تفاوت کسادی و رکود اقتصادی چیست؟

رکود (Recession) و کسادی (Depression) دو اصطلاح در علم اقتصاد هستند که عموم مردم از آن‌ها به جای همدیگر استفاده می‌کنند اما این دو اصطلاح، تعاریف کاملا متفاوتی در علم اقتصاد دارند. در این مقاله می‌خواهیم تفاوت کسادی و رکود اقتصادی را برای شما مخاطبان گرامی داموندمگ توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

رکود اقتصادی چیست؟

رکود اقتصادی را به صورت روند نزولی در فعالیت اقتصادی تعریف می‌کنند. معمولا، رکود اقتصادی، کمتر از یک سال طول می‌کشد. البته، این‌ها تعاریفی عمومی از رکود اقتصادی است و دولت‌ها، رکود در اقتصاد را به صورت زیر تعریف می‌کنند:

«روند نزولی اقتصادی که با منفی بودن تولید ناخالص داخلی (Gross Domestic Product) یا به اختصار، GDP محاسبه شده در یک دوره هشت ماهه همراه است».

رکود می‌توان محدود به یک منطقه جغرافیایی یا کل کشور باشد. برای تشخیص رکود اقتصادی، باید وضعیت اقتصادی کشور بررسی شود. با اینکه پارامترهای مختلفی مثل شدت، مدت و توزیع در تعریف رکود اقتصادی نقش دارند اما گاهی اوقات، فقط یکی از این عوامل نیز می‌تواند در ایجاد رکود اقتصادی مؤثر باشد.

همه اقتصادهای دنیا بر‌اساس الگویی که آن را چرخه اقصادی (Economic Cycle) یا چرخه کسب و کار (Business Cycle) می‌نامیم، پیروی می‌کنند و هر چرخه اقتصادی از بخش‌های زیر تشکیل می‌شود:

• رشد (Expansion)
• اوج (Peak)
• رکود (Recession)
• کف (Trough)

پس از رسیدن یک چرخه اقتصادی به کف، مجددا دور دیگری از چرخه با شروع رشد اقتصادی جدیدی شروع می‌شود. دقت داشته باشید که هیچ زمان مشخصی برای هر کدام از این مراحل وجود ندارد. با اینکه همه اقتصادها چرخه اقتصادی دارند اما تفاوت اقتصادهای سالم با اقتصادهای ناسالم در روند کلی مسیر اقتصاد است که می‌تواند صعودی (کف‌ها و سقف‌های جدید بالاتر از کف‌ها و سقف‌های قبلی)، راکد یا نزولی (کف‌ها و سقف‌های جدید، پایین‌تر از کف‌ها و سقف‌های قبلی) باشد. همچنین، طول دوران رشد یا رکود یا باقی ماندن در کف یا سقف اقتصادی نیز تفاوت مهمی بین اقتصادهای سالم و اقتصادهای بیمار است.

بنابراین، با توجه به اینکه رکودهای اقتصادی، بخشی از چرخه اقتصاد هستند، می‌توان آن‌ها را پیشبینی کرد. دستمزد ثابت، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان از نشانه‌های ورود به رکود هستند.

نشانه های رکود اقتصادی

از مهم‌ترین نشانه‌های رکود اقتصادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش نرخ بیکاری
• کاهش قیمت‌ها و خرید و فروش املاک و مستغلات
• ثابت ماندن یا کاهش دستمزدها
• GDP منفی

عوامل رکود اقتصادی

همانطور که پیش از این گفتیم، رکود اقتصادی بخشی طبیعی از چرخه اقتصادی است و حتما رخ می‌دهد. اما چه عواملی سبب می‌شوند تا اقتصاد از مرحله اوج وارد مرحله رکود شود؟

• چرخه‌های تورم مثبت و منفی به دلیل افزایش نرخ بهره یا روند نزولی در بازار بورس
• عوامل سیاسی-اجتماعی مثل جنگ‌ها و بیماری‌های همه‌گیر
• تولید بیش از حد در دوران اوج اقتصادی
• حباب‌های اقتصادی مثل حباب در بازار بورس

در ادامه، کسادی اقتصادی را برای شما مخاطبان گرامی مجله صرافی داموند توضیح خواهیم داد و سپس، به بررسی تفاوت کسادی و رکود اقتصادی می‌پردازیم.

کسادی اقتصادی چیست؟

کسادی را می‌توان به صورت «روند نزولی شدید و طولانی در فعالیت اقتصادی» تعریف کرد. در علم اقتصاد، کسادی به صورت یک وضعیت شدید از رکود اقتصادی شناخته می‌شود که سه سال یا بشتر طول می‌کشد و سبب کاهش مقدار واقعی تولید ناخالص داخلی به میزان حداقل ۱۰ درصد می‌شود.

معمولا، رخداد کسادی‌ها کمتر از رکودها است و از نشانه‌های ورود به کسادی اقتصادی می‌توان به افزایش نرخ بیکاری و تورم کمتر در مقایسه با دوره‌های رکود اشاره کرد. در زمان‌های کسادی، اعتماد به نفس مصرف‌کننده، کمتر است و سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند. همین دو عامل کافی است تا اقتصاد وضعیت بدی به خودش بگیرد.

نشانه های کسادی اقتصادی

از مهم‌ترین عوامل اقتصادی که سبب کسادی اقتصادی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش قابل توجه در نرخ بیکاری
• کاهش دسترسی به پول و کاهش تورم
• کاهش خروجی و تولید اقتصادی
• GDP منفی
• ورشکستگی بانک ها
• کاهش تجارت بین‌المللی
• روند خرسی در بازار بورس
• نوسانات زیاد در ارزش پول ملی
• تورم منفی
• افزایش میزان پس‌اندازهای بانکی (در میان اقشاری که توانایی پس‌انداز دارند)

عوامل کسادی اقتصادی

کسادی اقتصادی، بخشی از چرخه طبیعی اقتصاد نیست و رخداد آن به معنی وجود مشکلات جدی در ساختار اقتصادی است که نیازمند اصلاح هستند. اما چه عواملی سبب کسادی اقتصادی می‌شوند؟

• سقوط بازار بورس
• کاهش سفارش‌های تولید‌کننده
• قیمت‌های دستوری
• تورم منفی
• افزایش قیمت نفت (البته در این مورد، جایگاه کشورها به عنوان تولیدکننده و مصرف‌کننده، اثرگذار است)
• تصمیمات نادرست بانک مرکزی
• سیاست‌های نادرست و تحریم‌های بین‌المللی
• عدم قطعیت در بازارها به دلایل مختلف مثل جنگ‌ها و بیماری‌ها

تفاوت کسادی با رکود اقتصادی چیست؟

تا اینجا هر کدام از دو مفهوم رکود و کسادی اقتصادی را به صورت جداگانه برای شما توضیح دادیم. در این بخش می‌خواهیم این دو مفهوم اقتصادی را با همدیگر مقایسه کنیم. همچنان با ما همراه باشید.

از مهم‌ترین تفاوت‌های رکود اقتصادی و کسادی اقتصادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

رکود جزئی طبیعی از چرخه اقتصادی است اما کسادی طبیعی نیست

مهم‌ترین وجه تفاوت کسادی و رکود اقتصادی این است که رکود، جزئی طبیعی از چرخه اقتصادی است و اقتصادهای سالم نیز به صورت دوره‌ای آن را تجربه می‌کنند. در مقابل، کسادی اقتصادی طبیعی نیست و نشانه بیماری در اقتصاد است.

به عبارت دیگر، هر اقتصادی به صورت طبیعی دوره‌های رکود را تجربه می‌کند اما برای تبدیل شدن رکود اقتصادی به کسادی اقتصادی، عوامل قدرتمندی که در بالا به بعضی از آن‌ها اشاره کردیم، باید ایفای نقش کنند.

کسادی اقتصادی بسیار طولانی تر از رکود اقتصادی است

در ابتدای مقاله گفتیم که اگر رکود اقتصادی طولانی شود، به کسادی اقتصادی تبدیل خواهد شد. بنابراین، کسادی اقتصادی بسیار طولانی‌تر از رکود اقتصادی است و معمولا، بیش از سه سال طول می‌کشد. در مقابل، معمولا دوره‌های رکود، کمتر از یک سال طول می‌کشند.

دقت داشته باشید که کسادی اقتصادی را نمی‌توان رکود اقتصادی طولانی مدت دانست زیرا شرایط اقتصادی در دوره‌های رکود با دوره‌های کسادی تفاوت دارد. برای مثال، با اینکه در دوران رکود اقتصادی تورم مثبت و بالا است اما در دوران کسادی اقتصادی، تورم پایین و حتی منفی است.

کسادی اقتصادی روی تمامی جنبه‌های اقتصاد تأثیر منفی دارد

با اینکه رکود اقتصادی می‌تواند خیلی از بازارها را درگیر کند اما معمولا، بعضی از بازارها در رکودی اقتصادی ضربه نمی‌خورند. در مقابل، کسادی اقتصادی سبب وضعیت نزولی در تمامی بازارها می‌شود و روی تمامی جنبه‌های اقصادی اثر منفی دارد.

در دوران کسادی اقتصادی، نه تنها رشد ناخالص داخلی برای مدت‌های طولانی منفی می‌شود، بلکه اتفاقات ناخوشایند دیگری مثل سقوط بازار بورس، افزایش شدید نرخ بیکاری و نهایتا، بحرانی اقتصادی ایجاد می‌شود که می‌تواند نارضایتی‌های اجتماعی و بحران‌های سیاسی را به دنبال داشته باشد. چنین شرایطی در رکود اقتصادی کمتر و با شدت پایین‌تری دیده می‌شوند.

گستره جغرافیایی رکود اقتصادی می‌تواند کوچک تر از کسادی اقتصادی باشد

وقتی از رکود اقتصادی صحبت می‌کنیم، منظور ما همیشه در مقیاس ملی نیست و مناطق مختلف کشورها، همواره به صورت مستقل از سایر مناطق، رکود‌های اقتصادی را تجربه می‌کنند. البته، ممکن است رکود اقتصادی نهایتا به مقیاس ملی سرایت می‌کند اما رخداد آن کمتر از رکودهای منطقه‌ای است.

در مقابل، کسادی اقتصادی هرگز نمی‌تواند منطقه‌ای باشد و زمانی که صحبت از کسادی در اقتصاد است، ضرورتا کسادی در مقیاس ملی، قاره‌ای یا حتی جهانی مد نظر قرار دارد.

در جدول زیر می‌توانید تفاوت کسادی با رکود اقتصادی را به صورت خلاصه ببینید:

کسادی اقتصادی و رکود اقتصادی چه تفاوتی با رکود تورمی دارند؟

همانطور که گفتیم، رکود بخش جدایی‌ناپذیری از چرخه اقتصادی است که سبب کاهش فعالیت اقتصادی می‌شود. با این حال، اگر نرخ بیکاری خیلی زیاد شود، شرایط اقتصادی بدتر خواهد شد احتمال ایجاد کسادی اقتصادی افزایش پیدا می‌کند.

هم رکود و هم کسانی، سبب روندی نزولی در اقتصادی می‌شوند و با بدتر شدن این شرایط، کسادی اقتصادی می‌تواند به اقتصادهای منطقه‌ای و جهانی نیز گسترش پیدا کند. دولت‌ها هر کاری انجام می‌دهند تا دور‌ه‌های رکود اقتصادی را کمتر و کوتاه‌تر کنند و مانع تبدیل شدن آن‌ها به کسادی شوند. چنین شرایطی می‌تواند منجر به ایجاد تورم شود.

آشنایی با مفهوم تورم؛ تورم چیست و چگونه ایجاد می شود؟

منظور از تورم (Inflation) افزایش قیمت کالاها و خدمات با گذشت زمان است. البته، گاهی اوقات با گذشت زمان، قیمت کالاها و خدمات کاهش پیدا می‌کند که تورم منفی (Deflation) نام دارد.  در شرایط تورمی، باید پول بیشتری برای خرید کالاها و خدمات در مقایسه با گذشته بپردازید و در واقع، ارزش پول ملی با گذشت زمان، کاهش پیدا می‌کند.

با اینکه اقتصاددانان بر این باورند که تورم خفیف برای اقتصاد بسیار ضروری است اما تورم بالا به ضرر مصرف‌کنندگان تمام می‌شود و پس‌اندازهای پولی آن‌ها را کم‌ارزش‌تر از قبل می‌کند. یکی از دلایل اصلی تورم، افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات است. وقتی تقاضا بیش از عرضه شود، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند.

تورم به صورت درصدی اعلام می‌شود و معنی آن، کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده است.

رکود تورمی

رکود تورمی (stagflation یا inflationary recession) وضعیتی است که در آن با وجود تورم بالا، فعالیت اقتصادی پایینی وجود دارد. در این دوره، نرخ بیکاری بالا باقی می‌ماند. اقتصاددانان بر این باورند که مدیریت رکود تورمی کار بسیار دشواری است زیرا هر سیاستی که برای بهبود رکود یا تورم گرفته شود، وضعیت دیگری را بدتر می‌کند.

رکود تورمی وضعیتی بدتر از ترکیب رشد اقتصادی پایین و تورم بالا است. در دوره‌های رکود تورمی، مصرف‌کنندگان تصمیمات اقتصادی خود را بر اساس سیاست‌های پولی می‌گیرند و اینکار، منجر به افزایش قیمت‌ها بدون کاهش نرخ بیکاری می‌شود. با این حال، احتمال افزایش یا کاهش نرخ بیکاری به دلیل شوک‌های اقتصادی وجود دارد.

خلاصه اینکه در طول دوره‌های رکود تورمی، دولت تلاش می‌کند تا با اتخاذ سیاست های پولی انبساطی، رشد اقتصادی را تحریک کند و با این کار، قیمت‌ها بدون ایجاد رشد اقتصادی واقعی، افزایش پیدا می‌کنند.

سوالات پر تکرار در رابطه با تفاوت کسادی و رکود اقتصادی

۱- فرق رکود و تورم چیست؟

منظور از رکود اقتصادی، کاهش کلی در فعالیت اقتصادی در نتیجه کاهش تولید ناخالص داخلی است اما منظور از تورم، افزایش قیمت کالاها و خدمات به مرور زمان است. رکود اقتصادی جزئی از چرخه اقتصادی است و به صورت دوره‌ای رخ می‌دهد اما تورم، همواره وجود دارد و برای اقتصاد ضروری است. دیگر تفاوت رکود اقتصادی و تورم در این است که رکود بر اساس GDP محسابه می‌شود اما تورم بر اساس شاخص قیمت عمده فروشی (Wholesale Price Index) یا همان WPI و شاخص قیمت مصرف‌کننده (Consumer Price Index) یا همان CPI.

۲- تفاوت کسادی و رکود اقتصادی از نظر مدت و گستره جغرافیایی چیست؟

کسادی مدت زمان بیشتر و در منطقه جغرافیایی گسترده‌تری در مقیاس قاره‌ای یا جهانی رخ می‌دهد ولی رکود تورمی در مدت زمان کوتاه‌تر (زیر یک سال) و در مقیاس کشوری یا استانی ایجاد می‌شود.

۳- رکود بدتر است یا کسادی؟

رکود اقتصادی جزء چرخه طبیعی اقتصاد است و زیاد طول نمی‌کشد اما کسادی اقتصادی غیر طبیعی است، مدت‌ها طول می‌کشد و می‌تواند منجر به بحران‌های اقتصادی و سیاسی-اجتماعی شود.

جمع بندی

رکود و کسادی دو مفهومی هستند که عموم جامعه به اشتباه آن‌ها را به جای همدیگر به کار می‌برند اما در علم اقتصاد، تعاریف متفاوتی دارند. منظور از رکود اقتصادی، رشد ناخالص داخلی منفی در یک دوره هشت ماهه است. رکود جزئی از چرخه اقتصادی است که کمتر از یک سال طول می‌شد و می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی شود. در مقابل، اگر رکود از کنترل خارج شود می‌تواند کسادی ایجاد کند که معمولا با رشد ناخالص داخلی منفی در دوره‌های طولاتی (بیش از سه سال) همراه است و آثار مخربی روی اقتصاد دارد.

تفاوت کسادی با رکود اقتصادی در این است که رکود کوتاه‌تر است و در منطقه جغرافیایی محدودتری (در حد استان یا کشور) ایجاد می‌شود ولی کسادی طولانی‌تر است و در منطقه جغرافیایی بزرگ‌تر (قاره‌ای یا جهانی) رخ می‌دهد. از دیگر تفاوت‌ّهای رکود و اقتصاد می‌توان به شدت بیشتر کاهش GDP و افزایش بیکاری در کسادی اشاره کرد.