تراکنش در بلاک چین چیست؟ سازوکار تراکنش های بیت کوین

یکی از دلایل محبوبیت رمزرارزها و پذیرفته شدن این پول‌های بدون پشتوانه توسط جامعه، فناوری بلاک چین است. هر تراکنش در بلاک چین، توسط اعضای شبکه و به صورت غیر متمرکز و به صورت کاملا ایمن و ناشناس، انجام می‌شود.

اما این تراکنش‌ها، شامل چه اطلاعاتی هستند و سازوکار فناوری بلاک چین در بیت کوین چگونه است؟ در این مقاله می‌خواهیم هر چیزی را که در رابطه با انجام و ثبت تراکنش در بلاک چین بیت کوین باید بدانید، برای شما توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

شبکه بیت کوین از تعداد زیادی تراکنش در بلاک چین تشکیل شده است

ساتوشی ناکاموتو، مؤسس بیت کوین، این شبکه را به صورت زیر تعریف می‌کند:

«ما بیت کوین را به عنوان زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتالی، تعریف می‌کنیم. هر مالک بیت کوین، از طریق امضا کردن دیجیتالی یک هش از تراکنش‌های قبلی و کلید عمومی مالک بعدی، بیت کوین را انتقال می‌دهد و آن‌ها را به انتهای کوین، اضافه می‌کند. گیرنده بیت کوین، امضاها را تأیید می‌کند تا زنجیره مالکیت، تأیید شود».

بیت کوین، ماهیت فیزیکی ندارد و هیچ بیت کوین فیزیکی در دنیا موجود نیست. مالکان بیت کوین نیز چیزی مثل حساب بانکی ندارند. در شبکه بیت کوین، به جای یک حساب بانکی، یک بلاک چین وجود دارد که می توان آن را همانند یک «دفتر کل» (Ledger) در نظر گرفت. در این دفتر کل، تمامی تراکنش‌هایی که بین آدرس‌های بیت کوین انجام شده‌اند، ثبت شده و می‌شود.

این دفتر کل، توسط تمامی مشارکت کنندگان در شبکه بیت کوین که نود (Node) یا گره نامیده می‌شوند، به روز‌رسانی می‌شود. در صورتی که یک نود بخواهد سابقه تراکنش‌ها و تراز آدرس‌ها را ببیند، می‌تواند از یک جستجوگر بلاک (Block Explorer) استفاده کند.

اجازه دهید که کمی بیشتر در رابطه با نودها صحبت کنیم تا درک مفهوم تراکنش در بلاک چین برای شما ساده‌تر شود.

نود در بلاک چین بیت کوین به چه معنی است؟

هر نود را می‌توان یک وسیله‌ی الکترونیکی دانست که به شبکه بلاک چین بیت کوین، متصل است و امکان ایجاد، انتقال و دریافت اطلاعات را در بلاک چین دارد. با این حال، تعریف دقیق‌تر نود، وابسته به شبکه‌ای است که در آن قرار دارد.

هر نود بیت کوین را می‌توان یک دستگاه فیزیکی دانست که به شبکه بیت کوین متصل است و می تواند تراکنش‌ها را به صورت جزئی یا کلی، تأیید کند. شما هم می توانید کامپیوتر خود را به شبکه بیت کوین وصل کنید و سهم خود را در حفاظت از ایمنی تراکنش‌ها در این شبکه داشته باشید. در واقع، همین نودها هستند که امکان غیرمتمرکز بودن شبکه بیت کوین را فرآهم آورده و نیاز به نظارت از طرف یک نهاد متمرکز را از بین برده‌اند.

بنابراین، هر نود می‌تواند هر تراکنش در بلاک چین را که به شبکه اضافه می‌شود، بازدید و تأیید کند که آن تراکنش با قوانین بیت کوین، مغایرت ندارد. هر چه تعداد نودها بیشتر باشد، امنیت شبکه بیت کوین، بالاتر می‌رود.

تفاوت نود با ماینر

دقت داشته باشید که نود الزاما ماینر نیست. ماینرهای بیت کوین با مجهز بودن به سخت‌افزارهای قوی برای حل کردن مسائل ریاضیاتی پیچیده، یک بلاک جدید را پیدا و تراکنش‌ها را روی آن، بارگذاری می‌کنند. در مقابل، کسانی که فقط یک گره بیت کوین را اجرا می‌کنند، تنها کافی است که درست بودن بلاک یافته شده و تراکنش‌های آن را تأیید کنند.

به طور کلی دو نوع نود بیت کوین وجود دارد؛

• فول نود (Full Node): این نود‌ها باید تمامی تراکنش‌های انجام شده در بیت کوین را تأیید کنند و بنابراین، نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمندی مثل ماینرها دارند تا تمامی دفتر کل بیت کوین را دانلود کرده و با اضافه کردن تراکنش‌های جدید به دفتر کل، آن را به‌روزرسانی کنند.
• لایت نود (Lightweight Node): این نودها در هنگام دانلود کردن یا پردازش تراکنش در بلاک چین، مهم‌ترین داده‌ها را انتخاب می‌کنند. در نتیجه، این نوع نودها، نیازی به سخت‌افزارهای خیلی قوی ندارند.

برخلاف ماینرها که به ازای پیدا کردن بلاک‌های جدید، ریوارد دریافت می‌کنند، هیچ ریواردی به نودها تعلق نمی‌گیرد ولی اجرای نود و مشارکت در شبکه، سبب امنیت بیشتر انجام تراکنش در بلاک چین بیت کوین می‌شود.

آشنایی با مفهوم کلیدهای عمومی و خصوصی در بلاک چین بیت کوین

شما برای ارسال بیت کوین باید به کلیدهای عمومی و خصوصی مقداری از بیت کوین که می‌خواهید ارسال کنید، دسترسی داشته باشید. وقتی گفته می‌شود که کسی مقداری بیت کوین دارد، منظور این است که او به کلیدهای خصوصی و عمومی آن مقدار بیت کوین، دسترسی دارد. اما منظور از کلید عمومی و خصوصی چیست؟

• کلید عمومی: یک کد رمزنگاری شده است که از آن برای تسهیل انجام تراکنش در بلاک چین و تأیید امضای دیجیتال و اثبات مالکیت کلید خصوصی، استفاده می‌شود.
• کلید خصوصی: یک گذرواژه است که به کاربر امکان خرج کردن بیت کوین را می‌دهد.

کلیدهای عمومی که آدرس‌های بیت کوین هم نامیده می‌شوند، توالی‌هایی تصادفی از اعداد و ارقام هستند که می‌توان آن‌ها را معادل آدرس ایمیل یا نام کاربری در شبکه‌های اجتماعی دانست. این کلیدها، عمومی هستند و هر کسی می‌تواند آن‌ها را ببیند. اگر بخواهید برای کسی بیت کوین بفرستید، باید کلید عمومی او را داشته باشید و اگر کسی بخواهد برای شما بیت کوین بفرستد، باید کلید عمومی خود را در اختیارش قرار دهید.

کلید خصوصی نیز یک توالی تصادفی از حروف و اعداد است که می‌توان آن را معادل با گذرواژه یک حساب کاربری خصوصی در نظر گرفت و به هیچ عنوان نباید آن را در اختیار دیگران قرار دهید.

ورودی‌ها و خروجی‌های تراکنش در بلاک چین

برای اینکه با مفهوم ورودی‌ها و خروجی‌های تراکنش در شبکه بیت کوین آشنا شوید، اجازه دهید این مفهوم را با یک مثل برای شما توضیح دهیم.

تصور کنید که «چندلر» می‌خواهد یک بیت کوین برای «رابین» ارسال کند. برای این کار، چندلر از کلید خصوصی‌اش برای امضاء کردن یک پیام حاوی جزئیات آن تراکنش، استفاده می‌کند. این پیام که باید در شبکه به اشتراک گذاشته شود، حاوی موارد زیر است:

• ورودی‌ها (Inputs): شامل اطلاعاتی در رابطه با مقدار بیت کوینی هستند که قبلا برای چندلر ارسال شده است. برای مثال، تصور کنید که چندلر قبلا 0.6بیت کوین از «سعید» و0.6 بیت کوین از «راگنار» دریافت کرده است. حالا برای اینکه چندلر بتواند یک بیت کوین برای رابین ارسال کند، پیام ارسالی او باید دو ورودی داشته باشد:
  • اطلاعات ورودی0.6 بیت کوین دریافت شده از سعید
  • اطلاعات ورودی0.6 بیت کوین دریافت شده از راگنار
• مقدار بیت کوین: در این مورد، چندلر می‌خواهد مقدار یک بیت کوین را برای رابین ارسال کند.
• خروجی‌ها: هر تراکنش در بلاک چین بیت کوین، خروجی‌هایی دارد. یکی از این خروجی‌ها، ارسال مقدار 1.2 بیت کوین (0.6 بیت کوین +0.6 بیت کوین) به آدرس رابین و خروجی دیگر، مقدار 0.2 بیت کوینی است که به چندلر باز می‌گردد.

ممکن است نحوه تراکنش‌ها در بیت کوین، کمی گیج کننده به نظر برسد اما با این شیوه، تراکنش‌ها با حداکثر کارایی و ایمنی انجام می‌شوند. خبر خوب اینکه برای انجام تراکنش در بیت کوین، نیازی به درک پشت پرده تراکنش‌ها ندارید و «کیف پول ارز دیجیتال» یا والت (Wallet) شما همه کارها را انجام می‌دهد.

انتشار و ثبت تراکنش در بلاک چین

در مثال بالا، چندلر (از طریق نرم‌افزار کیف پول خودش) تراکنش پیشنهادی را در شبکه بیت کوین پخش می‌کند. گروه ویژه‌ای از مشارکت کنندگان در شبکه به نام ماینرها، دسترسی کلیدهای چندلر به ورودی‌ها (آدرس‌هایی که بیت کوین را از آن‌ها دریافت کرده است) را تأیید می‌کنند. به علاوه، ماینرها، فهرستی از تراکنش‌های دیگر که به صورت همزان با تراکنش چندلر انجام شده‌‌اند را تهیه می‌کنند و از آن‌ها یک بلاک می‌سازند. در واقع می‌توان هر بلاک را فهرستی از چندین لینک تراکنش در بلاک چین دانست.

هر ماینری که گواه اثبات کار (Proof of Work) را تکمیل کرده باشد، می‌تواند یک بلاک جدید را پیشنهاد دهد که به انتهای زنجیره بیت کوین، اضافه می‌شود. سپس این بلاک جدید، در شبکه منتشر می‌شود.

اگر دیگر مشارکت کنندگان در شبکه یا همان نودها، صحت این بلاک را تأیید کنند (یعنی تأیید کنند که تراکنش‌های موجود در این بلاک، از تمامی قوانین و پروتکل بیت کوین پیروی می‌کنند) آن بلاک در انتهای بلاک چین باقی می‌ماند تا اینکه یک ماینر دیگر، بلاک دیگری به آن اضافه کند.

بنابراین، هر تراکنشی که در بلاک قبلی باشد، توسط ماینر بعدی، تأیید می‌شود. با اضافه شدن بلاک‌ها به انتهای زنجیره، تعداد تأییدیه‌های تراکنش چندلر، افزایش پیدا می‌کند.

چرا بعضی از تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین، زمان زیادی طول می‌کشند؟

هر بلاک می‌تواند فقط شامل تعداد مشخصی تراکنش در بلاک چین باشد و این تعداد، به فضای درون هر بلاک یا «بلاک سایز» (Block Size) بستگی دارد که یک مگابایت است. بنابراین، ماینرها ترجیح می دهند که بلاک‌های خود را با تراکنش‌هایی پر کنند که کارمزد بالایی دارند. در نتیجه، تراکنش‌های بزرگ‌تر که کارمزد بالاتری هم دارند، در اولویت ماینرها هستند و در زمان کوتاه‌تری انجام می‌شوند.

دقت داشته باشید که بلاک سایز، یک مقدار دلخواه است اما جامعه بیت کوین ترجیح داده است که آن را تا حد ممکن، کوچک نگه دارد تا فعالیت به عنوان یک نود را برای مردمی که به سخت‌افزارهای قوی دسترسی ندارند، ساده‌تر کند. «بیت کوین کش» (Bitcoin Cash) که یک فورک بیت کوین است، بلاک سایز بزرگ‌تری دارد و بنابراین، کارمزد تراکنش‌ها در این بلاک چین، پایین‌تر است.

مقدار کارمزد تراکنش در بلاک چین بیت کوین چقدر است؟

مقدار کارمزد تراکنش‌های بیت کوین می‌تواند چند سنت یا صدها دلار باشد. دلیل این اخلاف زیاد این است که کارمزدهای بیت کوین، وابسته به عرضه و تقاضا (میزان شلوغی شبکه در زمان تراکنش) و اندازه یا سایز تراکنش شما هستند. اندازه تراکنش به ورودی‌ها بستگی دارد و اگر تراکنش شما، ورودی‌های زیادی داشته باشد، فضای بیشتری از بلاک را اشغال می‌کند و در نتیجه، کارمزد بیشتری دارد.

برای مثال، اگر بخواهید مقدار ۱۰ بیت کوین را برای شخص دیگری بفرستید، احتمالا این تراکنش در بلاک چین، نیازمند ورودی‌های بیشتری در مقایسه با تراکنش ارسال یک بیت کوین است. به عبارت دیگر، تراکنش ۱۰ بیت کوین ممکن است شامل ۵+۲+۱+۱+۱ (مجموعا شامل پنج ورودی) باشد. در مقابل، تراکنش یک بیت کوین، مثل مثال ارسال بیت کوین از چندلر به رابین، ممکن است فقط از دو ورودی تشکیل شده باشد.

بسیاری از والت‌ها مثل Bitcoin.com به کاربران اجازه می‌دهند تا کارمزد تراکنش را به صورت دستی، تعیین کنند. این کار، مانع از پرداخت کارمزدهای بسیار بالا می‌شود. برای مثال، اگر عجله‌ای برای انجام هر چه سریع‌تر تراکنش ندارید، می‌توانید حداقل کارمزد را به تراکنش اختصاص دهید تا در زمان خلوت بودن شبکه، توسط یک ماینر انتخاب شود. از سوی دیگر، می‌توانید با افزایش کارمزد تراکنش، سرعت انجام آن را افزایش دهید.

روش ردیابی و خواندن تراکنش‌ها در بلاک چین بیت کوین

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم برای ردیابی تراکنش در بلاک چین و بررسی تراز بودن تراکنش‌های کاربران می‌توانید از یک جستجوگر بلاک استفاده کنید. این جستجوگرها، رابط کاربری بسیار ساده‌ای دارند و روش ردیابی و خواندن تراکنش‌ها در بلاک چین با استفاده از آن‌ها، بسیار راحت است.

برای این کار، کافی است که به آدرس www.blockchain.com/explorer مراجعه کرده و در نوار جستجو در سمت راست و بالای رابط کاربری، یک کلید عمومی، یک هش تراکنش، یک شماره بلاک یا هر چیز دیگری را جستجو کنید. دقت کنید که جستجوگر روی بیت کوین تنظیم شده باشد.

آموزش پیگیری تراکنش‌ها از طریق TXID

۱- والت Bitcoin.com خود را باز کنید.

۲- بر اساس نوع تراکنشی که قصد رهگیری آن را دارید، والت BCH یا BTC خود را انتخاب کنید.

۳- در اینجا باید تمامی تراکنش‌های ارسالی و دریافتی والت را ببینید.

۴- روی تراکنشی که به آی دی آن نیاز دارید کلیک کنید.

۵- به پایین صفحه اسکرول کرده و روی گزینه View on blockchain کلیک کنید.

۶- با این کار، transaction ID یا همان شناسه تراکنش، همراه با دیگر جزئیات آن، نمایش داده می‌شود.

حالا که TXID تراکنش را دارید، می‌توانید آن را در جستجوگر بلاک که در بالا به شما معرفی کردیم، جستجو کنید تا در هر زمانی که خواستید، بتوانید به اطلاعات تراکنش، دسترسی داشته باشید.

جمع‌بندی

در این مقاله، ضمن توضیح مفاهیمی مثل نود، کلید عمومی و کلید خصوصی، به طور کامل برای شما توضیح دادیم که یک تراکنش در بلاک چین بیت کوین به چه شکلی انجام می‌شود و چه مراحلی دارد. در انتها نیز دو روش پیگیری تراکنش ارز دیجیتال را به شما آموزش دادیم.

همانطور که گفته شد، تراکنش‌های بیت کوین، دارای ورودی، مبلغ و خروجی هستند و پس از انتشار در شبکه، توسط ماینرها و گره‌ها، تائید می‌شوند و بلاک‌های بلاک چین بیت کوین را می‌سازند.

سرعت انجام هر تراکنش در بلاک چین بیت کوین به کارمزد آن بستگی دارد و هر چه کارمزد تراکنش شما بالاتر باشد، با سرعت بیشتری انجام می‌شود. هر تراکنش بیت کوین، بسته به تعداد ورودی‌هایش و شلوغی شبکه‌، مقدار کارمزد خاص خود را دارد ولی والت‌ها به شما امکان تعیین دستی کارمزد را می‌دهند.