تله گاوی چیست؟ الگوی فریبنده Bull Trap در بازار ارز دیجیتال

موفقیت در بازار کریپتوکارنسی نیز مانند تمام بازارهای مالی سنتی نیاز به آموزش، استفاده از استراتژی‌های معاملاتی مناسب و توجه به سیگنال‌های بازار دارد. یکی از این موارد مهم و کمک‌کننده در خرید و فروش به موقع دارایی، تشخیص سیگنال تله گاوی است. معامله در وضعیت تله گاوی یا اجتناب از گیر افتادن در آن، مانند هر الگوی نمودار یا استراتژی معاملاتی دیگر، به آموزش، تمرین و تکرار نیاز دارد. اما تله گاوی یا همان Bull Trap بیانگر چه شرایطی در بازار است؟
در یک تعریف ساده، تله گاوی در شرایطی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی از سطح مقاومت بالاتر برود، در این موقعیت افراد بیشتری به خرید ترغیب شده و قیمت افزایش پیدا می‌کند. با این حال، بازار برای مدت کوتاهی شاهد قیمت صعودی بوده و بعد از مدتی قیمت‌ها کاهش می‌یابند. اما سؤالی که مطرح می‌شود آن است که چرا به این سیگنال معاملاتی تله گاوی گفته می‌شود و ریشه مفهوم تله از کجاست؟ چطور می‌توان از این گیر افتادن در این تله جلوگیری کرد؟ در ادامه این مطلب از داموندمگ به تمام موارد مربوط به تله گاوی خواهیم پرداخت.

تله گاوی چیست؟

تله گاوی یا Bull Trap در بازار ارزهای دیجیتال، زمانی اتفاق می‌افتد که در ظاهر قضیه قیمت یک دارایی همواره در حال کاهش است، اما به یک مرتبه، قیمت روند صعودی پیدا می‌کند. در این مرحله، تنها پس از مدت کوتاهی قیمت مجدد روند نزولی خود را از سر می‌گیرد. اغلب در نتیجه این کاهش قیمت، قیمت دارایی از قیمت ابتدایی نیز کمتر می‌شود.

در نتیجه می‌توان گفت سیگنال‌های تله‌ گاوی معمولاً در روندها یا بازارهای نزولی، پس از آنکه قیمت‌ها شروع به افزایش می‌کنند رخ می‌دهد. در این شرایط معمولاً خریداران این افزایش قیمت را به عنوان پایان احتمالی روند نزولی تلقی می‌کنند. وجود یک سیگنال فنی همچون حرکت قیمت به بالای سطح مقاومت، سبب می‌شود تا خریداران نسبت به تداوم روند صعودی اطمینان پیدا کنند. با وجود اینکه معمولاً تله‌ گاوی با یک افزایش کوتاه‌مدت قیمت در یک روند نزولی همراه است، اما با این حال همچنان این احتمال وجود دارد تا در بازارهای فلت یا انتهای یک روند صعودی نیز شاهد بروز وضعیت تله گاوی باشیم.

احساسات معامله‌گر در الگوی تله گاوی چه نقشی دارند؟

اغلب زمان‌هایی که در بازار اولین نشانه‌هایی از افزایش قیمت وجود داشته باشد، معامله‌گران به خرید دارایی ترغیب می‌شوند. در این شرایط خریداران به راحتی به دام افتاده و دارایی‌های خود را به خطر می‌اندازند، چراکه شواهد کمی از حرکت واقعی و پایدار به سمت قیمت صعودی وجود دارد. به این ترتیب این افراد بر اساس اندک شواهد موجود و عمدتاً بر پایه امید به تداوم روند صعودی قیمت‌ها، خرید می‌کنند. در این مرحله قیمت به بالاتر از حد مقاومت رسیده و در نهایت تقلبی بودن روند افزایش قیمت برای معامله‌گر مشخص می‌شود.

از طرفی از آنجاییکه به دلیل شروع روند نزولی افراد اقدام به فروش دارایی می‌کنند. با شروع فرایند فروش، به احتمال زیاد، معامله‌گرانی که به تازگی خرید کرده‌اند، دچار وحشت شده و برای جلوگیری از ضرر بیشتر اقدام به فروش دارایی خریداری شده خود می‌کنند. در نتیجه افزایش تعداد سفارشات فروش، به نوبه خود سبب کاهش بیشتر قیمت دارایی می‌شود.

به طور کلی، پرایس اکشن (Price action) آشکارکننده حرکات صعودی و نزولی کاربران بازار است. در برخی موارد رفتار کاربران، از استراتژی‌های معاملاتی، تحلیل‌ بازار، آمار و ارقام و تجربه‌های شخصی منشأ می‌گیرد. اما در موارد دیگر، رفتار کاربران نتیجه اقدام بر اساس احساساتی مانند ترس از دست دادن دارایی (FOMO)، طمع، اضطراب است. همانطور که ملاحظه کردید، استفاده نکردن از ابزارهای معاملاتی و معامله بر اساس احساسات مقطعی و لحظه‌ای می‌توانند خسارت جبران ناپذیری را به دارایی معامله‌گران وارد کند.

ظاهر الگوی تله گاوی به چه شکل است؟

اساساً یک تله گاوی کامل و تمام عیار از سه بخش تشکیل شده است. این سه بخش را در تصویر زیر نشان‌ داده‌ایم.

• بخش اول شکل بالا: نشان‌دهنده یک روند نزولی اولیه و کاهش مداوم قیمت‌ است.
• بخش دوم شکل بالا: نشان‌دهنده بازگشت کاذب قیمت است. در این بخش شاهد یک جهش ضعیف و نسبتا کم عمق در قیمت‌گذاری هستیم.
• بخش سوم شکل بالا: فروش آبشاری دارایی‌ها که به موجب ان شاهد ادامه روند نزولی قیمت‌ها هستیم. در این روند قیمت به پایین‌ترین حد خود می‌رسد.

همانطور که گفته شد، تله گاوی زمانی اتفاق می‌افتد که یک ریباند کاذب (صعودی شدن کاذب روند بازار)، معامله‌گران و خریداران دارایی را در موقعیت‌های خرید به دام می‌اندازد. در تصویر بالا نیز، بازار در یک روند نزولی اولیه در نقطه 1 در حال اصلاح است.

در مرحله بعدی یعنی نقطه دو، معامله‌گران با پیش بینی پایان روند اصطلاح قیمت، با امید تداوم روند افزایشی قیمت‌ها، شروع به خرید ارز دیجیتال می‌کنند. شاید در ابتدا خرید ارزهای دیجیتال برای این کاربران با کسب سود همراه باشد، اما در ادامه با تغییر روند بازار و نزولی شدن قیمت‌ها کسب سود متوقف شده و کاربر با ضرر مواجه می‌شود.

در نقطه سوم، شاهد کاهش قیمت‌ها هستیم، چراکه با پیش گرفتن تعداد فروشندگان از خریداران، روند بازار نزولی می‌شود. با ادامه این روند در نهایت قیمت‌ به پایین‌تر از سطح پایین‌ قبلی سقوط کرده و الگو تله گاوی تکمیل می‌شود. در این شرایط معامله‌گر یا معامله را متوقف می‌کند یا در یک ضرر شناور بسیار عمیق باقی می‌ماند.

چطور می‌توان الگوی تله گاوی را شناسایی کرد؟

از آنجاییکه ممکن است از نظر ظاهری تله‌های گاوی در نمودارهای بازار با یکدیگر متفاوت باشند، معامله‌گران می‌توانند نوع تله‌ها را از طریق علائم فنی مشترکی که دارند، شناسایی کنند.

• وجود یک روند نزولی همراه با یک روند صعودی ضعیف
• قیمت به سطحی بالاتر از بیشترین میزان قیمت قبلی حرکت کرده و به قیمت مقاومت یا بالاتر از سطح مقاومت می‌رسد.
• برای مدت کوتاهی این قیمت در سطح بالاتر از بیشترین قیمت قبلی یا سطح مقاومت باقی می‌ماند.
• سپس قیمت مجدداً به زیر سطح بالاترین قیمت پیشین یا سطح مقاومت کاهش پیدا می‌کند.
• افرادی که در این بازه اقدام به خرید کرده‌اند، پس از سقوط مجدد قیمت اقدام به فروش دارایی کرده و با ضررهای بیشتری مواجه می‌شوند.
• بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای و باتجربه در همان ابتدا یعنی زمانی که در روند نزولی بازار قیمت‌ها شروع به افزایش می‌کند، فرصت را غنیمت شمرده و در قیمت‌های بالا اقدام به فروش دارایی می‌کنند. خود این موضوع نیز به کاهش مجدد قیمت‌ها دامن می‌زند.

معرفی شاخص‌های تأییدکننده تله گاوی

معمولاً بازار ارزهای دیجیتال به دلیل وجود الگوهای برگشتی صعودی، در میان معامله‌گران بسیار بدنام هستند. اغلب کاربران بازار کریپتو در تلاش هستند تا بدون از دست دادن فرصت‌های موجود، در کمترین قیمت‌ها سفارش خرید خود را ثبت کنند. در نتیجه کاربران در قیمت‌های پایین با خرید دارایی وارد بازار می‌شوند، اما پس از مدتی قیمت‌ها دیگر برای خرید مقرون به صرفه نخواهند بود.

با توجه به وجود این چالش در بازار کریپتو، معامله‌گران می‌توانند سیگنال‌ها را از طریق تجزیه و تحلیل فنی و خواندن و بررسی نمودار شناسایی کنند. در نهایت نیز بر اساس داده‌های به دست آمده می‌توان توسعه تله گاوی را تشخیص داده و از گیر افتادن در این تله جلوگیری کرد.

در ابتدا پس از یک کاهش مداوم در بازار، قیمت‌ها به سمت صعودی شدن حرکت می‌کنند، اما این روند برای مدت کوتاهی ادامه پیدا خواهد کرد. در مثال بالا، در همان کاهش اولیه در ماه می سال 2021، قیمت بیت کوین 23 درصد سقوط کرد. با این حال در طول روند نزولی اولیه، قیمت‌ها زیر خط روندsloping  resistance باقی خواهند ماند. این وضع و شرایط نشان می‌دهد که حال و هوای بازار همچنان نزولی بوده و درها به روی تله گاوی باز است.

علاوه بر این، یک تله گاوی جهش کاذب را تجربه خواهد کرد، این جهش ضعیف و بدون حرکت خواهد بود. در نتیجه آن، بازار برای عبور از سطوح مقاومت فنی، با مشکل مواجه خواهد شد. در نقاط صعودی و نزولی قبلی، این مناطق سطوح مقاومت افقی هستند و بازار نمی‌توانند از آنها عبور کند.

یکی دیگر از علائمی که نشان می‌دهد بازار در حال ایجاد تله گاوی است، عدم گسترش دامنه است. در حوزه معاملات بازار کریپتو، یک “محدوده / Range” می‌تواند توصیفات و تعاریف متعددی داشته باشد. یکی از معانی “محدوده” به اندازه هر کندال اشاره دارد. اگر نمودار، معرف یک کندل روزانه باشد، هر کندال به محدوده آن روز اشاره می‌کند.

در طول روند نزولی ابتدایی، گسترش محدوده (range expansion) اتفاق می‌افتد، گسترش محدوده نشان‌دهنده وجود حرکت قوی است. جهت معکوس کردن این روند، ابتدا باید شاهد گسترش دامنه باشیم، در این حالت است که روند صعودی شده و جهش پیدا می‌کند. عدم گسترش محدوده در جهش صعودی، به منزله جهش ضعیف تلقی شده و قیمت‌ها در خطر اصلاح بیشتر قرار می‌گیرند.

اندازه‌گیری گسترش محدوده، نسبتاً راحت است. برای این کار تنها کافی‌ست، یک شاخص به نام « Average True Range» به نمودار اضافه کرده و سپس پارامتر ورودی را روی “1” قرار دهید. این شاخص پنجره‌ای را همراه با یک خط در پایین نمودار اضافه می‌کند که با استفاده از آن می‌توان محدوده کندال قبلی را اندازه‌گیری کرد.

علاوه بر این، بازار کمبود حرکتی را تجربه خواهد کرد که به وضوح نشان‌دهنده شاخص قدرت نسبی (RSI) یا همان Relative Strength Index است. بسیاری از معامله‌گران از شاخص RSI جهت تشخیص خرید بیش از حد، فروش بیش از حد و تأیید وقوع یک reversal breakout استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، زمانی که شاخص RSI برای حرکت به سمت بالای خط مرکزی 50 مشکل داشته باشد، می‌توان گفت بازار در وضعیت بلاتکلیفی قرار داشته و نشان‌هایی از بهبود در آن دیده نمی‌شود. بدون وجود حرکت در بازار، شاخص RSI زیر خط 50 باقی خواهد ماند.

در نهایت، علامت نهایی تله گاوی زمانی دیده می‌شود که قیمت‌ها به پایین‌تر از کمترین سطح قیمت قبلی می‌رسد. تحلیل تکنیکال سنتی، پرایس اکشن را در قالب قیمت‌های بالا و پایین‌ قدیمی بررسی می‌کند.

با تداوم تله گاوی، قیمت‌ها به سرعت به سمت یک روند نزولی اصلاح می‌شوند. همان‌طور که در مثال بالا مشخص است، الگوی تله گاوی نشان می‌دهد که قیمت‌ها در عرض پنج روز 42 درصد سقوط کرده‌اند.

چطور می‌توان از تله گاوی اجتناب کرد؟

در مواقعی ممکن است معامله‌گران بازار به جهش قیمت‌ها مشکوک شوند، اما با این حال، این افراد نمی‌توانند به طور یقین در مورد اینکه آیا این جهش نشان‌دهنده یک بازگشت واقعی بوده و یا اینکه نشانه‌ای از توسعه تله گاوی است، اطمینان پیدا کنند. در واقع هیچ یک از معامله‌گران نمی‌توانند از همان ابتدا این دو حالت را از یکدیگر تشخیص دهند تا اینکه بتوان شواهد کافی برای نتیجه‌گیری به دست آورد. اما برای اجتناب از گیر افتادن در تله گاوی باید به چه نکاتی توجه کرد؟

• همیشه حجم معاملات را بررسی کنید.

یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از تله گاوی یا حتی تله خرسی، بررسی حجم معاملات است. در صورتی که تغییراتی در ارزش دارایی ایجاد شده؛ اما حجم آن بدون تغییر باقی بماند، می‌تواند این موقعیت را به منزله توسعه یک تله گاوی قلمداد کرد.

• منتظر بمانید تا یک شاخص سیگنال را تأیید کند.

راه دیگری که برای اجتناب از تله گاوی وجود دارد این است که منتظر بمانید تا شاخص‌ها و تحلیل‌های موجود شواهد و داده‌های کافی مبنی بر توسعه یا عدم توسعه الگوی تله گاوی را ارائه دهند.

نکته بعدی این است که آیا قیمت‌ها خطوط روند مقاومت و سطوح بالای مقاومت افقی را می‌شکنند؟ در صورتی که این سطوح مقاومت بشکند، می‌توان گفت زمان مناسبی برای ثبت سفارش خرید خواهد بود.

در این مرحله توجه کنید که آیا در شاخص ATR شاهد گسترش محدوده هستید یا خیر. شما باید به دنبال کندل‌های بولیش بزرگتر از کندل‌های بیریش باشید.

همچنین باید توجه داشته باشید که آیا شاخص RSI از بالای خط 50 عبور می‌کند یا خیر. اگر چنین اتفاقی بیفتد، می‌توان نتیجه گرفت روند بازار در حال افزایش است. در ماه آوریل 2021، سیگنال‌های فنی اتریوم  احتمال توسعه تله خرسی را نشان می‌داد. همانطور که در تصویر بالا قابل‌مشاهده است، در نهایت اتریوم با اجتناب از الگوی تله گاوی، شاهد یک بریک اوت و افزایش قیمت 83 درصدی بوده است.

اینکه کاربر صبورانه منتظر سیگنال‌های مثبت برخی از این شاخص‌ها بماند، می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. با این حال اگر نشانه‌های مذکور قابل رویت نباشند، بازار کریپتو در خطر سقوط بیشتر باقی خواهد ماند. این بدان معناست که معامله‌گران با ضرر و زیان بیشتری مواجه می‌شوند.

چطور در تله گاوی ترید کنیم؟

در یک تله گاوی، با وجود نزولی بودن روند بازار، معامله‌گران همچنان به خرید خود ادامه می‌دهند. از آنجاییکه این افراد در خلاف روند بازار اقدام به معامله می‌کنند، با خطر ضرر و زیان مواجه هستند. حقیقت این است معمولاً یک روند می‌تواند بسیار بیشتر از حد انتظار ادامه پیدا کند. بهترین راه برای انجام ترند ترید این است که معاملات خود را در جهت یک روند بزرگ‌تر فیلتر کنید. به عنوان مثال، در الگوی تله گاوی، روند همچنان پایین‌تر بوده و لازم است کاربر این سیگنال‌ها را فیلتر کند. به این ترتیب در این شرایط معامله‌گران به ثبت سفارش فروش (Sell short) اقدام می‌کنند.

بنابراین، شناسایی سطوح مقاومتی که در آن معامله‌گران می‌توانند پوزیشن Short sell  ایجاد کنند، بسیار مهم است. در صورتی که روند بازار یک جهش صعودی پیدا کرده و کاربر شاهد علائم تله گاوی که قبلاً توضیح داده شد، باشد، پتانسیل قوی برای ادامه روند نزولی وجود دارد.

همچنین لازم است در نمودار نوسان پایین را شناسایی کرده و در صورت بروز بریک اوت (Breakout)، یک سفارش sell stop ایجاد کنید. سپس از سفارشات فروش آبشاری به نفع خود استفاده کرده و معاملات خود را در جهت روند بزرگ‌تر، هدایت کنید.

در نهایت، برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی بهتر است از تکنیک‌های مدیریت ریسک، مانند ثبت سفارش توقف ضرر (Stop-loss)، استفاده کنید. به این ترتیب اگر سفارش ثبت شده به نتیجه دلخواه نرسد، سفارش توقف ضرر از تبدیل ضرر و زیان کوچک به ضرر شدید جلوگیری می‌کند. در مجموع، بهترین راه برای معامله در الگوی تله گاوی این است که به‌جای ثبت سفارش خرید در موقعیت‌های موجود، از روند حاکم پایین پیروی کرده و به دنبال موقعیت‌های Short Selling باشید.

مثال‌های رایج تله گاوی

معمولاً بازارهای کریپتو، اکثر معامله گران را در خرید زود هنگام  به دام می‌اندازند. در ادامه به چند مثال اشاره می‌کنیم که در آنها توسعه الگوی تله گاوی منجر به سقوط سریع و بزرگ قیمت بیت کوین و اتریوم شده است.

پس از صعود قیمت بیت کوین در 13 فوریه سال 2020، اصلاح قیمت بیت کوین آغاز شده و به دنبال آن 20 درصد از ارزش بیت کوین سقوط کرد (بخش یک در تصویر بالا). در ادامه پس از کاهش قیمت، معامله‌گران یک جهش صعودی را شاهد بودند. پس از این جهش قیمت بیت کوین، بخشی از ضررهای کاربران جبران شد (بخش 2 در تصویر).

با این حال، همانطور که پیش از این نیز گفته شد، با بررسی شاخص‌های فنی در نمودار می‌توان نتیجه گرفت که این بازگشت قیمت، به طور بالقوه یک بهبود کاذب بوده و روند نزولی به سرعت شروع خواهد شد. در واقع قیمت بسیار پایین‌تر از خط مقاومت روند بوده (مطابق بخش 3 تصویر بالا) و در تلاش تا از سطح مقاومت افقی (بخش 4 در تصویر بالا) عبور کند. علاوه بر این، در شرایط بهبود کاذب وضعیت قیمت، شاهد افزایش محدوده (range expansion) نخواهیم بود (بخش 5 تصویر). در نهایت، شاخص RSI نیز قادر به عبور از بالای خط میانه 50 نخواهد بود. در این مرحله، هیچ شواهدی مبنی بر یک کف برای بیت‌کوین وجود ندارد. در نتیجه، بیت کوین در معرض خطر تله گاوی قرار می‌گیرد.

در ادامه این وضعیت، روند قیمت بیت کوین معکوس شده و تنها دو روز بعد از آن، به پایین‌ترین سطح قبلی خود سقوط کرد. این شکست به زیر سطح قیمت پایین قبلی رفته و منجر به سقوط 58 درصدی قیمت در پنج روز آینده شد.

بیت کوین تنها ارز دیجیتالی نیست که در معرض الگوی تله گاوی قرار می‌گیرد. به همین ترتیب، الگوی تله گاوی در نمودار قیمت 4 ساعته اتریوم درست قبل از سقوط آن در 19 می 2021  نیز وجود داشته است.

قیمت اتریوم از 12 می تا 16 می سال 2021، 29 درصد کاهش پیدا کرد، (بخش 7 تصویر بالا). پس از آن افزایش قیمت ETHUSD شروع شد (بخش 8 تصویر بالا). اما با وجود روند صعودی بازار، مشخصات فنی نمودار نشان‌دهنده شرایط دیگری بوده است.

اولاً زمانی که قیمت زیر خط ترند بود، اتریوم روند نزولی بازار را شکست نداد، (بخش 9 تصویر بالا). ثانیاً، قیمت ETHUSD نیز نتوانست خط مقاومت افقی را شکست دهد (بخش 10 تصویر بالا). همچنین بازار شاهد بروز یک انقباض محدوده (range contraction) است (بخش 11 تصویر بالا). این حالت دقیقاً برعکس یک افزایش قیمت سالم است. در نهایت نیز مطابق اطلاعات موجود در بخش 12 تصویر بالا، شاخص RSI نیز به بالای خط 50 نرسیده است. این بدان معناست که این افزایش قیمت می‌تواند به عنوان یک بهبود کاذب قیمت تلقی شود.

در نهایت، اتریوم ثابت کرد که این وضعیت، یک الگوی تله گاوی بوده است، چراکه پس از آن، قیمت‌ها مجدداً به پایین‌ترین سطح قبلی در 3124 دلار سقوط کردند. سپس قیمت‌ها در یک دوره کوتاه و تنها پس از چند ساعت، 40 درصد سقوط کردند.

سخن پایانی

در این مطلب نگاهی به تله گاوی انداختیم و دیدیم که این تله چگونه می‌تواند بسیاری از تریدرهای کم تجربه را به اشتباه بیاندازد و باعث ضررده شدن تریدها شود. الگوی تله گاوی یکی از سیگنال‌های مهم در خرید و فروش ارزهای دیجیتال است. کاربران می‌توانند با بررسی وضعیت بازار و تشخیص به موقع این الگو، از خرید بی‌موقع و تحمل ضرر و زیان بسیار اجتناب کنند. توجه داشته باشید که این نوع تله را باید پیش از ورود به بازار با تریدهای فراوان فرضی تمرین کنید.

سؤالات متداول

• تله گاوی در بازار کریپتو چیست؟

تله گاوی اغلب با یک روند نزولی اولیه شروع  می‌شود، در این الگو ابتدا بازار شاهد یک کاهش قیمت است که به دنبال آن یک بازگشت کاذب و افزایش قیمت نیز دیده می‌شود.

• قیمت صعودی در الگوی تله گاوی چقدر طول می‌کشد؟

روند صعودی موجود در الگوی تله گاوی بسیار کوتاه بوده و پس از مدت کوتاهی قیمت مجدداً به پایین‌تر از کمترین قیمت قلبی سقوط می‌کند. معمولاً معامله‌گرانی که در این تله‌ها قرار می‌گیرند خیلی زود و بر اساس احساسات و نه از روی منطق و تحلیل‌ها اقدام به خرید می‌کنند.

• بازار در موقعیت تله گاوی صعودی است یا نزولی؟

وضعیت بازار در الگوی تله گاوی در کوتاه مدت صعودی است؛ اما پس از مدت کوتاهی و برای یک دوره بلند مدت، نزولی می‌شود. تله گاوی با فریب خریداران، باعث می‌شود قیمت‌ها برای کوتاه مدت افزایش پیدا کنند. در نهایت این وضعیت جای خود را به فروش بیشتر دارایی و کاهش قیمت می‌دهد.