ETF ارز دیجیتال پدیده ای جدید در دنیای ارزهای دیجیتال

اگر بیش از یک سال است که در بازار کریپتو و بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کرده‎ اید، به احتمال زیاد نام ETF ارز دیجیتال را شنیده‌اید. با تحقق هدف نهایی صنعت کریپتوکارنسی یعنی پذیرش جریان اصلی خرید و فروش دارایی‌های مجازی از طریق صندوق‌های قابل معامله بورسی، ETF رمزارز می‌تواند خریداری دارایی‌های مجازی را به عنوان یک دسته مجزا و قانونی از دارایی های مالی مانند طلا و نقره آغاز کند.

این همان چیزی بود که قبلا بسیاری از شرکت‌ها برای آن تلاش می‌کردند. در سال جاری بالاخره قانون‌گذاران آمریکایی موافقت خود را با صندوق قابل معامله بورسی برای ارزهای دیجیتال اعلام کردند.

تا مدتی پیش، قانون‌گذاران آمریکایی مقاومت بسیار شدیدی در مقابل صندوق قابل معامله بورسی ارزهای دیجیتال داشتند. اما با پذیرش ETF رمزارز توسط ایالات متحده در سال 2021، شاهد تحولات عظیمی در این حوزه خواهیم بود. در این مقاله از داموندمگ سعی می‌کنیم ابتدا ماهیت صندوق را توضیح دهیم و سپس به تأثیر پذیرش آن توسط ایالات متحده آمریکا نیز خواهیم پرداخت.

صندوق قابل معامله بورسی یا ETF چیست؟

ETF درواقع نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که از مجموعه‌ای از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه، ارز و کالا برای معامله در بورس اوراق بهادار تشکیل شده‌است. یک ETF در واقع دنبال‌کننده حرکات قیمتی یک سرمایه اساسی است. توکن‌های کاربردی نیز با وجود اینکه صرفا ارزهای مجازی هستند، ممکن است بخشی از یک ETF باشند.

صندوق‌های قابل معامله بورسی تاحدودی مشابه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند با این تفاوت که سهام آن‌ها در یک دوره 24 ساعته معامله می‌شود. این فرآیند کاملا مشابه با خرید و فروش مستقیم سهام یک شرکت در بورس اوراق بهادار است. دیگر تفاوت این دو آنجاست که معاملات در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به قیمت در پایان یک روز معاملاتی بستگی دارد.

اگر بخواهیم به‌طور خلاصه توضیح بدهیم، یک ETF ارز دیجیتال به سرمایه‌گذاران اصلی کمک می‌کند تا پول خود را در بیت‌کوین یا سایر سرمایه‌های مجازی در حوزه دارایی‌های دیجیتال بدون نیاز به مالکیت یا مدیریت آن سرمایه‌گذاری کنند. زیرا موضوع مالکیت یا مدیریت سرمایه‌های یادشده می‌تواند از جنبه‌های مالیاتی و… مشکل‌ساز شود.

 مقررات مربوط به صندوق‌های قابل معامله بورسی

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا موسوم به SEC، ETFها را تحت قانون شرکت سرمایه‌گذاری 1940 ساماندهی می‌کند. به طور کلی این قانون مشابه با دستورالعمل‌های نظارتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و واحد اعتبارات سرمایه‌گذاری (UIT) است. با توجه به هشدارهای SEC در خصوص سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله بورسی، الزامات نظارتی برای ETFها شامل موارد زیر می‌شوند:

• قانون اوراق بهادار فدرال و معافیت‌های مربوطه که برای محافظت از سرمایه‌گذاران در برابر ریسک‌ها طراحی شده است.
• اعمال محدودیت‌های قانونی برای اعمال نفوذ (رانت) و معاملات با اشخاص مرتبط
• لزوم گزارش‌دهی دقیق و تعهد به شفاف‌سازی

تصمیم جدید SEC درباره مقررات ETFها

در بیست و ششم سپتامبر سال 2019، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا اعلام کرد که قانون جدیدی برای بروزرسانی مقررات ETFها مصوب کرده‌ است. این کار با ایجاد یک چارچوب نظارتی شفاف، استوار و کارآمد انجام شد به طوری‌که صندوق‌های یادشده مجبور نباشند قبل از ورود به بازار برای معافیت‌های فردی که زمان و هزینه می‌برند، درخواست دهند.

تنها یک سال پس از تصویب قانون جدید، SEC دستور توقف برخی معافیت‌هایی که قبلا برای تعدادی از ETF‌ها مجاز بودند را داد. بنابراین صندوق‌هایی که از این قانون استفاده می‌کنند، باید از شرایط تعیین‌شده توسط SEC برای محافظت از سرمایه‌گذاران پیروی کنند. این چارچوب نظارتی شفاف، کارآمد و سازگار باعث افزایش رقابت در صندوق‌های ETF می‌شود و به سرمایه‌گذاران سود می‌رساند.

سود سرمایه‌گذار تحت قانون جدید خصوصا درباره سرمایه‌گذاران خرده‌پا و کوچک صادق است که به شکل گسترده‌ای از محصولات ETF (سهام، ارز، اوراق قرضه و…) با توجه به هزینه کم و ماهیت غیرفعال سرمایه‌گذاری در آن به عنوان بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند.

تا ژوئن 2021، 305 میلیارد دلار سرمایه به ETFهای فهرست‌شده در ایالات متحده سرازیر شده است. عددی بی‌سابقه و عجیب و غریب که نشان‌دهنده تأثیر قانون جدید است. این درحالی است که در کل سال 2020، این رقم 249 میلیارد دلار بوده است.

مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق ETF چیست؟

به دلیل سرمایه اولیه اندک و کارمزدهای بسیارکم برای شروع سرمایه‌گذاری (0.05٪ برای یک صندوق معمولی)، صندوق‌های قابل معامله بورسی از بهترین گزینه‌ها برای کسب سود برای انبوهی از سرمایه‌گذاران کوچک و خرده‌پا هستند. از طرفی، این صندوق‌ها در بروکرهای آنلاین به‌شکل گسترده‌ای در دسترس عموم هستند.

از طرفی در سقوط شدید شاخص‌ها ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و رشد انفجاری پس از آن در سال 2020، برخی ETFها به دلیل عملکرد خیره‌کننده خود در صدر اخبار قرار گرفتند. در بازاری که سهام بسیاری از شرکت‌ها خصوصا شرکت‌های حوزه فناوری شدیدا رشد می‌کرد، صندوق‌های یادشده توانستند توجه همه را به خود جلب کنند.

یکی از صندوق‌هایی که توانسته است طرفداران زیادی در میان سرمایه‌گذاران خرده‌پا پیدا کند،ARK Innovation ETF یا همان ARKK با مدیریت کتی وود است. این صندوق توانست در سال 2020 بازدهی 152.82 درصدی ایجاد کند. این رقم در مقایسه با بازدهی 20.9 درصدی بازار بورس آمریکا یک رکورد استثنایی برای این ETF است.

ETF ارز دیجیتال چیست؟

این نوع از صندوق‌ها یک ETF است که تغییرات و نوسانات قیمتی یک یا چند ارز دیجیتال را دنبال می‌کند. این نوع از صندوق‌های قابل معامله بورسی کاملا مشابه با سایر انواع قدیمی ETF است با این تفاوت که دارایی‌های دیجیتال را دنبال می‌کند. دقیقا مشابه با معامله یک ارز استاندارد در بورس، ارزهای دیجیتال نیز در صندوق معامله می‌شوند.

برای کارکرد صحیح یک ETF ارز دیجیتال، باید شرکتی که آن را در صرافی فهرست می‌کند و آن را منتشر می‌کند، حضانت (کاستدی) کوین دیجیتال را در اختیار خود داشته باشد. این یعنی حضانت ارز دیجیتال با سرمایه‌گذار نخواهد بود.

حال سرمایه‌گذاران سهام خریداری می‌کنند تا حقوق و منافع خود از صندوق یادشده را دریافت کنند. با این استراتژی، سرمایه‌گذاران مستقیما در معرض نوسانات ارز دیجیتال اصلی مورد معامله قرار نمی‌گیرند. بنابراین می‌توانیم صندوق‌های قابل معامله بورسی در حوزه کریپتو را گزینه‌های کم‌ریسک‌تری برای سرمایه‌گذاران دارایی‌های مبتنی بر بلاکچین بدانیم.

در برخی موارد، سرمایه‌گذاری در یک بلاکچین می‌تواند شامل خرید در یک صندوق ETF بلاکچین نیز باشد. در اینجا سرمایه‌گذار با ETFهایی کار می‌کند که سهام شرکت فناوری بلاکچین را عرضه می‌کنند. یعنی همان فناوری و شرکتی که پشت صحنه یک ارز دیجیتال خاص است.

BLOK یک مثال مناسب برای صندوق‌های قابل معامله بورسی در حوزه کریپتو است که در سال 2018 ایجاد شد. صندوق 80 درصد از دارایی‌های خالص را با شرکت‌هایی که با فناوری دفترکل غیرمتمرکز DLT کار می‌کنند، گره می‌زند.

نکته مهمی که در مورد صندوق‌های ETF کریپتو خودنمایی می‌کند، نیاز به دریافت چراغ سبز از سوی مسئولان نظارتی حوزه سرمایه‌گذاری مالی و بورسی هر کشور است. مثلا اگر یک صندوق کریپتو بخواهد از افراد ساکن کشور آمریکا سرمایه جذب کند، باید از کمیسیون بورس و اوراق بهادار این کشور (SEC) مجوز دریافت کند.

ETF بیت کوین چیست و چگونه کار می‌کند؟

امروزه ETFهای غیر بیت‌کوینی که در اکثر نقاط جهان در دسترس هستند، از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی مانند   Fidelity، Robinhood و TD Ameritrade قابل خرید هستند. این برنامه‌ها کمی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری متفاوت هستند زیرا در طول روز به صورت مداوم درگیر انجام معاملات هستند.

یک ETF بیت کوین در واقع یک صندوق قابل معامله است که قیمت ارز دیجیتال بیت کوین و نوسانات آن را دنبال می‌کند. این صندوق پس از تأیید نهادهای نظارتی ایالات متحده در بورس‌های سنتی و بزرگ مانند بورس نیویورک (NYSE) در دسترس خواهد بود.

البته حتی با وجود تأیید از سوی ایالات متحده اما همچنان قسمت اعظم ارز دیجیتال بیت کوین با نماد BTC از طریق صرافی‌هایی مانند کوین بیس یا بایننس خرید و فروش می‌شود نه از طریق صندوق‌های قابل معامله بیت کوین!

این امر شاید به دلیل عدم آشنایی اکثریت سرمایه‌گذاران حوزه ارزهای دیجیتال با صندوق‌های ETF ارز دیجیتال بیت کوین باشد. زیرا ماهیت صندوق‌های یادشده همچنان برای اکثر فعالان و سرمایه‌گذاران بازار ارزهای دیجیتال ناشناخته است.

ETF بیت‌کوین این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا بدون نیاز و توجه به نوسانات قیمتی و ریسک‌های ناشی از نگهداری ارزهای دیجیتال، از ارز دیجیتال پیشرو بازار یعنی بیت کوین کسب سود کنند. نکته مهم اینجاست که ارزش سهم سرمایه‌گذاران به طور مستقیم با ارزش ارز دیجیتال بیت کوین ارتباط مستقیم دارد. یعنی هرچه قیمت BTC بالاتر برود، ارزش ETF آن نیز افزایش پیدا می‌کند و بالعکس.

پذیرش ETF بیت کوین در ایالات متحده و کانادا؛ تأثیر قانونی‌شدن بر رشد صندوق ETF ارز دیجیتال

قانون‌گذاران آمریکایی در حوزه سرمایه‌گذاری مالی در این کشور و در رأس آن‌ها کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا تا مدت زیادی در برابر صندوق‌های ETF بیت کوین مقاومت می‌کردند. بنیان‌گذاران صرافی از دیجیتال جمینای Gemini دوبار برای دریافت مجوز تشکیل ETF بیت کوین در آمریکا درخواست دادند. اما این درخواست آن‌ها هردو بار از سوی SEC رد شد. آخرین بار در ماه جولای سال 2018 این درخواست تقدیم کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا شده بود.

کانادا به عنوان اولین کشور در فوریه سال 2021 به یک ETF بیت کوین مجوز فعالیت داد. در عرض 48 ساعت این صندوق توانست بیش از 420 میلیون دلار سرمایه جذب کند. این ETF با نماد BTCC فعالیت خود را در بازار بورس و اوراق بهادار تورنتو TSX آغاز کرد. مؤسس این صندوق Purpose Investments است.

همچنین در همین بورس تورنتو، امروزه یک صندوق قابل معامله بورسی دیگر با نماد EBIT فعالیت می‌کند. این صندوق نوسانات قیمت بیت کوین را بر حسب دلار آمریکا ردیابی و دنبال می‌کند.

اما در آمریکا پس از ماه‌ها کش و قوس، صندوق قابل معامله بورسی ProShares با نماد BITO توانست از کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا مجوز بگیرد. این صندوق در اولین روزهای فعالیت خود توانست بیش از 550 میلیون دلار سرمایه جذب کند. 21 اکتبر 2021 این صندوق توانست قدرت یک ETF ارز دیجیتال را با حجم معاملات 1 میلیارد دلاری به رخ بکشد. این رقم، صندوق BITO را به رتبه دوم برترین ETFها می‌رساند!

بن جانسون مدیر پروژه تحقیقاتی بین‌المللی ETF مورنینگ استار معتقد است که ساختار جدید یعنی صندوق‌های قابل معامله ارزهای دیجیتال می‌توانند میلیون‌ها و حتی میلیاردها دلار برای وال استریت درآمد خواهد داشت. او پذیرش صندوق‌های بیت کوین را گامی در جهت اصلاح ساختار سنتی مالی می‌داند.

علت تأخیر چندین ساله کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در تأیید صندوق‌های ETF بیت کوین، نگرانی‌ها در مورد عدم وجود قوانین شفاف، تقلب و دستکاری در بازار ارز بیت کوین بوده است. امروزه صدور اولین تأییدیه باعث روانه‌شدن سیل عظیمی از درخواست‌ها برای ایجاد صندوق ETF بیت کوین شده است.

با توجه به رویه و استراتژی SEC درباره سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، انتظار می‌رود تعداد کمی از درخواست‌های ارسال‌شده برای ایجاد صندوق آتی ETF بیت کوین تأیید شود. البته همچنان مشخص نیست که این کمیسیون چه زمانی قصد دارد تا به صندوق‌هایی که مستقیما در خود ارز بیت کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند، مجوز دهد.

بررسی‌های آماری در بازار ارزهای دیجیتال و صندوق‌های آتی ETF بیت کوین تأییدشده در آمریکا نشان می‌دهد که چراغ سبز کمیسیون قانون‌گذار آمریکایی تأثیر زیادی در جذب سرمایه داشته است. شاید با انعطاف بیشتر از سوی این نهاد قانون‌گذار و تأیید صندوق‌های سرمایه‌گذار روی خود رمزارز بیت کوین، سرمایه‌گذاران بیشتری به خرید و فروش در صندوق ETF ارز دیجیتال نسبت به صرافی‌های رمزارز ترغیب شوند.

بیت کوین و صندوق‌های آن نوک کوه یخی هستند که در سال‌های آینده در حوزه ETFهای کریپتو با آن‌ها مواجه می‌شویم. سایر ارزهای دیجیتالی نیز به زودی به این مجموعه اضافه خواهند شد و صندوق‌های بی‌شماری ایجاد می‌شود. این مدل سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتالی می‌تواند صرافی‌های بزرگ مانند بایننس را به‌طور جدی به چالش بکشد.

مزایای ETF در ارز دیجیتال چیست؟

صندوق‌های ETF ارز دیجیتال مزایای زیادی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. حتی با وجود این که ارزش بازار در حوزه ارزهای دیجیتالی به بیش از 1.5 تریلیون دلار رسیده است، اما هنوز در برابر بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ سنتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های بیمه با ارزش بازار ده‌ها تریلیون دلاری ناچیز است. اما ETFهای ارز دیجیتال می‌توانند شکاف موجود بین حوزه ارزهای دیجیتال را با سایر حوزه‌ها حداقل کم کنند یا حتی از بین ببرند. این امر مستقیما بر روی ارزش بازار بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال خواهد داشت.
2. یک ETF می‌تواند سبدی از سرمایه‌ها را شامل شود. مثلا یک ETF بیت کوین می‌تواند سهام اتریوم یا حتی فیسبوک را نیز در سبد خود داشته باشد. این امر تنوع را در پرتفوی سرمایه‌گذاران افزایش می‌دهد. از طرفی این امر باعث محافظت از سرمایه‌گذاران در برابر ریسک‌های ذاتی پرتفوی دارایی‌ها می‌شود.
3. صندوق‌های قابل معامله بورسی در حوزه کریپتو نیاز به تحلیل، خرید و فروش ارزها را از بین می‌برند. همچنین با سرمایه‌گذاری در یک صندوق ETF ارز دیجیتال، هیچ نیازی به درک ماهیت فناوری بلاکچین یا سایر عوامل مرتبط با آن نیست. همچنین استراتژی غیرفعال و بدون مالکیت صندوق‌های یادشده در حوزه ارزهای دیجیتال، بازدهی سرمایه‌گذاری را تا حد زیادی بالا می‌برد.
4. غیرقانونی‌بودن ارزهای دیجیتال در بسیاری از کشورها، بسیاری از نهادهای رسمی مانند صندوق‌های بازنشستگی را از خرید سرمایه‌ها و ارزهای دیجیتال منع می‌کند. اما در صندوق‌های ETF رمزارز می‌توان به راحتی امکان ثبت مالیت دارایی‌های دیجیتالی را فراهم کرد.

معایب ETFهای ارز دیجیتال

علاوه بر مزایا، امروزه معایب و نقص‌هایی هم در این سیستم وجود دارد که البته ممکن است به مرور با شناخته‌شدن این صندوق‌ها برطرف شوند:

1. ارز دیجیتال با غیرمتمرکز بودن و ایجاد یک حصار قدرتمند به نام حریم خصوصی در معاملات شناخته می‌شود. اما در قالب صندوق فوق، ویژگی غیرمتمرکزبودن با عدم حضانت شما از بین می‌رود. از طرفی این امر باعث تضعیف مزیت حریم خصوصی ارزهای دیجیتال می‌شود.
2. هزینه مدیریت پرداختی از سوی سرمایه‌گذاران برای مدیریت یک ETF رمزارز بالاست.
3. ETFهای ارز دیجیتال قابل معاوضه با سایر ارزهای دیجیتالی نیستند و پرداخت با آن‌ها برای خرید کالا نیز غیرممکن است.
4. حضور چند نوع سرمایه در یک ETF رمزارز می‌تواند دقت در ردیابی افزایش یا کاهش قیمت‌ها را تضعیف کند.
5. ریسک نقدینگی در این صندوق‌ها نسبت به حالت عادی در صرافی‌ها می‌تواند بالاتر باشد.

سخن پایانی درباره ETF ارز دیجیتال؛ سیاه یا سفید؟ خوب یا بد؟

با توجه به بررسی‌های انجام‌شده و رصد حضور سرمایه‌گذاران خصوصا سرمایه‌گذاران خرد و کوچک در ETFهای مربوط به حوزه رمزارز در مدت کوتاه پس از تأیید این صندوق‌ها توسط آمریکا، می‌توان نتایجی گرفت. کارمزدهای کم و البته عدم تقابل با ریسک ارزهای دیجیتال به‌صورت مستقیم شاید باعث شود تا بخش عظیمی از سرمایه‌ها از صرافی‌های رمزارز به صندوق‌های قابل معامله بورسی ارز دیجیتال منتقل شود. این یعنی افزایش ارزش مستقیم صندوق‌ها و به دنبال آن سودآوری آسان‌تر و بیشتر برای سرمایه‌گذار. با توجه به این موضوع می‌توان آینده روشنی برای صندوق‌های ذکرشده متصور شد.

البته ناگفته نماند که در ابتدای کار بهتر است صندوق‌های ارزهای معتبر مانند بیت کوین و اتریوم مد نظر باشد. زیرا این سرمایه‌ها در طول سال‌ها ثبات، ارزش و قدرت سوددهی خود را به اثبات رسانده‌اند و از نظر قیمتی نیز اختلاف فاحشی با سایر ارزها دارند.

با این وجود بازهم نمی‌توانیم به‌صورت قطعی نظر بر خوبی یا بدی صندوق‌ها بدهیم. زیرا این هنوز ابتدای راه ETFهای ارز دیجیتال است و چالش‌ها و تغییرات زیادی پیش روی این مدل از سرمایه‌گذاری است. اما به طور کلی افق مثبتی برای آن‌ها پیش‌بینی شده است.