بازارساز خودکار یا Automated Market Maker که به اختصار Amm نامیده می‌شود، چارچوب اصلی معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال به شمار می‌آید. این صرافی‌ها با کمک الگوریتم‌های بازارساز خودکار قادر هستند قیمت جفت ارزهای گوناگون (BTC/ETH، BTC/XRP و …) را کشف کنند و نقدینگی لازم را برای کاربران خود تامین کنند.
بازارساز خودکار یک چارچوب معاملاتی مدرن است که می‌تواند جایگزین خوبی برای روش‌های سنتی همچون دفتر سفارشات و تطابق سفارش خریداران و فروشندگان باشد. این چارچوب سنتی سال‌هاست که در بازارهای معاملاتی مختلفی همچون بورس و صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال استفاده می‌شود.
در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم که بازار ساز خودکار چیست و سپس با توضیح چگونگی کار و قوانین بازارساز خودکار به توضیح مسائل پایه‌ای همچون استخر نقدینگی خواهیم پرداخت. در انتهای مطلب نیز به بررسی مزایا و معایب بازارساز خودکار پرداخته و مشکل زیان غیردائمی یا Impermanent Loss در بازارسازی خودکار را توضیح خواهیم داد.
علاوه بر این توضیحات بخش ویژه‌ای را نیز در این مقاله برای شما در نظر گرفته‌ایم و در آن روش کسب درآمد و سود از بازارساز خودکار کوینکس را آموزش می‌دهیم. چنانچه علاقه‌مند به دانستن شیوه کار Automated Market Maker و روش‌های کسب درآمد از آن هستید، توصیه می‌کنیم که تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
بازار ساز خودکار چیست؟
صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال، سازمان‌هایی هستند که برای معامله در آن‌ها باید دارایی خود را به کیف پول صرافی واریز کنید و سپس سفارش خرید یا فروش خود را در دفترسفارش آن‌ها ثبت کنید. بنابراین صرافی‌های متمرکز دسترسی نامحدودی به دارایی کاربران خود دارند و شیوه بازارسازی در آن‌ها همانند بورس و سایر بازارهای مالی سنتی است.
در بازارسازی به روش سنتی، یک دفتر سفارشات وجود دارد که معامله‌گران سفارشات خرید و فروش خود را بر روی جفت‌های معاملاتی گوناگون ثبت کرده‌اند و میزان دارایی هر معامله‌گر برای کارگزار معامله (صرافی ارزدیجیتال یا هر سازمان واسطه دیگر) کاملا مشخص است.
بنابراین وظیفه کارگزار یا سازمان واسطه معامله این است که سفارشات خرید و فروش معامله‌گران را با یکدیگر تطبیق دهد و واسطه خرید و فروش میان کاربران شود. از تطبیق دادن سفارشات و با توجه به حجم معاملاتی، قیمت جفت ارزهای گوناگون کشف می‌شود و بر اساس عرضه و تقاضای موجود در بازار امکان دارد که قیمت یک جفت ارز روند افزایشی یا کاهشی به خود بگیرد.
اما همان طور که در مقاله صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال چیست؟ توضیح دادیم، در این نوع صرافی‌ها، دارایی کاربران در کیف پول‌های شخصی ذخیره می‌شود و هیچ سازمانی به دارایی کاربران دسترسی ندارد. پس معاملات و کشف قیمت در صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه انجام می‌شود و اساس کار این صرافی‌ها چیست؟ در اینجاست که مکانیزم Automated Market Maker وارد میدان می‌شود.
بازار ساز خودکار یک چارچوب جدید برای انجام معاملات است که متفاوت از شیوه سنتی دفتر سفارش است و در آن نیازی به دسترسی به دارایی کاربران نیست. این چارچوب جدید از چند قرارداد هوشمند تشکیل شده است که با کمک یک استخر نقدینگی، قیمت جفت ارزهای گوناگون را با توجه به عرضه و تقاضای موجود کشف می‌کند و نقدینگی لازم برای انجام معاملات را فراهم می‌کند.
بازارساز خودکار همانطور که از نام آن مشخص است، یک الگوریتم کامپیوتری است که به شیوه‌ای مدرن عمل می‌کند و کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال به کمک آن قادر هستند که بدون نیاز به یک واسطه مرکزی همچون کارگزاری یا صرافی، معاملات خود را انجام دهند. حال سوال این است که شیوه کار بازارساز خودکار چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید مفهومی به نام استخر نقدینگی را توضیح دهیم.
استخر نقدینگی چیست؟
استخر نقدینگی همانطور که از نام آن مشخص است، محلی برای تامین نقدینگی معاملات در جفت ارزهای گوناگون است. هر جفت معاملاتی نشان‌دهنده این است که قرار است چه رمزارزهایی با یکدیگر معامله شوند. به طور مثال جفت معاملاتی BTC/ETH نشانگر این است که با معامله در این جفت معاملاتی، می‌توانید بیت‌کوین و اتریوم را با یکدیگر معامله کنید. مثلا بیت‌کوین بفروشید و در ازای آن اتریوم بگیرید و یا بالعکس.
برای آنکه بازار ساز خودکار بتوانید وظیفه خود را به درستی انجام دهد، نیازمند این هستیم که برای هر جفت معاملاتی یک استخر نقدینگی داشته باشیم. در یک استخر نقدینگی مقادیری رمزارز از هر دو طرف این جفت‌ها ذخیره شده است، مثلا در استخر BTC/ETH ، مقادیر از ارزهای دیجیتال اتریوم و بیت کوین وجود دارد.
هر گاه یک معامله‌گر صرافی غیرمتمرکز نیاز داشته باشد که بیت کوین خود را در ازای اتریوم معامله کند، بازارساز خودکار بیت کوین این معامله‌گر را به استخر نقدینگی BTC/ETH واریز می‌کند و در ازای آن مقداری اتریوم از این استخر برداشته و به معامله‌گر می‌دهد. حال سوال اینجاست که نقدینگی موجود در این استخرها چگونه تامین می‌شود؟
نحوه تامین نقدینگی در استخرهای بازارساز خودکار
در بخش قبل توضیح دادیم که بازارساز خودکار با استفاده از یک استخر نقدینگی معاملات کاربران را انجام می‌دهد. اما همانطور که مشخص است، برای ادامه فعالیت این استخرها، نیاز به ذخیره‌سازی ارز دیجیتال درون آن‌هاست. رمزارزهای موجود در استخرهای نقدینگی از طریق فرآیند استیک کردن تامین می‌شود که در ادامه آن را توضیح خواهیم داد.
استیکینگ ارز دیجیتال یک روش سرمایه‌گذاری است که در آن یک شخص با نگهداری یا هولد کردن رمزارزها سود کسب می‌کند. افرادی که علاقه‌مند به استیکینگ رمزارزها هستند، می‌توانند دارایی خود را در استخرهای نقدینگی استیک کنند و به این طریق از Amm صرافی‌ها کسب درآمد کنند.
برای کسب سود از این روش، باید ابتدا کیف پول خود را به یکی از استخرهای نقدینگی متصل کنید و اجازه دسترسی استخر به بخشی از دارایی‌های خود را بدهید. همچنین برای سرمایه‌گذاری در این استخرها باید از هر جفت ارز در کیف پول شما موجود باشد و مقداری از آن را سرمایه‌گذاری کنید. مثلا اگر می‌خواهید از جفت ارز BTC/ETH کسب درآمد کنید، باید به مقدار متناسبی بیت‌کوین و اتریوم در کیف پول شما موجود باشد.
معامله‌گران برای معامله ارز دیجیتال به وسیله Automated Market Maker باید مقداری کارمزد بپردازند. تامین‌کنندگان نقدینگی استخرها از محل دریافت کارمزد پرداخت می‌شود. بنابراین چنانچه در استخر جفت ارزهای پرمعامله سرمایه‌گذاری کنید، امکان اینکه سود بیشتری کسب کنید، وجود دارد. در انتهای مقاله نحوه کسب درآمد از Amm صرافی کوینکس توضیح داده می‌شود، اما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های استیکینگ، می‌توانید مقاله استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟ را مطالعه کنید.
بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟
همانطور که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم، برای انجام یک معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز، بازارساز خودکار رمزارز شما را وارد یک استخر نقدینگی می‌کند و متناسب با دارایی ورودی، ارز دیگر از استخر برداشت می‌شود. این یکی از وظایف بازارساز خودکار است و این الگوریتم علاوه بر این موضوع، وظیفه دارد که با استفاده از مکانیزم استخرهای نقدینگی، قیمت‌های جفت ارزهای مختلف را تعیین کند.
با توجه به نرخ ورود و خروج دارایی از یک استخر، میزان عرضه و تقاضا توسط بازارساز خودکار شناسایی می‌شود و این الگوریتم می‌تواند نرخ معامله میان یک جفت ارز را تعیین کند و رمزارزهای گوناگون را بر حسب یکدیگر قیمت‌گذاری کند.
مثلا اگر در استخر جفت ارز BTC/Eth ، اتریوم زیادی وارد استخر شود و از طرف دیگر بیت‌کوین زیادی از استخر خارج شود، بازارساز خودکار تشخیص می‌دهد که میزان تقاضا برای بیت‌کوین نسبت به اتریوم بیشتر است، بنابراین قیمت BTC را نسبت به ETH افزایش می‌دهد.
مزایا و معایب بازارساز خودکار
بازارساز خودکار نیز همانند هر ابزار دیگر در کنار مزایایی که به وجود آورده است، دارای معایب و مشکلاتی نیز می‌باشد. در این بخش قصد داریم به صورت واقع‌گرایانه هر دو بعد استفاده از این الگوریتم بازارسازی را به شما نشان دهیم.
مزایای بازارساز خودکار
حل شدن مشکل تامین نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز : در اولین سال‌هایی که صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد شده بودند، مشکل اصلی آن‌ها نقدینگی بسیار پایین بود. در گذشته برای معامله در این صرافی‌ها باید مدت‌ها منتظر می‌ماندید تا سفارش شما تامین نقدینگی شود.
اما با استفاده از بازارسازهای خودکار، مشکل تامین نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز تا حد بسیار زیادی حل شده است و معامله‌گران می‌توانند با سرعت بسیار زیادی همانند یک صرافی متمرکز، معاملات خود را انجام دهند.
کسب درآمد با استفاده از بازار ساز خودکار : همانطور که در بخش‌های قبلی مقاله هم توضیح دادیم، امکان استیکینگ ارز دیجیتال در استخرهای نقدینگی وجود دارد و کاربران با استفاده از این موضوع می‌توانند با هولد کردن رمزارزها کسب سود کنند. این موضوع نیز یکی از مزیت‌های بسیار خوب بازارساز خودکار به شمار می‌رود.
معایب بازارساز خودکار
حجم نقدینگی کم در مقایسه با صرافی‌های متمرکز : با اینکه بازار سازهای خودکار کمک بسیار زیادی برای تامین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز انجام داده‌اند، اما هنوز هم توانایی کمتری در مقابل صرافی‌های متمرکز دارند. تعداد توکن‌های لیست شده و حجم نقدینگی تامین شده به وسیله بازارساز خودکار هنوز هم در حد صرافی‌های بزرگ نیست و این تکنولوژی هنوز به مقبولیت و پیشرفت بیشتری نیاز دارد.
زیان غیردائمی یا Impermanent Loss در بازارساز خودکار : یکی از مشکلات اصلی AMM ها، همین مساله زیان غیردائمی است. چنانچه در یک بازارساز خودکار سیستم آربیتراژی مناسبی وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاران استخرهای نقدینگی دچار ضرر خواهند شد.
تصور کنید که در یک صرافی غیرمتمرکز حجم معاملات بر روی جفت ارز BTC/USDT افزایش می‌یابد و ناگهان بیت کوین‌های بسیار زیادی از این استخر نقدینگی خارج می‌شود. در نتیجه Automated Market Maker وارد عمل می‌شود و قیمت بیت‌کوین در برابر تتر را افزایش می‌دهد. فرض کنید که قیمت یک بیت‌کوین در این صرافی از 50 هزار تتر به 60 هزار تتر افزایش می‌یابد.
از طرف دیگر حجم معاملات این جفت ارز در یک صرافی دیگر به صورت عادی پیش می‌رود، در نتیجه بازارساز خودکار قیمت بیت‌کوین در مقابل تتر را افزایش نداده است و در این صرافی هنوز یک بیت کوین 50 هزار تتر به فروش می‌رود. این مساله یک آربیتراژ قیمتی میان دو صرافی به وجود می‌آورد، بنابراین عده‌ای برای استفاده از این آربیتراژ وارد صرافی دوم می‌شوند، بیت کوین را در صرافی دوم با قیمت 50 هزار تتر خریداری کرده و در صرافی دوم به قیمت 60 هزار تتر به فروش می‌رسانند و کسب سود می‌کنند.
کاربران این کار را تا زمانی انجام می‌دهند، که قیمت بیت کوین نسبت به تتر، در صرافی اول و دوم با یکدیگر برابر شود. این وضعیت موجب می‌شود که حجم تتر در استخر نقدینگی صرافی دوم افزایش یابد و بیت کوین‌های آن به مقدار زیادی کاهش یابد.
بنابراین سرمایه‌گذاران در این استخر، اکنون مقدار زیادی تتر دارند و مقدار بیت‌کوین آن‌ها نسبت به روز اول کاهش شدیدی داشته است. از آنجا که بیت کوین افزایش قیمت داشته است، دارایی سرمایه‌گذاران نسبت به روز اول ارزش کمتری پیدا می‌کند (چون تعداد BTC آن‌ها کمتر شده است) و این باعث به وجود آمدن یک ضرر غیردائمی می‌شود.
به این موضوع از آن بابت یک ضرر غیر دائمی می‌گویند که با گذشت زمان ارزهای موجود در استخر دوباره به تعادل خواهند رسید و دوباره دارایی سرمایه‌گذاران به نسبت اولیه بازخواهد گشت، اما اگر آن‌ها بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، این ضرر غیردائمی به یک ضرر دائمی تبدیل خواهد شد.
در نتیجه کسب درآمد از بازارساز خودکار، در کنار سودهایی که برای شما می‌سازد، خالی از ریسک نیست و امکان ضرر غیر دائمی یا Impermanent Loss وجود دارد. بنابراین انتخاب جفت ارز مناسب برای سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. بیشتر افراد برای ریسک کمتر جفت ارزهایی را انتخاب می‌کنند که یک سمت آن استیبل کوین‌ها (همانند BTC/USDT ) هستند.
برای آشنایی بیشتر با مسائلی همچون آربیتراژ یا استیبل کوین‌ها، می‌توانید مقاله‌های آربیتراژ در ارزهای دیجیتال چیست؟ و استیبل کوین چیست؟ را مطالعه کنید.
کسب درآمد از بازار ساز خودکار کوینکس
کوینکس یکی از صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال است. کوینکس از جمله صرافی‌های معدودی است که کاربران ایرانی را تحریم نکرده است و به همین دلیل در میان سرمایه‌گذاران ایرانی بسیار محبوب است. رتبه جهانی کوینکس 81 است و در حجم معاملات، تکنولوژی و تعداد کوین‌های لیست شده بسیار ضعیف‌تر از صرافی‌های رتبه بالا همچون بایننس و کوکوین است؛ اما با تمام این مشکلات بسیاری از فعالان ایرانی بازار ارزهای دیجیتال به دلیل ریسک پایین‌تر ترجیح می‌دهند که در این صرافی فعالیت کنند.
صرافی کوینکس با اینکه متمرکز است، اما از مکانیزم بازارساز خودکار نیز برای تامین نقدینگی استفاده می‌کند، بنابراین کاربران این صرافی می‌توانند با Amm در کوینکس کسب درآمد کنند. همانطور که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم، یکی از مزیت‌های بازارساز خودکار این است که می‌توانید در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری کرده و سود کسب کنید. در ادامه مراحل این کار در صرافی کوینکس را توضیح خواهیم داد.
مراحل سرمایه‌گذاری در Amm کوینکس
برای کسب درآمد از بازارساز خودکار صرافی کوینکس باید کارهای زیر را انجام دهید:
- ابتدا وارد حساب کاربری خود در صرافی کوینکس شوید.
- پس از ورود، روی جفت ارزی کلیک کنید که قصد سرمایه‌گذاری بر روی استخر آن را دارید.
- پس از ورود به جفت ارز، بر روی گزینه Liquidity pool یا استخر نقدینگی کلیک کنید.
- روی دکمه ADD کلیک کنید.
- صفحه‌ای برای شما باز می‌شود و شما باید مقدار متناسبی از هر جفت ارز را سرمایه‌گذاری کنید. مثلا اگر وارد جفت BTC/ETH شده‌اید، باید مقدار مناسبی هم از بیت کوین و هم از اتریوم، در استخر سرمایه‌گذاری کنید. توجه کنید اگر جفت ارز شما دارای استخر نباشد، با پیغام خطا مواجه خواهید شد.
- پس از انتخاب میزان دارایی که می‌خواهید در استخر سرمایه‌گذاری کنید، کلید ADD را بزنید و به این ترتیب دارایی‌های شما وارد استخر نقدینگی خواهد شد.
در ادامه بر اساس تعداد روزی که سرمایه خود را وارد استخر نقدینگی کرده‌اید، با نوسان قیمت ارزهای انتخابی، ممکن است سود یا ضرر کنید. حتما به این نکته توجه کنید که سرمایه‌گذاری در استخر Automated Market Maker همیشه با دریافت سود مواجه خواهد بود.
همانطور که در بالا و در قسمت معایب بازارساز خودکار توضیح دادیم، امکان دارد مشکلی همچون ضرر غیر دائمی پیش بیاید و موجب ضرر شما شود. بنابراین باید حتما جفت ارز مناسبی را انتخاب کنید و ریسک این کار را نیز در نظر داشته باشید، چرا که سود به دست آمده در این روش قطعی و تضمینی نیست و امکان ضرر نیز وجود دارد.
میزان سود سرمایه‌گذاری در بازارساز خودکار کوینکس روی جفت ارزهای گوناگون، در قسمت AMM Account آورده شده و قابل مشاهده است. کاربران می توانند با بررسی میزان سود استخر جفت ارزهای مختلف، ارزهای مناسب را انتخاب کنند و با تامین نقدینگی بتوانند از AMM کوینکس کسب سود کنند.
سخن پایانی
بازارساز خودکار یک شیوه نوین برای تامین نقدینگی و انجام معاملات ارزهای دیجیتال به شمار می‌رود که در آینده می‌تواند جایگزین روش سنتی دفتر سفارشات در بورس‌ها و صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال شود.
بازارساز خودکار یا AMM گام بزرگی برای توسعه صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال است که باعث حل مشکل نقدینگی در این صرافی‌ها شد و به دلیل وجود چنین الگوریتم‌هایی، چشم انداز بسیار خوبی برای توسعه صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارد.
در این مقاله توضیح دادیم که بازارساز خودکار چیست و همچنین شیوه عملکرد آن و مفهوم استخر نقدینگی را به صورت کامل شرح دادیم. در انتها نیز با بررسی معایب و مزایای بازارسازهای خودکار، روش کسب سود از AMM صرافی کوینکس و مراحل سرمایه‌گذاری در استخر نقدینگی آن را مرحله به مرحله آموزش دادیم.
با اینکه بازارسازهای خودکار گام بزرگی در پیشرفت سیستم‌های معاملاتی غیرمتمرکز هستند، اما هنوز هم جای پیشرفت دارند و به بلوغ کامل نرسیده‌اند. بنابراین نباید ریسک کسب درآمد از بازارسازهای خودکار را فراموش کرد و در این کار هم مدیریت سرمایه نباید فراموش شود. امیدواریم که با این مقاله توانسته باشیم آگاهی شما را در این زمینه افزایش داده و راه‌های جدیدی برای کسب درآمد از ارزهای دیجیتال به شما معرفی کنیم.