رقابت میان پلتفرم‌های لایه یک از زمانی که دیفای و توکن‌های NFT محبوب شدند، گسترش بیشتری پیدا کرده است. اتریوم به عنوان بلاک چین اصلی برای توسعه دیفای و NFT مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما سولانا هم پروتکلی است که میتواند تراکنشها را با کارمزد کم‌تر و سرعت بالاتر انجام دهد. به همین دلیل کاربران مشتاق ارز دیجیتال به بررسی تفاوت اتریوم و سولانا روی آوردند و به دنبال انتخاب میان این دو بلاک چین هستند.
با وجود اینکه اتریوم هنوز بلاک چین برتر است و بسیاری از پروژه‌های غیرمتمرکز بر بستر آن راه‌اندازی شده‌اند، اما سولانا هم ویژگی‌هایی دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. به همین دلیل در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال، تفاوت اتریوم و سولانا را از جوانب مختلف بررسی میکنیم تا بتوانید تصمیم بگیرید کدام بلاک چین برای کاربرد مورد نظر شما مناسب‌تر است.
تفاوت اتریوم و سولانا از نظر ساختار
یکی از اصلیترین تفاوتهای میان دو بلاک چین به زیرساخت آنها برمیگردد. هرکدام از آنها از الگوریتم اجماع متفاوتی استفاده میکنند و راهکارهای منحصر به فردی برای حل مشکل مقیاسپذیری دارند. قبل از این بررسی پیشنهاد می دهیم دو مقاله اتریوم چیست؟ و سولانا چیست؟ را مطالعه نمایید. در ادامه ساختار دو بلاک چین را مقایسه میکنیم.
مکانیزم اجماع
ما در حال حاضر هنوز از اتریوم ۱.۰ استفاده میکنیم و هنوز وارد اتریوم ۲.۰ نشده‌ایم. بنابراین آنچه در این مقاله درباره اتریوم می‌خوانید،به نسخه اول آن اشاره دارد. این بلاک چین مانند بلاک چین بیت کوین از مکانیزم اثبات کار (PoW) برای استخراج توکن بومی شبکه استفاده میکند.
در روش اثبات کار، هزاران (یا حتی میلیون‌ها) نود ماینر وجود دارد که قدرت پردازش خود را در اختیار شبکه بلاک چین قرار می‌دهند و با این کار از آن محافظت میکنند. این مکانیزم باعث می‌شود شبکه همیشه به صورت کاملا غیرمتمرکز فعالیت کند. در اختیار گرفتن نصف قدرت بلاک چینی که با اثبات کار فعالیت میکند، به منابع زیادی نیاز دارد. البته مکانیزم اثبات کار معایبی هم دارد؛ به عنوان مثال زمان مورد نیاز برای پردازش تراکنشها در آن زیاد است.
مکانیزم اجماع سولانا
سولانا از مکانیزم اثبات تاریخچه (PoH) استفاده میکند که کاملا با اتریوم ۱.۰ و حتی اتریوم ۲.۰ متفاوت است. برای اجرای این مکانیزم باید مراحل محاسباتی متوالی طی شوند تا گذر زمان میان دو تراکنش به صورت رمزنگاری شده مشخص شود. این مراحل با اضافه کردن گزارش زمانی به همه تراکنشها و ردیابی سفارشات انجام می‌شود. این مکانیزم باعث می‌شود روش دسته‌بندی تراکنشها کاملا با بیت کوین و اتریوم متفاوت باشد و همه تراکنشها در کوتاه‌ترین زمان ممکن پردازش شود.
ساختار حالت‌پذیر
تفاوت اتریوم و سولانا در حالت‌پذیری ساختار آنها نیز مشخص می‌شود. ساختار اتریوم حالت‌پذیر است و سولانا اینطور نیست. این یعنی در اتریوم تمام تراکنش‌های شبکه در حالتی یکسان ثبت می‌شوند و اگر تراکنش جدیدی ایجاد شود، همه ماینرها باید نسخه کپی که از شبکه دارند را بروزرسانی کنند تا حالت جدید هم در آنها وجود داشته باشد.
به عنوان مثال اگر من در بلاک چین اتریوم صد دلار برای شما ارسال کنم، کل نودهای شبکه بروزرسانی می‌شوند تا سابقه تراکنش من و شما را ثبت کنند. این فرایند ساده نیست و به زمان و هزینه بسیاری نیاز دارد. به همین دلیل است که پردازش تراکنش در اتریوم نسبت به بلاک چین بدون حالت سولانا بیشتر طول می‌کشد.
سولانا یک بلاک چین بدون حالت است و نودهای فعال در آن به حافظه زیادی برای ذخیره همه تراکنشها نیاز ندارند. همچنین کل شبکه به ازای هر تراکنش بروزرسانی نمی‌شود، بنابراین همه تراکنشها را به صورت متوالی پردازش می‌شود. مقیاسپذیری سولانا، بخاطر ساختار بدون حالت، نسبت به اتریوم بیشتر است.
ویژگیهای اتریوم و سولانا
بسیاری از افراد تصور میکنند بلاک چین یک مفهوم مشخص است و تنها تفاوتی که میان بلاک چین‌های مختلف وجود دارد، نام آن‌هاست. زمانی که درباره تفاوت Ethereum و Solana مطالعه کنید، متوجه می‌شوید که هرکدام از آنها ویژگیهای منحصر به فردی دارند و تنها تکنولوژی اولیه‌‌ای که برای ایجاد آنها به کار رفته یکسان است.
توسعه‌دهندگان اتریوم همیشه تلاش کرده‌اند که بلاک چینی غیرمتمرکز داشته باشند و توسعه دهندگان سولانا روی توان عملیاتی بالا متمرکز هستند. هرکدام از این بلاک چین‌ها برای دستیابی به اهداف خود، ویژگیهای مختلفی ایجاد کرده‌اند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
ویژگیهای سولانا
سولانا رکوردهای جالبی را در بازار ارزهای دیجیتال ثبت کرده است. این بلاک چین توان پردازش بالایی دارد و میتواند در هر ۴۰۰ میلی ثانیه یک بلوک جدید تشکیل دهد. این بلاک چین رکورد انجام ۶۰ هزار تراکنش در یک ثانیه را به نام خود ثبت کرده. این رکورد نشان می‌دهد سولانا یکی از سریع‌ترین بلاک چین‌های لایه یکی است که تاکنون توسعه پیدا کرده. سایر ویژگیهای منحصر به فرد سولانا را در ادامه توضیح می‌دهیم.
افزایش سرعت تراکنش
استفاده از BFT یکی از ویژگیهای سولاناست. BFT مخفف عبارت Tower Byzantine Fault Tolerance است و یک نسخه از الگوریتم اجماع تحمل خطای بیزانس محسوب می‌شود که توسعه‌دهندگان سولانا در آن تغییراتی ایجاد کرده‌اند. در این الگوریتم، نودهای شبکه نیازی ندارند در زمان واقعی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا یک تراکنش تایید شود؛ در نتیجه عملکرد کلی شبکه ارتقا پیدا میکند.
سولانا همچنین از عملکردی که جریان خلیج (Gulf Stream) نام دارد استفاده میکند. در توضیحات این مفهوم نوشته شده که روشی استاندارد برای پردازش تراکنشها بدون نیاز به ممپول (Mempool) است وتراکنش‌ها را به مرز شبکه سوق می‌دهد. در نتیجه نودهای اعتبارسنج می‌توانند در زمان کوتاهتری تراکنشها را تایید کنند و شبکه قابلیت ۵۰ هزار تراکنش در ثانیه را خواهد داشت.
افزایش مقیاسپذیری
یکی از وجوه تمایز سولانا با تمام بلاک چین‌ها از جمله اتریوم این است که در حالت پایه خود نسبت به سایرین مقیاس‌پذیرتر است. توسعه‌دهندگان اتریوم با راهکارهای لایه دو توانستند تا حدی مقیاسپذیری شبکه بلاک چین اتریوم را افزایش دهند؛ اما سولانا در لایه اول خود به همان اندازه مقیاس‌پذیر است و نیازی به راهکارهای لایه دوم ندارد.
یکی از قابلیت‌هایی که باعث مقیاسپذیری سولانا در لایه اول شده، پروتکل توربین است که برای توسعه بلاک‌های زنجیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این پروتکل، داده‌های موجود در بستر بلاک چین به اجزای کوچک‌تر تقسیم می‌شود، در نتیجه انتقال آنها سریع‌تر و ساده‌تر صورت می‌گیرد. پردازش داده‌هایی که توسط این پروتکل ایجاد شده‌اند، برای هارد‌های SSD و پردازنده‌های گرافیکی هم ساده‌تر است.
ترکیب ویژگیهای سولانا آن را به بلاک چینی پرکاربرد و کم‌هزینه تبدیل کرده که میتواند تراکنشها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن پردازش کند و مقیاسپذیری بالایی داشته باشد.
ویژگیهای اتریوم
قدرت اتریوم در پردازش تراکنشها محدود است و به همین دلیل وقتی حجم تراکنشها زیاد می‌شود، سرعت آن کاهش پیدا میکند. اما زمانی که تفاوت اتریوم و سولانا را از نظر تمرکززدایی بررسی میکنیم، اتریوم برنده رقابت خواهد شد.
تبدیل شدن به یک نود اعتبارسنج در اتریوم کار سختی نیست. به همین دلیل شبکه اتریوم کاملا غیرمتمرکز است و کاربران آن نیازی به اعتمادسازی ندارند. این بلاک چین اکنون مشکل مقیاسپذیری خود را نیز با استفاده از راهکارهای لایه دو حل کرده است. در ادامه ویژگیهای منحصر به فرد اتریوم که در سولانا وجود ندارد را توضیح می‌دهیم.
تکنولوژی
اتریوم از همان زمانی که راه‌اندازی شد، یک زبان تورینگ کامل داشت و این موضوع هنوز هم یکی از مهم‌ترین ویژگیهای آن محسوب می‌شود. اتریوم با استفاده از زبان تورینگ کامل میتواند از پروژه‌های رمزنگاری مختلف پشتیبانی کند و بستری مناسب برای توسعه انواع قرارداد هوشمند است. سالیدیتی یکی از قدرتمندترین زبان‌های برنامه نویسی بلاک چینی است. بسیاری از پروژه‌های دیفای و Dappها بخاطر سالیدیتی روی بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شده‌اند.
از طرف دیگر همه افراد می‌دانند که اتریوم اولین بلاک چینی بود که امکان توسعه قراردادهای هوشمند در بستر بلاک چین را فراهم کرد و از این طریق توانست تراکنشها را به شیوه‌ای کاملا غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل انجام دهد.
مقیاسپذیری
اتریوم ۱.۰ قابلیت پردازش ۱۳ تا ۱۵ تراکنش در ثانیه را دارد. این موضوع نشان می‌دهد اتریوم در سرعت پردازش بهترین بلاک چین نیست و حتی در دسته سریع‌ترین بلاک چین‌ها هم قرار نمی‌گیرد. توسعه دهندگان با راهکارهای لایه دو توانستند آنچه باعث مشکلات مقیاسپذیری در لایه اول شده را از بین ببرند. کانال‌های حالت، زنجیره‌های جانبی، پلاسما (Polygon) و تراکنش‌های optimistic rollup قابلیت‌هایی هستند که در راهکارهای لایه دوم ایجاد شده‌اند و بسیاری از مشکلات مقیاسپذیری را حل کرده‌اند.
پشتیبانی از NFTها
اتریوم اولین بلاک چینی نبود که از توکن‌های غیرمثلی پشتیبانی کرد، اما در حال حاضر بستر اصلی برای فعالیت این دسته از دارایی‌های دیجیتال محسوب می‌شود. NFTها در سال ۲۰۲۱ رونق گرفتند و شناخته شدند، اما آنها از مدت‌ها قبل در بازار وجود داشتند و برای کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
از همان ابتدا هم اتریوم بلاک چین اصلی بود که برای ایجاد کلکسیون‌های نادر به صورت دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گرفت. Cryptokitties جزو اولین پلتفرمهایی بود که با NFT کار می‌کرد و در سراسر جهان محبوب شد.
پشتیبانی از استیبل کوین‌ها
کارشناسان ارزهای دیجیتال و بلاک چین می‌گویند استیبل کوین‌ها موتور اصلی اقتصاد غیرمتمرکز و دیفای هستند. آنها توکن‌هایی شبیه به ارزهای فیات هستند و تفاوتشان با ارزهای فیات این است که به عنوان ارز دیجیتال و در پلتفرم‌های رمزنگاری شده معامله می‌شوند. در تعریف استیبل کوین‌ها می‌خوانیم که آنها ارز دیجیتال متصل به ارز فیات یا یک دارایی ارزشمند مانند طلا، نفت خام و… هستند.
از آنجایی که ارزهای دیجیتال بدون پشتوانه نوسان‌های بسیاری را تجربه میکنند، کاربران به توکنی نیاز دارند که پشتوانه‌ای مانند ارز فیات که یک دارایی باثبات است، داشته باشد. استیبل کوین‌های فعال بر بستر اتریوم این قابلیت را در اختیار کاربران بازار ارزهای دیجیتال قرار می‌دهند.
تفاوت اتریوم و سولانا در پشتیبانی از اکوسیستم دیفای
اکوسیستم دیفای در هر دو بستر اتریوم و سولانا وجود دارد، اما از آنجایی که اتریوم بلاک چینی با قدمت بیشتر است، پروژه‌های دیفای موجود در آن نیز تنوع بیشتری دارند. البته سولانا هم استراتژی‌های بازاریابی مختلفی را راه‌اندازی کرده تا توجه توسعه‌دهندگان و کاربران دیفای را جلب کند. تلاش‌های سولانا در این زمینه باعث شده تعداد کاربران آن در حوزه دیفای نسبت به ابتدای فعالیتش بیشتر شود.
در ادامه اکوسیستم دیفای در دو بلاک چین اتریوم و سولانا را بررسی میکنیم.
دیفای در اتریوم
Sushi یکی از مشهورترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی است که بر بستر اتریوم توسعه پیدا کرده و در اکوسیستم دیفای فعالیت میکند. سوشی یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال همتا به همتاست که بدون دفتر سفارش کار میکند. هدف از توسعه این پلتفرم این است که کاربران بتوانند به ساده‌ترین روش ممکن توکن‌های مورد نظرشان را خرید و فروش کنند. این صرافی همتا به همتا کار خود را در سال ۲۰۲۰ آغاز کرد و تاکنون عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داده.
علاوه بر سوشی، پلتفرم‌های موفق دیگری نیز وجود دارند که در بستر اتریوم فعالیت میکنند. Compound یکی از پلتفرمهایی بود که در تابستان ۲۰۲۰ باعث شد توجه افراد بسیاری به امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) جلب شود. این پلتفرم برای وام‌دهی در اتریوم ایجاد شد و بعد از راه‌اندازی آن حجم وام‌گیری در بلاک چین اتریوم تا حد زیادی افزایش پیدا کرد.
سوشی و کامپاند تنها دو نمونه از Dappهای فعال بر بستر اتریوم هستند. در سال ۲۰۲۱ که حجم معاملات NFT افزایش پیدا کرد، برخی از پلتفرم‌ها برای انجام تراکنش‌های مربوط به این دارایی‌های دیجیتال راه‌اندازی شدند و آنها هم بر بستر اتریوم کار می‌کردند. به عنوان مثال Sotheby پلتفرمی بود که توکن‌های NFT مربوط به آثار هنرمندانی که کم‌تر شناخته شده بودند را معرفی می‌کرد و امکان خرید این توکن‌ها را فراهم کرده بود.
دیفای در سولانا
اکوسیستم دیفای در سولانا نوپاست و توسعه‌دهندگان به تازگی راه‌اندازی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بر بستر این بلاک چین را آغاز کرده‌اند. در ابتدا اکثر توسعه‌دهندگان ترجیح می‌دادند در اتریوم فعالیت کنند، اما به مرور زمان استراتژی‌های بازاریابی دیفای مانند هکاتون‌های گسترده باعث شد که توسعه‌دهندگان به استفاده از این بلاک چین روی آورند. بلاک چین سولانا از طریق تمام Dappهای خود، بیش از ۱۲ میلیارد دلار ارزش کل قفل شده (TVL) به دست آورده است.
یکی ازکاربردی‌ترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در سولانا، رادیوم (Raydium) نام دارد. این پلتفرم یک بازار ساز خودکار است که با دفتر سفارش درون زنجیره‌ای کار میکند و امکان ترید در بستر سولانا را برای کاربران فراهم کرده است. این پلتفرم در آوریل ۲۰۲۱ راه‌اندازی شد و تا ماه دسامبر (حدودا ۹ ماه) توانست ۱.۸ میلیارد دلار ارزش جمع‌آوری کند. می‌دانیم که سولانا یک بلاک چین جدید است و اکوسیستم آن هنوز به بلوغ نرسیده. به همین دلیل انتظار می‌رود اکوسیستم دیفای در این پلتفرم در سال‌های آینده با آنچه اکنون وجود دارد، کاملا متفاوت باشد و به پیشرفت کامل برسد.
بین اتریوم و سولانا ارتباط جالبی وجود دارد؛ تجربه نشان داده هر وقت بخاطر ازدحام شبکه، کارمزد تراکنش‌های اتریوم افزایش پیدا میکند، تعداد کاربران سولانا بیشتر می‌شود. این یعنی سولانا بهترین جایگزین برای اتریوم در بازار ارزهای دیجیتال است. البته ارتباط میان کاربران اتریوم و سولانا تنها بر اساس حدس و گمان است و در حالت کلی عوامل مختلفی روی افزایش یا کاهش تعداد کاربران یک بلاک چین تأثیر دارد. به عنوان مثال مانگو مارکت (Mango Market) که یکی از پلتفرم‌های دیفای سولاناست و در زمینه ترید با اهرم‌های معاملاتی کار میکند، توانست در کم‌تر از یک ماه از ارزش ۳۰ میلیون دلاری به ۱۲۸ میلیون دلار برسد. رشد مانگو مارکت، ارتباطی به ازدحام شبکه اتریوم و افزایش کارمزد آن نداشت.
تفاوت اتریوم و سولانا: کدام یک بهتر است؟
اتریوم و سولانا هرکدام ویژگیهای منحصر به فردی دارند. اتریوم بلاک چین قدیمی بازار ارزهای دیجیتال است که تجربه زیادی دارد و از اکوسیستم دیفای پشتیبانی میکند. سولانا یک بچه بلاک چین نوپاست که به تازگی وارد بازار ارزهای دیجیتال شده و میتواند تراکنشها را در زمان کوتاهتری پردازش کند.
ارزش بازار اتریوم در زمان نگارش این مقاله، ۳۲۲ میلیارد دلار است، در حالی که بازار سولانا تنها ۳۹ میلیارد دلار ارزش دارد. قدمت و اعتبار اتریوم علت اصلی محبوبیت بیشتر این بلاک چین است؛ البته برخی از افراد بخاطر قابلیت‌هایی که سولانا ارائه می‌دهد و در اتریوم وجود ندارد، طرفدار پر و پا قرص این بلاک چین هستند.
کلام آخر
طرفداران اتریوم باور دارند که این بلاک چین غیرقابل جایگزین است و ستون فقرات امور مالی و اقتصاد غیرمتمرکز محسوب می‌شود. سولانا هم بلاک چین جدیدی است که نسبت به قدمت کمی که دارد، به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کرده است.
اعتبار اتریوم و پتانسیل‌های آن باعث می‌شود شانس بیشتری برای رقابت با سولانا داشته باشد، اما اگر ایرادهای اساسی شبکه خود را رفع نکند، احتمال شکست آن وجود خواهد داشت. به همین دلیل است که کارشناسان و منتقدان بلاک چین و دیفای معتقدند تشخیص اینکه در بلندمدت کدام بلاک چین برنده رقابت خواهد بود، سخت است. پیشبینی رقابت دو بلاک چین برتر کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل کاربران ترجیح می‌دهند به بررسی تفاوت اتریوم و سولانا بسنده کنند و بهترین بلاک چین را برای کاربردهای شخصی خود انتخاب کنند.
داموندمگ مجله تخصصی ارز دیجیتال و بلاک چین است که اطلاعات گسترده‌ای را در این زمینه در اختیار کاربران قرار می‌دهد. در این مقاله تفاوت اتریوم و سولانا را به صورت کامل بررسی کردیم تا بتوانید تصمیم بگیرید انجام تراکنش در کدام بلاک چین، منافع بیشتری برای شما دارد. بسیاری از کاربران ایرانی به استفاده از بلاک چین اتریوم و پلتفرم‌های دیفای آن عادت کرده‌اند، اما برخی از افراد حرفه‌ای هم از سولانا استفاده میکنند. انتخاب بلاک چینی که برای ترید و فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنید، به سلیقه شما و کارهایی که قصد انجام آنها را دارید، بستگی دارد.