آربیتروم چیست و راهکارهای لایه دو چه کاربردی در بلاک چین دارند؟ این سوالات مربوط به مباحث تخصصی بلاک چین هستند که تاکنون ذهن بسیاری از تریدرها و فعالان بازار ارزهای دیجیتال و دیفای را به خود مشغول کردهاند. در این مقاله از داموند صرافی رمز ارز ایرانی توضیحات پایه درباره آربیتروم ارائه میدهیم. این توضیحات به بیانی ساده ارائه شدهاند و برای درک آن تنها کافی است بدانید بلاک چین چیست و چگونه کار میکند.
- 1) بزرگترین شرکتهای بلاک چین و ارز دیجیتال روی آربیتروم سرمایهگذاری کردهاند
- 2) راهکار لایه دو چیست؟
- 3) آربیتروم چیست؟
- 4) آربیتروم چگونه کار میکند؟
- 5) دلیل منحصر به فرد بودن Arbitrum چیست؟
- 6) ویتالیک بوترین درباره راهکارهای لایه دو چه میگوید؟
- 7) چطور از آربیتروم استفاده کنیم؟
- 8) کلام آخر؛ آربیتروم و اتریوم ۲.۰ بازی بلاک چین را تغییر میدهند
اتریوم بلاک چین اصلی میزبان اپلیکیشنهای غیرمتمرکز است. فعالیتهای متنوعی که بر بستر بلاک چین انجام میشود، تعداد تراکنشهای آن را تا حد زیادی افزایش داده است. از طرف دیگر پذیرش عمومی ارزهای دیجیتال و امور دیفای روز به روز در میان مردم بیشتر میشود و این موضوع نیز مزید بر علت افزایش جم تراکنشهای شبکه شده است. مشکل از جایی آغاز میشود که اتریوم هنوز به صورت کامل مقیاسپذیر نیست. به همین دلیل هنگام پشتیبانی از تعداد بالای تراکنش، کارمزد را تا حد زیادی افزایش میدهد و سرعت آن نیز به شدت کاهش پیدا میکند.
برخی از توسعه دهندگان برای حل مشکلات مقیاسپذیری، روی خود شبکه و ارتقای قابلیتهای آن را ارتقا میدهند و برخی دیگر به سراغ راه حلهای جایگزین مانند راهکار لایه دو میروند. راهکارهای لایه دو انواع مختلفی دارند و هرکدام عملکرد منحصر به فردی دارند، اما در میان همه آنها آربیتروم مشهورترین راهکار لایه دو است و راهکار مناسبی برای حل مشکلات بلاک چین اتریوم ارائه داده است.
برای درک درست سازوکار اتریوم این مقاله را بخوانید: اتریوم چیست؟
بزرگترین شرکتهای بلاک چین و ارز دیجیتال روی آربیتروم سرمایهگذاری کردهاند
آربیتروم توسط موسسه Offchain Labs راهاندازی شد. این موسسه در ۳۱ آگوست ۲۰۲۱ به صورت رسمی اعلام کرد راهکار لایه دو خود را راهاندازی کرده است. این شرکت در دو سری A و B برای پروژه خود سرمایه جذب کرد. در جذب سرمایه سری B که مجموعه Lightspeed Venture Partners آن را برگزار کرد، ۱۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب شد و ارزش شرکت Offchain را به ۱.۲ میلیارد دلار رساند. در حال حاضر شرکتهای بزرگی چون Coinbase Ventures، Pantera، Compound و Blocknation روی آربیتروم سرمایهگذاری کردهاند.
شرکت اصلی توسعه دهنده آربیتروم در نیویورک مستقر است و به صورت تخصصی روی این پروژه و سایر راهکارهای مقیاسپذیر کردن بلاک چین کار میکند. استیون گلدفدر (Steven Goldfeder)، اد فلتن (Ed Felten)، هری کالدنر (Harry Kalodner) متخصصین بلاک چین و بنیانگذاران اصلی آربیتروم هستند.
زمانی که متوجه شوید آربیتروم چیست و چه ارزشی دارد، درک این موضوع که چرا پلتفرمهای بزرگ دیفای مانند Aave، Balancer، Band Protocol، Curve، Sushiswap و Uniswap از این راهکار لایه دو استفاده میکنند، سادهتر خواهد بود. این پلتفرمها برای کاهش کارمزد بلاک چین و افزایش سرعت از آربیتروم استفاده میکنند. برخی از پروژهها هم در حال فراهم کردن زیرساختهای لازم برای ایجاد امکان کار با لایه دوم اتریوم، Arbitrum، هستند.
راهکار لایه دو چیست؟
راهکارهای لایه دو برای دو هدف مهم ایجاد شدهاند:
- کاهش تراکم شبکه
- کاهش کارمزد تراکنشها
پروژههای لایه دو در حال حاضر فقط روی بلاک چین اتریوم توسعه پیدا میکنند و مثل راهکارهای مقیاسپذیری لایه یک معماری بلاک چین اصلی را تغییر نمیدهند. راهکارهای لایه یک برای مقیاسپذیری پیشنهادهایی چون افزایش تایید تراکنشها در لحظه و… را ارائه میدهند، اما چنین راهکارهایی باعث کاهش امنیت و متمرکز شدن شبکه بلاک چین خواهد شد.
اتریوم ۲.۰ قرار است به منظور ایجاد تغییرات مثبت در بلاک چین اصلی اتریوم بدون تحت تأثیر قراردادن امنیت و تمرکز زدایی آن راهاندازی شود. اتریوم ۲.۰ پروژه بزرگی است که راهاندازی آن به زمان زیادی نیاز دارد، اما توسعهدهندگان بلاک چین به راهکارهای کوتاه مدت برای حل مشکل مقیاسپذیری نیاز دارند تا بتوانند در کوتاهترین زمان ممکن مشکل کاربران و تراکنشها را حل کنند.
تراکنشهای Rollup به عنوان بهترین راهکار کوتاهمدت برای افزایش مقیاسپذیری شناخته میشوند. در Rollup، تراکنشها به صورت دستههای چندتایی روی یک بلاک چین جانبی تایید و پردازش میشوند و نتیجه نهایی به بلاک چین اصلی منتقل میشود. با این کار بلاک چین اصلی نیازی به پردازش همه اطلاعات ندارد، در نتیجه بار آن سبکتر میشود. در قسمت بعد درباره روش کار آربیتروم و نحوه کار این پلتفرم با تراکنشهای دستهای Rollup توضیح خواهیم داد.
آربیتروم چیست؟
Arbitrum راهکاری لایه دو است که قابلیتهای قراردادهای هوشمند اتریوم را ارتقا میدهد و به کاهش کارمزد و افزایش سرعت شبکه و ارتقای حریم خصوصی کاربران کمک میکند.
این پلتفرم به گونهای طراحی شده که امکان راهاندازی قراردادهای هوشمند ماشین مجازی اتریوم (EVM) و تراکنشهای این شبکه در لایه دوم را فراهم کرده است. لایه دوم اتریوم به اندازه لایه اول آن امن است و بسیاری از ویژگیهای مشترک با آن را دارد. این لایه به منظور کاهش حجم تراکنشها و قراردادهایی که روی لایه اول این بلاک چین اجرا میشوند، طراحی شده است.
تا پیش از ایجاد لایه دوم، زمانی که تعداد کاربران فعال در بلاک چین اتریوم افزایش پیدا میکرد، عملکرد شبکه بسیار کند و پرهزینه میشد. این موضوع تجربهای گران و خستهکننده برای کاربران ایجاد میکرد. بسیاری از کاربران در مواقع ازدحام شبکه برای اولین بار وارد بلاک چین میشدند و تجربه کاربری پرهزینه و خستهکنندهای برایشان ایجاد میشد. از آنجایی که تخصص و تجربهای در حوزه بلاک چین نداشتند، تصور میکردند کار با این تکنولوژی همیشه به مین صورت است. در نتیجه ترجیح میدادند به سراغ روشهای قدیمی برگردند و دیگر از بلاک چین استفاده نکنند.
راهکارهای حل این مشکل توسط Arbitrum چیست؟
آربیتروم از تکنیکی استفاده میکند که در آن چند تراکنش جمع میشوند تا به عنوان تراکنشهای دستهای تایید شده روی بلاک چین اصلی، ذخیره شوند. تراکنشهای آربیتروم روی شبکه جانبی بلاک چین اصلی، لایه دوم، به شیوهای ارزان و مقیاسپذیر پردازش میشوند. لایه دوم نیز از استانداردها و کدهای بلاک چین اصلی اتریوم برای اطمینان از صحت تراکنشها استفاده میکند. این فرایند باعث میشود بخشی از بار محاسباتی و ذخیره اطلاعات بلاک چین اصلی به لایه دوم منتقل شود. دستهای از اپلیکیشنهای غیرمتمرکز قدرتمند نیز روی لایه دوم اتریوم راهاندازی شدهاند و این موضوع هم بار شبکه اصلی را کمتر کرده است.
آربیتروم چگونه کار میکند؟
آربیتروم قابلیت انتقال پیام بین قراردادهای هوشمند موجود در بلاک چین اصلی اتریوم و قراردادهای هوشمند بلاک چین لایه دوم Arbitrum را فراهم میکند و از این طریق مقیاسپذیری را افزایش میدهد. در این پلتفرم، پردازش بسیاری از تراکنشها روی لایه دوم صورت میگیرد و تنها نتیجه نهایی آنها روی بلاک چین اصلی ثبت میشود، در نتیجه عملکرد و سرعت شبکه ارتقا پیدا میکند.
متخصصین بلاک چین آبیتروم را به عنوان یکی از زیرمجموعههای optimistic rollup میشناسند. منظور از optimistic این است که در آربیتروم هر نود اعتبارسنج میتواند یک بلاک rollup در لایه دوم را ثبت کند و اعتبار سایر بلاکها را هم تایید کند. منظور از rollup روشی است که از اطلاعات عمومی برای ایجاد یک گزارش بهینه از تاریخچه کامل بلاک چین و وقایع آن استفاده میکند. آربیتروم همچنین بررسی میکند که تمام کدها به همان شیوه از پیش تعیین شده اجرا شوند. در نتیجه تا زمانی که اعتبارسنجها عملکرد درستی داشته باشد، شبکه در برابر حملات مختلف و سوء استفاده در امان خواهد بود.
آربیتروم قصد دارد در ورژنهای بعدی خود از حالتهای دیگری چون ایجاد کانال و زنجیره موازی دیگری چون AnyTrust هم استفاده کند تا مقیاسپذیری را بیش از پیش افزایش دهد.
جالب است بدانید که Arbitrum ماشین مجازی منحصر به خود را دارد و قراردادهای هوشمند لایه دو را روی این ماشین مجازی اجرا میکند. این ماشین مجازی بالای EthBridge قرار دارد؛ EthBridge محلی است که در آن قراردادهای هوشمند لایه اول و دوم اتریوم ارتباط برقرار میکنند. قراردادهای هوشمند سازگار با بلاک چین اتریوم به صورت خودکار برای ماشین مجازی ترجمه و روی آن اجرا میشوند.
روش کار نودها در آربیتروم چیست؟
در آربیتروم هم مانند هر بلاک چین دیگری، تمام نودها میتوانند در شبکه مشارکت داشته باشند. نودهای اعتبارسنج وظیفه نظارت بر حالات شبکه را بر عهده دارند و فول نودها هم در جمعآوری تراکنشها برای ذخیره روی لایه اول اتریوم همکاری میکنند. نودهای جمعآوری کننده که تراکنشها را در لایه اول ثبت میکنند، با توکن اتر پاداش میگیرند. مابقی کارمزد تراکنشها نیز بین سایر نودهای فعال در شبکه از جمله نودهای اعتبارسنج توزیع میشود.
آربیتروم برای برخی از بلاکهای rollup یک گام چالشی هم در نظر میگیرد. زمانی که چند مورد از نودهای اعتبارسنج، صحت یک تراکنش را تایید نکنند، دستور چالش صادر میشود. اگر اشتباه بودن تراکنش یا نادرست بودن چالش اثبات شود، سهام اعتبارسنج خاطی از او گرفته خواهد شد. این موضوع باعث میشود همه نودهای اعتبارسنج عملکرد درستی داشته باشند و در صورت خطا کردن، با عواقب آن مواجه شوند.
دلیل منحصر به فرد بودن Arbitrum چیست؟
پروژه آربیتروم پلتفرمی با کاربری آسان است که امکان ایجاد قراردادهای هوشمند سازگار با اتریوم و مقیاسپذیری بالا را برای توسعهدهندگان در حوزههای گوناگون مانند دیفای، Dapp و… فراهم میکند. نکته مهم این است که علاوه بر Arbitrum، دهها پروژه دیگر هم وجود دارند که روی مقیاسپذیری بلاک چین کار میکنند. در ادامه بررسی میکنیم علت خاص بودن آربیتروم چیست و چرا بیشتر از پروژههای مشابه کاربرد دارد.
سازگاری بالا با ماشین مجازی
در میان راهکارهای لایه دو مختلف، آربیتروم بیشترین میزان سازگاری را با ماشین مجازی اتریوم دارد. سازگاری این پروژه با ماشین مجازی در سطح بایت کد است و از زبانهایی که EVM قابلیت کامپایل آنها را دارد، پشتیبانی میکند. در حال حاضر زبانهای برنامهنویسی Solidity و Vyper متداولترین زبانها برای توسعه قراردادهای هوشمند روی ماشین مجازی اتریوم هستند. این قابلیت کار توسعهدهندگان را هم سادهتر کرده است، زیرا برای کار با آربیتروم نیازی به یادگیری زبان برنامه نویسی جدید ندارند.
ابزارهای توسعه قدرتمند
توسعهدهندگان آربیتروم تیمی هستند که بسیاری از موانع استفاده از راهکارهای لایه دو را از پیش روبرداشتهاند. شناسایی این موانع و پیدا کردن راهکارهای مناسب باعث شده که آنها بتوانند ابزار مناسب را برای ورود به اتریوم ایجاد کنند. از طرف دیگر توسعهدهندگان برای استفاده از آربیتروم نیازی به پیشنیاز خاصی مثل پلاگین یا کامپایلر جدید ندارند.
در حال فعالیت
آربیتروم نسخه آزمایشی خود را خیلی زودتر از بسیاری از پروژههای مشابه عرضه کرد و اکنون به صورت کامل در دسترس توسعهدهندگان قرار دارد. بسیاری از پروژههای لایه دو در حال راهاندازی و طی کردن مراحل آزمایشی هستند و هنوز رسما ارائه نشدهاند. آربیتروم بر خلاف بسیاری از پروژههای مشابه، توکن بومی راهاندازی نکرده است و اتر استفاده میکند. بخشی از زمان کوتاه راهاندازی رسمی Arbitrum به این دلیل بود که زمانی برای ایجاد توکن و عرضه آن صرف نکرد.
هنگامی که آربیتروم به تازگی راهاندازی شده بود، بسیاری از توسعهدهندگان تمایل داشتند پیش از اینکه تعداد کاربران خیلی زیاد شود، از آربیتروم استفاده کنند. آربیتروم هم به ۲۵۰ تیم توسعه دهنده اصلی که در این پلتفرم فعالیت میکردند، وعده داد که حداقل دو هفته پیش از راهاندازی رسمی پروژه به آنها اطلاع دهد. این موضوع نشان میدهد پروژه از مدتی قبل به صورت غیررسمی کار میکرده است.
اکوسیستم توسعهیافته
بسیاری از اپلیکیشنهای غیرمتمرکز حرفهای و پروژههای بزرگی چون Uniswap، DODO، Sushi در حال کار با آربیتروم هستند و شرکتهای مشهوری هم روی آن سرمایهگذاری کردهاند. این حمایتها و کاربردها باعث شده است که آربیتروم اعتبار بیشتری نسبت به رقبای خود داشته باشد.
ویتالیک بوترین درباره راهکارهای لایه دو چه میگوید؟
ویتالیک بوترین، همبنیانگذار اتریوم، راهکارهای مختلف را بررسی کرده و اکنون میگوید راهکارهای لایه دو تنها راه حلهایی هستند که در کوتاه مدت مشکل مقیاسپذیری اتریوم را حل میکنند. بوترین پروژه پلاسما که یکی از راهکارهای لایه دو است را راهاندازی کرد. گروه پلاسما بعدا به Optimism تغییر نام داد و مشغول کار روی optimistic rollup شد، زیرا این تکنولوژی نسبت به پلاسما پتانسیل بیشتری برای پشتیبانی از امور دیفای داشت. البته این احتمال وجود دارد که آربیتروم از Optimism سبقت بگیرد و به عنوان نقش اصلی راهکارهای لایه دو در بلاک چین اتریوم شناخته شود. همچنین ممکن است پروژههای دیگر سرعت رشد بیشتری پیدا کنند و Arbitrum را هم پشت سر بگذارند؛ بلاک چین و ارزهای دیجیتال دنیای عدم قطعیت است.
چطور از آربیتروم استفاده کنیم؟
اکنون که میدانید آربیتروم چیست، متوجه شدهاید که هنگام کار با این پلتفرم با هرآنچه در اتریوم سر و کار داشتید، مواجه میشوید و چیزی تغییر نکرده است. کاربران معمولا با هدف پرداخت کارمزد کمتر وارد آربیتروم میشوند؛ این موضوع برای کاربران ایرانی که کارمزدهای دلاری را با درآمد ریالی پرداخت میکنند، اهمیت بیشتری دارد.
در ادامه به صورت گام به گام توضیح میدهیم که روش کار با آربیتروم چیست.
گام اول) ولت مناسب برای کار با Arbitrum چیست؟
کار با آربیتروم از طریق کیف پولهای مختلفی امکانپذیر است، اما متامسک بهترین ولتی است که میتوانید برای کار با این شبکه انتخاب کنید. پس برای کار با این پلتفرم باید یک ولت متامسک ایجاد کنید یا اگر ولت دیگری با قابلیت پشتیبانی از اتریوم دارید، میتوانید آن را به متامسک متصل کنید. متامسک قابلیت اتصال به ولتهای سختافزاری را هم دارد.
نکته مهم در مرحله اول این است که باید اتر و توکنی که قصد انجام تراکنش با آن را دارید، خریداری و در ولت متامسک ذخیره کنید. بعد از آن باید توکنهای خود را به لایه دوم اتریوم انتقال دهید تا بتوانید از آربیتروم برای انجام تراکنشهای مختلف استفاده کنید.
گام دوم) چطور آربیتروم را به شبکههای موجود در متامسک اضافه کنیم؟
برای این کار وارد ولت متامسک شوید و از قسمت بالا روی گزینه Ethereum mainnet کلیک کنید.
در منوی باز شده گزینه Custom RPC را انتخاب کنید، در صفحهای که باز میشود، اطلاعات آربیتروم را وارد کنید.
این اطلاعات در سایت اصلی Offchain Labs وجود دارند، اما برای سهولت کار، در ادامه آنها را قرار میدهیم:
Network Name: Arbitrum One
New RPC URL: https://arb1.arbitrum.io/rpc
Chain ID: 42161
Currency Symbol: ETH
Block Explorer URL: https://arbiscan.io
بعد از ورود اطلاعات، گزینه Save را بزنید تا Arbitrum به شبکههای متامسک اضافه شود.
گام سوم) بعد ورود به سایت آربیتروم چه باید کرد؟
وارد سایت Offchain Labs شوید و از منوی سمت چپ روی Arbitrum کلیک کنید تا وارد این پلتفرم شوید. سه گزینه Dapp portal و Token bridege و visit Arbitrum در صفحه اصلی آربیتروم وجود دارد.
گزینه Dapp portal تمام پروژههایی که روی این پلتفرم فعالیت میکنند را به شما نشان میدهد. بعد از انتقال داراییها به لایه دوم اتریوم، میتوانید به این بخش بروید و از Dappهایی که در این قسمت وجود دارند، استفاده کنید.
گام چهار) روش انتقال توکن به آربیتروم چیست؟
برای انتقال دارایی از لایه اول به لایه دوم اتریوم باید وارد بخش Token bridege شوید. بعد از کلیک روی این گزینه تصویر بالا را میبینید؛ با کلیک روی متامسک میتوانید آن را به Arbitrum متصل کنید.
در این مرحله لازم است چند بار شبکهای که روی آن کار میکنید را بین Ethereum mainnet و Arbitrum one جابجا کنید. برای شروع کار شبکه را روی Ethereum mainnet قرار دهید. بعد از آن باید میزان دارایی که قصد دارید از لایه یک به لایه دو انتقال دهید را مشخص کنید.
در پاپ آپی که نمایش داده میشود، جزئیات تراکنش و مدت زمانی که برای انجام آن باید منتظر بمانید، نشان داده میشود. نکته مهم دیگری که در پاپ آپ نوشته شده، این است که بعد از انتقال دارایی از لایه اول به لایه دوم، تا مدتی امکان بازگرداندن آن به لایه اول وجود نخواهد داشت. کلیک روی Deposit به این معنی است که شما انجام این تراکنش را تایید کردهاید.
بعد از آن پاپ آپ ولت ظاهر میشود و کارمزد تراکنش را به شما نشان میدهد. با کلیک روی confirm تراکنش را تایید خواهید کرد. بعد از اینکه تراکنش کامل شد، میتوانید شبکه را از Ethereum mainnet به Arbitrum one تغییر دهید. اکنون مقدار دارایی که از لایه اول به لایه دوم منتقل کردهاید را به عنوان موجودی متامسک در Arbitrum one خواهید دید.
گام پنجم) روش کار با پلتفرمها و آربیتروم چیست؟
بعد از انتقال موجودی به لایه دوم، میتوانید با Dappهای موجود در آربیتروم کار کنید. برای این کار هم میتوانید به صورت مستقیم از سایت هر پروژه وارد شوید و هم از قسمت Dapp که پیشتر آن را معرفی کرده بودیم، استفاده کنید. در این قسمت لیستی از تمام پروژههای فعال در آربیتروم وجود دارد.
شبکه پلتفرمهای مختلف به صورت پیشفرض روی اتریوم تنظیم شده است. بنابراین بعد از ورود باید از قسمت network موجود در بالای صفحه Arbitrum را انتخاب کنید. (تصویر بالا مربوط به پلتفرم یونی سواپ است). بعد از کلیک روی آربیتروم، متامسک پاپ آپی نشان میدهد و در آن از شما اجازه جابجایی بین دو شبکه را میخواهد. با کلیک روی گزینه switch netwok که در پاپ آپ وجود دارد، این اجازه را صادر کنید.
دقت داشته باشید که هنگام انجام تراکنشهای لایه دو، هم شبکه پلتفرمی که با آن کار میکنید و هم شبکه ولت متامسک را روی آربیتروم قرار دهید. بعد از تغییر شبکه، همه چیز مشابه قبل است و میتوانید تراکنشهای مورد نظرتان را با کارمزد کمتر و سرعت بیشتر انجام دهید.
کلام آخر؛ آربیتروم و اتریوم ۲.۰ بازی بلاک چین را تغییر میدهند
Arbitrum با راهکارهای بهینهسازی، خودش را از رقبا متمایز کرده و این قابلیت را دارد که بیشتر از سایر رقبا، تراکم شبکه را سبک کند. از نظر تئوری Arbitrum و Optimism دو رقیب کاملا برابر در راهکارهای لایه دو اتریوم هستند، اما ما در دنیای واقعی زندگی میکنیم و حتی یک اتفاق کوچک هم باعث میشود یکی از آنها از دیگری پیشی بگیرد.
رقابت میان راهکارهای لایه دو، مزیتهای بسیاری برای تریدرها، فعالان دیفای و کاربران اپلیکیشنهای غیرمتمرکز و NFTها داشته است. زیرا این رقابت باعث بهینهسازی بلاک چین برای آنها میشود و میتوانند تراکنشهایشان را در کوتاهترین زمان ممکن و کارمزد مناسب انجام دهند.
در این مقاله توضیح دادیم آربیتروم چیست و چطور میتوان با استفاده از آن کارمزدهای شبکه را کاهش داد. تیم داموند به صورت تخصصی در حوزه ترید و آموزش ارزهای دیجیتال و بلاک چین فعالیت میکند و در تلاش است که مفاهیم را به سادهترین شیوه ممکن ارائه دهد. با مجله داموند میتوانید با دانش بروز و به صورت حرفهای در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت کنید.