منابع ذخیره ارزش (Store of Value) می‌نامند. از نظر تئوری، طلا و نقره باید ارزش خود را در دراز مدت به دلیل کمبود نسبی و جریان کم حفظ کنند. علاوه بر این، افزایش قابل توجه عرضه آنها در کوتاه مدت بسیار دشوار است.
به گفته طرفداران مدل انباشت به جریان، بیت کوین مشابه طلا و نقره است. ارز دیجیتال بیت کوین کمیاب و تولید آن پرهزینه است و عرضه کل آن برابر با 21 میلیون واحد کوین خواهد بود. همچنین میزان استخراج و عرضه بیت کوین توسط پروتکلی از پیش تعریف شده که باعث می‌شود مقدار جریان (Flow) آن کاملا قابل پیش بینی باشد. احتمالا تا کنون درباره هاوینگ بیت کوین هم شنیده‌اید. این رویداد مقدار عرضه جدید این ارز دیجیتال را پس از هر 210,000 بلاک (یا تقریبا هر 4 سال یکبار) نصف میکند.
به گفته طرفداران این مدل، ترکیب این ویژگی‌ها باعث ایجاد یک منبع دیجیتالی کمیاب شده که ارزش این رمز ارز را در بلند مدت حفظ میکند. طرفداران همچنین بر این باورند که از نظر آماری، رابطه معناداری بین مدل انباشت به جریان با ارزش بازار وجود دارد. به استناد پیش بینی‌های این مدل، قیمت بیت کوین باید به خاطر کاهش مداوم نسبت انباشت به جریان، در گذر زمان افزایش چشم‌گیری داشته باشد.
اولین استفاده از مدل S2F برای بیت کوین به فردی به نام PlanB نسبت داده می‌شود که در مقاله‌ای به نام «مدل‌سازی ارزش بیت کوین با کمیابی» منتشر شد. او یکی از محبوب‌ترین چهره‌های توییتر در حوزه‌ی تحلیل و سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال و بلاکچین است.
این مدل به قدری کارآمد بود که توسط سایر سرمایه‌گذاران و موسسات مالی در سراسر جهان پذیرفته شد و برای سایر دارایی‌های مشابه بیت کوین نیز مورد استفاده قرار گرفت. بسیاری از افراد مطمئن هستند که ایدئولوژی‌های پلن بی (PlanB) دقیق هستند. تاکنون هویت این شخص در جهان واقعی مشخص نشده است.
نسبت انباشت به جریان بیت کوین چقدر است؟
عرضه فعلی بیت کوین در گردش تقریباً 18 میلیون کوین است، در حالی که عرضه کوین‌های جدید بیت کوین تقریباً 0.7 میلیون در سال است. نسبت Stock to Flow بیت کوین اکنون برابر با 57 است. در تصویر زیر، رابطه تاریخی میانگین متحرک 365 روزه انباشت به جریان بیت کوین به همراه قیمت آن را مشاهده می‌کنید.
محدودیت‌های مدل انباشت به جریان
با اینکه انباشت به جریان مدلی مناسب برای اندازه‌گیری کمیابی و پیش بینی قیمت در آینده است، اما تمام جزئیات را در نظر نمی‌گیرد. مدل‌ها به اندازه مفروضاتشان قوی هستند. یک مسئله حتمی این است که مدل S2F بر پایه فرضیه «کمیابی باعث افزایش قیمت می‌شود» متکی است. به گفته منتقدان این مدل، اگر بیت کوین قابلیت‌های ارزشمند دیگری به غیر از کمیابی و محدودیت در عرضه نداشته باشد، این مدل هم شکست می‌خورد.
کمیابی و قدرت نقدینگی جهانی، طلا را به یک دارایی نسبتا باثبات برای ذخیره ارزش در مقایسه با ارزهای فیات که از تورم و کاهش ارزش به دور نیستند، تبدیل کرده است. به استناد مدل انباشت به جریان، نوسان قیمت بیت کوین باید در طول زمان کاهش یابد. این ادعا هم توسط داده‌های تاریخی شرکت کوین متریکس (Coinmetrics) تایید شده است که نشان می‌دهد تغییرات میانگین متحرک 200 روزه قیمت بیت کوین در حال کاهش است.
تعیین ارزش واقعی یک دارایی به در نظر گرفتن نوسان قیمت آن نیاز دارد. اگر این نوسان قیمت تا حدودی قابل پیش بینی باشد، مدل ارزش‌گذاری نیز قابلیت اطمینان بیشتری خواهد داشت.
از آنجایی که بیت کوین یک ارز دیجیتال غیر متمرکز است که هیچ سازمانی روی آن کنترل ندارد و هیچ دولت یا بانک مرکزی آن را تولید نمی‌کند، در نتیجه بر خلاف ارزهای فیات ( مانند دلار ، ریال و … ) متغیر‌های اقتصادی مانند تورم، نرخ بهره، بیکاری و… تاثیر مستقیم و مشخصی بر قیمت آن ندارند. عوامل دیگری مانند قوانین و مقررات موجود، میزان عرضه و تقاضای آن در بازار، اخبار و رسانه‌ها و سایر موارد روی قیمت این ارز دیجیتال تاثیر می‌گذارند. این موضوع سبب پیچیده شدن پیشبینی آینده قیمت بیت کوین برای سرمایه‌گذاران این بازار شده است.
بیت کوین از زمان تولد خود در یک بازار کاملا آزاد توسط کاربران، تریدرها و دلالان قیمت‌گذاری شده است. نتیجه این است که بیت کوین به نسبت دیگر دارایی‌ها بیشتر در معرض نوسان قیمت قرار دارد. بنابراین مدل انباشت به جریان بیت کوین شاید برای این ارز دیجیتال کارایی زیادی نداشته باشد.
علاوه بر آن، عوامل خارجی زیادی بر قیمت بیت کوین اثر گذارند؛ مانند رویدادهای اقتصادی که در نظریات اقتصادی از تعبیر قوی سیاه برای این رویدادها استفاده می‌شود. قوی سیاه اتفاقاتی به شدت نادر، غیرقابل پیشبینی و با احتمال وقوعی بسیار ناچیز ولی بسیار تأثیرگذار هستند. افراد قبل از وقوع پدیده‌های قوی سیاه هیچ ایده‌ای از احتمال رخ دادن آنها ندارند، بنابراین بعد از مشاهده آن، سعی می‌کنند تا به نحوی دلیل این رخداد پیشبینی نشده را توجیه کنند و به گونه‌ای جلوه دهند که این رویداد قابل پیشبینی بوده است.
وجود این عوامل نیز می‌توانند باعث تضغیف مدل انباشت به جریان شوند. البته لازم به ذکر است که احتمال رخ دادن این موارد، هر مدل دیگری که بر اساس داده‌های تاریخی قیمت یک دارایی را پیشبینی میکند را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد.
جمع‌بندی
مدل انباشت به جریان (Stock to Flow) رابطه میان میزان دارایی موجود فعلی از یک منبع و نرخ تولید آن را اندازه می‌گیرد. مدل S2F عموما برای فلزات گرانبها و بسیاری از دارایی‌ها کاربرد دارد، اما برخی از افراد کارایی آن در بررسی بیت کوین را نیز تایید کرده‌اند. در این حالت، به بیت کوین از دید یک دارایی دیجیتال کمیاب نگریسته می‌شود. به استناد این روش تحلیل، ویژگی کمیابی بیت کوین باید آن را به دارایی که در طول زمان ارزش خود را حفظ خواهد کرد، تبدیل کند.
با این وجود، هر مدلی به اندازه فرضیاتی که مطرح کرده قوی است و ممکن است تمام جنبه‌های ارزش‌گذاری بیت کوین را در نظر نگیرد. علاوه بر این، در حال حاضر، بیت کوین بیش از 10 سال سن دارد و داده‌های قیمتی آن موجود است. اما طبق نظر برخی از افراد، مدل‌های پیش بینی قیمت بلند مدت مانند مدل انباشت به جریان برای داشتن دقت محاسبانی و قابلیت اطمینان بیشتر، به مجموعه داده‌های بزرگتری نیاز دارند و 10 سال کافی نیست.
سوالات متداول
کاربرد مدل انباشت به جریان در چه مواردی است؟
این مدل رابطه بین مقدار فعلی یک منبع و نرخ تولید آن را اندازه‌گیری میکند و معمولاً برای فلزات گرانبها و سایر دارایی‌ها کارایی دارد، اما برخی استدلال می‌کنند که این مدل ممکن است برای بیت کوین نیز قابل‌اجرا باشد.
آیا استفاده از مدل انباشت به جریان به تنهایی برای پیش بینی قیمت بیت کوین کافی است؟
مدل S2F با اینکه می‌تواند مورد استفاده سرمایه‌گذاران قرار بگیرد اما محدودیت‌هایی هم دارد: طرف تقاضا و همچنین نوسانات بازار بیت کوین را در نظر نمی‌گیرد و نسبت به عوامل بنیادینی مثل اعلام ممنوعیت معاملات، بی‌تفاوت است. بنابر این باید همراه سایر مدل‌ها استفاده شود.
مدل انباشت به جریان چگونه قیمت ارز دیجیتال بیت کوین را پیش بینی میکند؟
این مدل زمانی که عدد بالا است (بالاتر از 50) یعنی کمیابی بالا است و طبق قانون عرضه و تقاضا قیمت بالاتر خواهد رفت.