برای ورود سرمایه‌های جدید به دنیای کریپتو، وجود استیبل کوین‌ها که از نوسانات بازار ارزهای دیجیتال مصون هستند، ضروری است. مهم‌ترین و پرکاربردترین استیبل کوین در بازار ارزهای دیجیتال، تتر (Tether) یا USDT است، اما استیبل کوین‌هایی دیگری نیز وجود دارند که یکی از جدیدترین آن‌ها بین استاک (Beanstalk) نام دارد.
توکن بومی این پروژه به نام بین (Bean)، یک دلار ارزش داشت اما اخیرا با هک شدن شبکه Beanstalk، رابطه بین توکن آن و دلار به هم خورده و ارزش این توکن به شدت کاهش یافته است. البته، هک شدن این پروژه و ضرر سنگین کاربران سبب نشد تا پروژه متوقف شود و به نظر می‌رسد که مشارکت‌کنندگان در Beanstalk در حال بازیابی شبکه باشند. در این مقاله می‌خواهیم درباره پروژه بین استاک برای شما توضیح دهیم. سپس، در رابطه با هک شدن این پروژه ارز دیجیتال، صحبت خواهیم کرد. با داموندمگ همراه باشید.
استیبل کوین چیست و چرا به استیبل کوین‌ها نیاز داریم؟
پیش از اینکه در رابطه با Beanstalk صحبت کنیم، بد نیست که توضیحاتی در رابطه با مفهوم استیبل کوین و ضرورت وجود استیبل کوین‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال ارائه دهیم.
استیبل کوین‌ها، رمزارزهایی هستند که قیمت آن‌ها به قیمت یک دارایی دارای ارزش با ثبات‌تر مثل دلار آمریکا گره خورده است. البته، استیبل کوین‌هایی نیز وجود دارند که ارزش آن‌ها وابسته به ارزش دارایی‌های دیگر مثل فلزات گرانبها یا حتی رمزارزهای دیگر باشد. پروژه ارائه‌کننده استیبل کوین، با مدیریت عرضه و تقاضای توکن استیبل کوین، ارزش توکن را ثابت نگه می‌دارد.
تعداد زیادی استیبل کوین در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارند که اکثر آن‌ها دارای ارزشی یک به یک با دلار آمریکا هستند. مهم‌ترین این استیبل کوین‌ها، تتر نام دارد. استیبل کوین‌های دیگر، شاید محبوبیتی به اندازه تتر نداشته باشند اما هر کدام از آن‌ها نکات مثبتی دارند که سرمایه‌گذاران را جذب می‌کنند.
وجود استیبل کوین‌ها به دلایل زیر، ضروری است:
- تراکنش‌های بین‌المللی ارز: یکی از مشکلاتی که استیبل کوین‌ها حل کرده‌اند، انتقال پول از کشوری به کشور دیگر است. این مشکل، به ویژه در کشور ما ایران به دلیل تحریم‌های بانکی علیه جمهوری اسلامی، بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
از آن‌جایی که استیبل کوین‌ها، قیمت نسبتا ثابتی دارند، گزینه بسیار خوبی برای جایگزینی روش‌های سنتی مبادلات ارزی هستند و مراحل پیچیده و پرهزینه انتقال پول از یک کشور به کشور دیگر را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.
پیش از به وجود آمدن استیبل کوین‌ها، برای انتقال پول به یک کشور دیگر یا انجام هر گونه تراکنش بین‌المللی، مثل خرید رمزارز از یک صرافی خارجی، باید از یک صرافی داخلی کمک می‌گرفتیم که این کار، هم زمان‌بر و هم هزینه‌بر بود.
امروز به لطف استیبل کوین‌ها می‌توانیم به راحتی مقداری پول از کیف پول دیجیتالی خود به هر کیف پول دیگری در هر جای دنیا منتقل کنیم و کارمزد بسیار پایینی بپردازیم.
- تبدیل راحت ارزهای فیات به رمزارزها: اگر بخواهید برای اولین بار وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید یا بخواهید به میزان دارایی‌های خود در بازار رمزارزها بیافزایید، باید با پول فیات خود (یعنی ارز رایج کشورتان) رمزارز بخرید.
راحت‌ترین روش برای این کار، خرید استیبل کوین‌هایی است که ارزشی وابسته به یک ارز فیات مثل دلار دارند. برای مثال، اگر بخواهد دلار آمریکا را به رمرارز تبدیل کنید، کافی است که با پرداخت یک دلار به ازای هر یک تتر، ابتدا آن را به تتر تبدیل کنید و سپس، می‌توانید با استفاده از تتر، هر رمزارزی را بخرید (البته با در نظر گرفتن کارمزد صرافی و شبکه، ارزش هر تتر، کمی بیشتر از یک دلار می‌شود).
- تسهیل امور مالی غیر متمرکز: امور مالی غیر متمرکز (Decentralized Finance) یا دیفای (DeFi) بدون استیبل کوین‌ها بسیار دشوار است. بسیاری از اپلیکیشن‌ها و پروژه‌های دیفای با استفاده از استیبل کوین‌ها کار می‌کنند. به عنوان مثالی ساده می‌توان به وام‌های ارز دیجیتال اشاره کرد. اگر وام‌های ارز دیجیتال به صورت دارایی‌های بسیار پرنوسانی مثل رمزارزهای معمولی پراخت شوند، مشکلات متعددی برای این پلتفرم‌ها ایجاد می‌شود، بنابراین، خیلی از چنین پلتفرم‌هایی با استیبل کوین‌ها کار می‌کنند تا همان ارزشی را که وام داده‌اند، پس بگیرند.
بین استاک چیست؟
حالا که با مفهوم استیبل کوین و ضرورت وجود استیبل کوین‌ها آشنا شدید، به موضوع اصلی مقاله، یعنی پروژه استیبل کوین Beanstalk، باز می‌گردیم. همچنان با مجله صرافی ارز دیجیتال داموند همراه باشید.
بین استاک نوعی پروتکل استیبل کوین الگوریتمی و مبتنی بر اعتبار (Credit-Based) است که به صورت غیر متمرکز کار می‌کند. این پروژه، توکنی بومی به نام BEAN دارد که دارای استاندارد ERC-20 است و بنابراین، تراکنش‌های آن بر بستر بلاک چین اتریوم انجام می‌شوند.
در حالی که اکثر استیبل کوین‌ها، ماهیتی غیر متمرکز دارند تا بتوانند ارزش توکن خود را ثابت نگه دارند، ارزش استیبل کوین BEAN با استفاده از سازوکاری خلاقانه، به صورت غیر متمرکز، ثابت نگه داشته می‌شود.
استیبل کوین‌های متمرکز از وثیقه به عنوان پشوانه توکن خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، شرکت صادرکننده تتر به ازای هر توکن USDT، یک دلار آمریکا را به عنوان وثیقه‌ای برای حفظ ارزش این استیبل کوین، نگه می‌دارد.
در پروژه Beanstalk، به جای وثیقه از اعتبار استفاده می‌شود. این پروژه دارای سه توکن ERC-20 است که به شرح زیر هستند:
- توکن BEAN که استیبل کوین پروژه است.
- توکن Stalk که توکن حاکمیتی است.
- توکن Seeds که در هر فصل به میزان یک-هزارم توکن Stalk بازدهی دارد (هر فصل، یک ماه طول می‌کشد).
در بین استاک از انگیزه‌های مالی بومی پروتکل برای ترغیب کاربران به مشارکت در پایدار ماندن ارزش BEAN استفاده می‌شود.
سه عنصر غیر متمرکز Beanstalk چطور کار می کنند؟
یکی از مشکلاتی که برای پروژه‌های استیبل کوین با آن مواجه هستند، نبود وثیقه کافی و متناسب با میزان استیبل کوین‌هایی است که باید صادر شوند. بنابراین، در پروژه بین استاک به جای وثیقه از اعتبار استفاده می‌شود که مقیاس‌پذیری نامحدودی برای این استیبل کوین ایجاد می‌کند.
پروژه Beanstalk با تأمین اعتبار برای ثابت نگه داشتن ارزش توکن BEAN در مقایسه با دلار آمریکا، کمک می‌کند. این پروژه از سه عنصر غیر متمرکز جداگانه استفاده می‌کند که به شرح زیر هستند:
- اوراکل قیمت (Price Oracle)
- سازوکار حاکمیت (Governance Mechanism)
- سازمان غیر متمرکز اعتبار (Decentralized Credit Facility)
این سه عنصر غیر متمرکز در کنار همدیگر، به شفافیت سازوکارهای مالی پروژه بین استاک کمک می‌کنند. در ادامه، هر کدام از این عناصر را برای شما توضیح می‌دهیم.
۱- اوراکل قیمت بین استاک
پروتکل‌های استیبل کوین غیر متمرکز باید به صورت پیوسته و بدون نیاز به واسطه‌ها، به داده‌های قیمتی دسترسی داشته باشند. اوراکل‌های قیمت که به صورت غیر متمرکز کار می‌کنند، داده‌های قمیتی را به کمک قراردادهای هوشمند، به صورت غیر قابل دستکاری و لحظه به لحظه، تأمین می‌کنند.
اوراکل Beanstalk داده‌های قیمتی را از صرافی یونی سواپ به دست می‌آورد. این پروژه، از دو استخر لیکوئیدیتی یونی سواپ، یعنی USDC:ETH و BEAN-USD:ETH برای ایجاد اوراکل قیمتی غیر متمرکز استفاده می‌کند. وقتی نسبت این دو استخر برابر یا یک باشد، قیمت هر BEAN-USD، برابر با یک دلار است.
۲- سازوکار حاکمیتی غیرمتمرکز Beanstalk
سازمان مستقل غیر متمرکز (Decentralized Autonomous Organization) یا دائو (DAO) این پروژه استیبل کوین، سیلو (Silo) نام دارد و هدف از تشکیل آن، حاکمیت پروژه بین استاک به صورت کاملا غیر متمرکز است.
هر کسی که توکنهای BEAN را داشته باشد می‌تواند با نگهداری این توکن‌ها در سیلو، توکنهای Seeds و Stalk را دریافت کند. دارندگان توکنهای Stalk می‌توانند طرح‌های پیشنهادی را برای ایجاد تغییرات در سازوکارهای حاکمیتی پروژه ارائه دهند و در رأی‌گیری‌ها برای تأیید یا رد طرح‌های دیگر، مشارکت داشته باشند.
انجمنی بزرگ از دارندگان توکنهای Stalk، یک سازمان مستقل غیر متمرکز قوی را می‌رساند. این پروژه برای ترغیب مشارکت کاربران در پروژه و افزایش امنیت آن، سازوکارهای زیر را دارد:
- پاداش نگه داری توکنهای Stalk به صورت توکنهای Seeds است که به صورت فصلی پرداخت می‌شود.
- در هنگام برداشت توکنهای BEAN از استخر سیلو، باید به همان مقدار توکنهای Seeds و Stalk بازگردانده شوند.
- کاربران می‌توانند هر زمانی که بخواهند، توکنهای BEAN خود را از استخر سیلو برداشت کنند ولی به مدت ۲۴ فصل کامل پس از برداشت، قفل می‌شوند.
۳- سازمان غیر متمرکز اعتبار
بین استاک برای حفظ پایداری ارزش توکنهای BEAN به وام‌دهندگان متکی است. هر چه این پروژه بتواند وام‌دهندگان اعتبار را سریع‌تر جذب کند، قیمت این توکن ثابت‌تر خواهد بود. وام‌دادن اعتبار به پروژه Beanstalk در فضایی به نام Field (به معنی لغوی زمین کشاورزی) انجام می‌شود.
در این اکوسیستم، به تعداد تأییدنشده توکنهای BEAN که می‌توان آن‌ها را به بین استاک قرض داد، Soil (به معنی لغوی خاک گفته می‌شود. هر زمانی که Beanstalk اعتبار قرض می‌گیرد، Soil در Field وجود دارد. هر توکن Bean که در سیلو سپرده‌گذاری نشده باشد را می‌توان در ازای دریافت نوعی دارایی به نام Pods (Pod در لغت به معنی غلاف است) به بین استاک قرض داد.
وام‌های توکنهای BEAN دارای نرخ بهره ثابت و تاریخ بازپرداخت نامشخصی هستند. تعداد Podها که از یک توکن BEAN کاشته شده رشد می‌کنند، به میزان Water یا آب بستگکی دارد که همان نرخ بهره در زمان کاشت توکن BEAN است. Podها با افزایش ذخیره کل توکنهای BEAN آماده برداشت می‌شوند.
بین استاک چطور هک شد؟
در تاریخ ۱۷ آوریل ۲۰۲۲، پروژه Beanstalk هک شد و دارایی‌هایی به ارزش ۱۸۰ میلیون دلار، بر باد رفت. هکر، توانست در یک سرقت کاملا از پیش برنامه‌ریزی شده، ۷۶ میلیون دلار را از طریق یک حمله وام سریع (Flash Loan Attack) سرقت کند. سپس، از دارایی‌های سرقت شده برای دستکاری پروتکل‌های پروژه با استفاده از سازوکار حاکمیتی استفاده شد تا تقریبا کل دارایی‌های پروژه بین استاک سرقت شود.
پس از این هک گسترده، توکن BEAN برابری ارزش خودش با دلار آمریکا را از دست داد و ارزش آن به ۰.۰۰۲۸۹ دلار سقوط کرد. در زمان نوشان این مقاله، ارزش هر توکن BEAN، برابر با ۰.۰۱ دلار است.
جالب است که هکر، ۲۵۰ هزار دلار از دارایی‌هعای سرقت شده را پیش از بازپرداخت فلش لون به اوکراین اهدا کرده است. مابقی دارایی‌ها به wETH با ارزش ۷۶ میلیون دلار تبدیل شدند.
سوالات پر تکرار در رابطه با بین استاک
۱- بین استاک چیست؟
بین استاک پروژه‌ای است که استیبل کوین BEAN را صادر می‌کند. این استیبل کوین، برخلاف استیبل کوین‌های وثیقه‌ای مثل تتر، به صورت غیر متمرکز اداره می‌شود و وابستگی ارزش آن به دلار، به اعتباراتی بستگی دارد که کاربران به پروژه قرض می‌دهند. BEAN برای برابری با دلار آمریکا طراحی شده است اما پس از هک شدن پروژه در آوریل ۲۰۲۱، همبستگی خود را با دلار آمریکا از دست داد و ارزش آن کاهش بسیار زیادی داشت.
۲- چطور می توانم توکن BEAN را به دست آورم؟
ساده‌ترین راه برای به دست آوردن توکن BEAN، خرید آن از صرافی‌های ارز دیجیتال است. توکن استیبل کوین بین استاک در زمان نوشتن این مقاله با قیمت ۰.۰۱ دلار آمریکا به فروش می‌رساند. روش دیگر به دست آوردن توکنهای BEAN، وام دادن این توکن‌ها پروژه Beanstalk و دریافت بهره وام است.
۳- بین استاک چطور کار می کند؟
وقتی قیمت توکن BEAN کمتر از یک دلار می‌شود، نرخ بهره وام دادن توکنهای BEAN به پروتکل، افزایش می‌یابد و توکنهای وام داده شده می‌سوزند. وامی که پروتکل از کاربران می‌گیرد، Pod نامیده می‌شود.
وقتی که قیمت BEAN بیشتر از یک دلار می‌شود، پروتکل بین استاک توکنهای BEAN جدیدی را صادر می‌کند (Podها شکاف می‌خورند و فصل برداشت BEAN است). نیمی از توکنهای BEAN به هولدرهای توکن حاکمیتی Stalk داده می‌شود و نیم دیگر به عنوان بهره به وام‌دهندگان (که در این پروتکل، Farmer یا کشاورز نامیده می‌شوند) تعلق می‌گیرد.
جمع بندی
اکثر استیبل کوین‌ها و مهم‌ترین‌های آن‌ها مثل تتر، به صورت متمرکز کنترل و گفته می‌شود که به ازای هر تتر، یک دلار آمریکا در شرکت صادرکننده، وثیقه‌گذاری می‌شود. استیبل کوین‌های وثیقه‌ای با کمبود دلار برای پشتیبانی از تمامی توکنهای صادر شده مواجه هستند و به همین دلیل، پروژه‌ای غیر متمرکز به نام Beanstalk راه‌اندازی شده است تا وام گرفتن اعتبار از کاربران، قیمت استیبل کوین BEAN را ثابت نگه دارد.
بین استاک یکی از معدود پروژه‌های استیبل کوین غیر متمرکز است که به صورت اعتباری و نه وثیقه‌ای، کار می‌کند. این پروتکل برای ثابت نگه داشتن قیمت توکنهای BEAN، آن‌ها را از کاربران وام می‌گیرد و می‌سواند و از سوی دیگر، این توکن‌ها را به صورت بهره وام، صادر می‌کند.
متأسفانه، پروژه بین استاک در آوریل ۲۰۲۲ هک شد و توکن BEAN با از دست دادن همبستگی خود با دلار آمریکا، ارزشش را به شدت از دست داد. با این حال، کامیونیتی پروژه، به فعالیتش ادامه می‌دهد و در حال احیاء آن است.