دیفای چیست؟ DiFi در ارزهای دیجیتال به زبان ساده

این روزها نام دیفای  (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز (DecentralizedFinance) به یکی از پرطرفدارترین بخش‌ها در حوزه رمزارزها تبدیل شده است. اکوسیستمی که با هدف حذف واسطه‌های مالی سنتی فعالیت می‌کند و در طی یکی دو سال گذشته همواره یکی از مهمترین بخش‌های بازار ارزهای دیجیتال بوده است. اما دیفای چیست؟ چگونه می‌توان از دیفای استفاده کرد؟ به زبان ساده، دیفای مجموعه‌ای از خدمات غیرمتمرکز است که این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا بدون مراجعه به بانک‌ها و اشخاص ثالث، کارها و امور مالی خود را انجام دهیم. در حقیقت، دیفای راهی برای رسیدن به استقلال مالی و مالکیت واقعی بر دارایی‌هایمان است. دیفای، به آرمان تمرکززدایی که نخستین بار ساتوشی ناکاموتو آن را با خلق بیت کوین ایجاد کرد، جان تازه‌ای بخشیده و باعث شده تا عموم مردم خیلی جدی‌تر راه خودشان را از سازمان‌های مالی جدا کنند.
در این مقاله سعی بر این است تا به سوال دیفای (DeFi) چیست به زبان ساده پاسخ دهیم و فرصت‌ها، چالش‌ها، نفاط ضعف، خطرات و سودهایش را زیر ذره‌بین ببریم. در ادامه برخی از پروتکل های دیفای مشهور و صرافی های غیرمتمرکز مطرح را با هم بررسی می‌کنیم. علاوه بر این، مبانی وام گرفتن در دیفای و فعالیت‌هایی نظیر استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) و کشت سود (Yield Farming) را به شما عزیزان توضیح خواهیم داد. بنابراین، اگر شما هم به دنبال این هستید تا به طور کامل بفهمید دیفای چیست و چگونه کار می کند، توصیه می‌کنیم تا پایان این مقاله از داموندمگ را مطالعه کنید.

پیش از هرچیزی، ابتدا سیستم مالی سنتی و نقایص و چالش‌های آن را بررسی می‌کنیم تا بیش از پیش به نیاز به تمرکززدایی با استفاده از اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای پی ببریم.

سیستم مالی سنتی

برای فهم عمیق دیفای، ابتدا باید سیستم مالی سنتی را شناخت. در گذشته معامله‌های بشر با کالا و خدمات انجام می‌گرفت و معامله پایاپای نام داشت. یک معامله تنها زمانی می‌توانست انجام گیرد که طرفین مقداری کالای اضافی در اختیار داشته باشند و هر یک به کالای فرد دیگر نیاز داشته باشد.

با رشد اقتصاد، نیاز به یک واسطه که نماینده مقدار مشخصی از ارزش باشد بیش از پیش حس شد. این نیاز به ایجاد «ارز» (Currency) منجر شد. پس از اختراع ارز، دیگر نیازی نبود دقیقاً همان چیزی را در اختیار داشته باشید که طرف مقابل نیاز دارد و می‌توانستید خیلی راحت ارز به او بدهید. آنها هم می‌توانستند این ارز را به هر روشی که دلشان می‌خواهد خرج کنند و هر آنچه که لازم دارند را از شخص دیگری بخرند. سؤال اینجاست که آیا این اتفاق به ایجاد یک شرایط برد-برد منجر شد یا نه؟

در ابتدا پول در مصر به ‌شکل یک رسید معامله می‌شد. این رسید نشان‌دهنده مقداری غلات بود که در انبار غله نگه‌داری می‌شد و تکه‌هایی از مس که به‌شکل پوست گاوها در آمده بودند، به‌عنوان ابزار مبادله مورد استفاده قرار می‌گرفتند. چینی‌ها حدود سال ۷۷۰ قبل از میلاد اولین اشکال سکه را مورد استفاده قرار دادند.

این در حالی است که اسناد تاریخی نشان می‌دهد در سال ۶۲۰ قبل از میلاد، اولین شکل امروزی سکه‌ها در لیدیه و توسط پادشاه آنها، الیاتس، ایجاد شده است. ضرب سکه باعث شد تا معاملات داخلی و خارجی لیدیه بیشتر و به یکی از ثروتمندترین قلمروهای آسیای صغیر تبدیل شود.

سپس قبل از مدرنیته، با توجه به احساس نیاز به اعتبار و ابزاری سبک‌تر برای معاملات، پول کاغذی عرضه شد. این پول‌های کاغذی در واقع اوراق بدهی بودند که از سوی عرضه‌کننده به افراد دیگر اعطا می‌شد. برای استفاده از این اوراق، مردم باید به نهادهای مرکزی نظیر دولت‌ها یا بانک‌ها اعتماد می‌کردند؛ از همین رو، به آن اندازه که پول کاغذی در اختیار مردم قرار می‌گرفت، ارزش ذخیره نمی‌شد.

با وجود نیاز به این اعتماد و نبود راهی که بتوان سیستم را مورد بررسی قرار داد، مقامات مرکزی قدرت بسیاری پیدا کردند. این قدرت از آنجا ناشی می‌شد که آنها می‌توانستند بدون پشتوانه‌سازی، پول چاپ کنند. با کنارگذاشتن استاندارد طلا در سال ۱۹۷۱، اعتماد به دولت آمریکا به تنها پشتوانه این ارز تبدیل شد؛ این یعنی ارزش دلار به ثبات دولت و اقتصاد کشور متکی بود.

در ادامه با پیشرفت تکنولوژی، رایانه‌ها و اینترنت امکان انتقال سریع داده‌ها از هر جای دنیا به هر جای دیگر را مهیا کردند. اینترنت این امکان را در اختیار ما قرار داد که بتوانیم پایگاه‌داده بسازیم تا ببینیم هر فرد چه میزان پول در اختیار دارد. پس از ساخت اینترنت، انتقال پول به معنی انتقال داده از حساب بانکی یک فرد به فرد دیگر بود.

کارت‌های پرداخت، کارت‌های اعتباری و پول دیجیتال، همه و همه وجود خود را به اینترنت مدیون‌اند. اما با وجود قانون‌گذاری‌ها در این حوزه و کنترل تمام بخش‌های نظام پولی توسط نهادهای مرکزی، همچنان راهی نیست که بتوان سیستم را مورد بررسی قرار داد و تمامی قدرت در اختیار این نهادهاست. در حقیقت، سیستم مالی سنتی، انسان‌ها را از آن آزادی و استقلال مالی که شایسته آنهاست دور می‌کند.

معاملات همتا به همتا؛ آغاز استقلال مالی مردم

بیت‌کوین، به‌عنوان اولین شبکه بلاک چینی دنیا،‌ یک «سیستم پول نقدِ همتا به همتا peer to peer» است؛ به‌عبارت‌دیگر، بیت‌کوین شبیه یک ارز عمل می‌کند که توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود. از آنجایی که ارز بخشی از سیستم مالی است، می‌توان گفت که اولین راهکار برای معاملات همتا به همتا بر روی بستر بلاک چین، مبتنی بر دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز بوده است.

طبق تخمین‌ها، تنها کمی بیشتر از ۸ درصد از پول‌های دنیا به‌شکل پول نقد (سکه یا اسکناس) وجود دارد و چیزی در حدود ۹۲ درصد از آنها به‌شکل دیجیتالی نگه‌داری می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود که پتانسیل یک پول دیجیتال برای شکوفایی بیشتر شود. هر روز تعداد بیشتری از خدمات مالی و بانکی روی شبکه‌های بلاکچینی ارائه می‌شوند. این خدمات را می‌توان نوعی گسترش بی‌طرفانه در ارتباط با مفهوم یک ارز همتا به همتا دانست.

البته، استفاده از سیستم‌های بلاکچینی و غیرمتمرکزسازی کامل هنوز تا شکوفایی فاصله دارد. محدودیت‌های حاکمیتی و مشکلاتی نظیر اوراکل‌ها، یکی از دلایلی است که ارتباط امروز، راهکارهای مبتنی بر بلاکچین و دنیای واقعی آن گونه که باید نیست. دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی عموماً در واکنش‌های خود کُند عمل می‌کنند و دلیل این موضوع را می‌توان روندهای طول و دراز قانونی و پروسه متقاعدکردن دیگر احزاب سیاسی برای پذیرش رویکردی خاص دانست.

با وجود اینکه راهکارهای دیفای ممکن است مورد پذیرش قانون‌گذاران قرار نگیرد، کسی نمی‌تواند جلوی ورود یک راهکار تازه و استفاده از آن در شبکه را بگیرد. به محض این که چنین راهکاری کار خود را آغاز کند، هیچ قدرت مرکزی‌ای نمی‌تواند آن را پایین بکشد. 

تا به اینجای کار در رابطه با سیستم مالی سنتی و معاملات همتا به همتا توضیح دادیم. وقت آن رسیده تا به سراغ خود DeFi برویم و اصلا ببینینم این دیفای که در یکی دو سال اخیر سر و صدایی به پا کرده چیست؟

دیفای (DeFi) چیست؟

همانطور که در مقدمه این مقاله گفتیم، ساتوشی ناکاموتو، بیت کوین را با هدف تمرکززدایی و استقلال مالی اختراع کرد. در حقیقت، یکی از اهداف اصلی حوزه رمزارزها همین استقلال مالی است. این یعنی خدماتی که پیش از این بانک‌ها، بیمه‌ها و سایر موسسات مالی به ما ارائه می‌کردند را بتوانیم بدون مراجعه به این نهادها انجام دهیم و بدین ترتیب این خدمات در اختیار تمامی مردم دنیا قرار بگیرد. آرمان دیفای نیز از همین هدف نشات گرفته است.

اما دیفای چیست؟ امور مالی غیرمتمرکز (DecentralizedFinance) که به اختصار دیفای (DeFi) خوانده می‌شود، یک اکوسیستم در حوزه فین‌تک است. در واقع امور مالی غیرمتمرکز کاربردها و اپلیکیشن‌هایی هستند که در پروتکل های بلاک چین ساخته می‌شوند؛ همین مسئله باعث می‌شود که ذاتی غیرمتمرکز داشته باشند. به زبان ساده، دیفای بستری جایگزین برای تمامی خدماتی است که پیش از این از آنها به صورت متمرکز استفاده می‌کردیم. از جمله این خدمات می‌توان به وام‌دهی، بیمه، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی مشتقات اشاره کرد.

دیفای، نام یک پروژه یا ارز دیجیتال نیست. در حقیقت، دیفای فضایی مملو از پروژه‌های مختلفی است که همه آنها بر بستر بلاک چین خدمات مالی مهمی را بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای و به صورت غیرمتمرکز انجام می‌دهند. بیشتر اپلیکیشن‌های حوزه دیفای روی شبکه بلاک چین اتریوم ساخته شده‌اند ولی در ماه‌های اخیر با ظهور نسل جدید بلاکچین‌ها، شاهد گسترش دیفای در دیگر شبکه‌ها از جمله بایننس اسمارت چین، کاردانو، سولانا، ترون، ایاس و … هم بوده‌ایم.

بسیاری دیفای را یک جهش بر بستر فناوری بلاک‌چین می‌دانند. هدف DeFi ایجاد یک سیستم مالی متن باز، فراگیر، غیرمتمرکز، بدون نیاز به کسب مجوز، مقاوم در برابر سانسور و شفاف است. سیستمی که هر فردی با یک کیف پول ارز دیجیتال، دستگاه هوشمند مثل تلفن همراه یا رایانه و اینترنت بتواند از آن استفاده کند.

در سیستم‌های دیفای، کاربران از طریق اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApp) با شبکه تعامل دارند. این اپلیکیشن‌ها امکان کنترل کامل دارایی‌ها را برای کاربران به ارمغان می‌آورند. به محض آن که کاربر پول خود را سپرده‌گذاری کند، مدیریت و کنترل نحوه سرمایه‌گذاری از طریق قراردادهای هوشمند بر عهده خودش است و نیازی به اعتماد به واسطه‌های انسانی برای انجام این کارها نیست.

تفاوت امور مالی سنتی با دیفای چیست؟

برای دریافت محصولات مالی (وام و …) در سیستم اقتصادی سنتی که در کشورهای مختلف اعم از کشور خودمان با آن مواجه هستیم، به یک نهاد متمرکز مانند بانک نیاز داریم و بدون مراجعه به این نهادها نمی‌توانیم این محصولات را دریافت کنیم. در سمت مقابل، برنامه های غیرمتمرکز نیازی به نهادهای به ظاهر آقا بالاسر ندارند و به سادگی بدون نیاز به اعتماد به غیر فعالیت می‌کنند. در حقیقت، با استفاده از دیفای، کنترل دارایی کاربران همواره بر عهده خود آنها خواهد بود و این کدها هستند که جزئیات فرآیندها را پیاده‌سازی می‌کنند.

استفاده از دیفای چند مزیت دارد؛ یکی از مزیت‌های اصلی آن، کاهش هزینه‌های مربوط به ایجاد و عرضه محصولات مالی است. دومین مزیت اصلی، رها شدن از شر کاغذ بازی‌های اداری است. مزیت دیگر دیفای، این است که هر کسی در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند تنها با اتصال به شبکه جهانی اینترنت از این خدمات استفاده کند. علاوه بر این، باتوجه به اینکه اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز در بستر شبکه‌های بلاکچینی به وجود آمده‌اند، امکان دستکاری و تغییر اطلاعات آن از بین خواهد رفت و کسی نمی‌تواند اطلاعات شما را عوض کند.

پایه و اساس دیفای، قراردادهای هوشمند است. در حقیقت، برنامه‌های غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند برای ارائه خدمات خود استفاده می‌کنند. اما منظور از قرارداد هوشمند چیست؟ برای درک چیستی DeFi بهتر است اول قراردادهای هوشمند را بشناسید.

قرارداد هوشمند چیست و چه ارتباطی با دیفای دارد؟

قرارداد هوشمند، یک کد برنامه‌نویسی بر بستر بلاک چین است و در صورت تحقق شرایطی خاص، دستورات تعیین‌شده‌ای که پیش از این برنامه‌نویس مشخص کرده را اجرا می‌کند. در حقیقت، قراردادهای هوشمند، ما را از اعتماد به دیگری بی‌نیاز می‌کند.

زمانی که یک قرارداد هوشمند فعال شود، دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت و متوقفش کرد. با قراردادهای هوشمند، پروژه‌ها بدون هیچ خللی به کار خود ادامه می‌دهند و هیچ نگرانی وجود نخواهد داشت.

ساخت و استفاده از قراردادهای هوشمند در شبکه‌های بلاکچینی باعث شد تا نگاه توسعه‌دهندگان به تمرکززدایی بیشتر جلب شود و همین باعث به وجود آمدن دیفای شد. اما چه رابطه‌ای میان قراردادهای هوشمند و دیفای وجود دارد؟ اپلیکیشن‌های دیفای، قوانین مالی و پروسه‌های این حوزه را به قراردادهای هوشمند و کدهای رایانه‌ای تبدیل می‌کنند. بهره‌گیری از کدنویسی و قراردادهای هوشمند، روند استفاده از آن‌ها را خودکار می‌کند و امکان دسترسی افرادِ حاضر در شبکه را تسهیل می‌کند.

وقتی قوانین در قالب کدها به قراردادهای هوشمند وارد می‌شوند، کاربران می‌توانند به‌ شکل خودکار و تنها با یک کلیک، بسیاری از دستورها و پردازش‌ها را انجام دهند؛ انجام این اقدامات در امور مالی سنتی و متمرکز هزینه بر و کارها به‌ شکل دستی انجام می‌شود. نباید فراموش کرد که قراردادهای هوشمند انجام تراکنش‌ها را سریع‌تر‌، ارزان‌تر، ساده‌تر و امن‌تر می‌کنند.

دیفای چه مزایایی دارد؟

امور مالی غیرمتمرکز دارای نقاط قوتی هستند که باعث انقلابی‌بودن آنها شده است. در ادامه به برخی از این نقاط قوت اشاره می‌کنیم.

امور مالی آزاد

دیفای دسترسی به خدمات مالی را به‌شکلی آزاد برای کاربران فراهم می‌کند؛ یعنی کاربران می‌توانند صرف نظر از اعتبارسنجی و وضعیت مالیشان، به سیستم دیفای دسترسی داشته باشند و از آن بهره ببرند. کاربران برای دسترسی به این حوزه تنها به یک کیف پول رمزارز، دستگاه هوشمند و اینترنت نیاز خواهند داشت.

بدون نیاز به دریافت مجوز

شبکه‌های دیفای ذاتاً بدون نیاز به مجوز و ضدسانسور هستند؛ این یعنی هیچ نهاد متمرکزی کنترل آنها را بر عهده ندارد و کسی نمی‌تواند فعالیت آن را متوقف کند. در واقع برای استفاده از این سیستم، کاربران نیازی به کسب اجازه از کسی ندارند. در DeFi خبری از نگهبان‌هایی نیست که اجازه بهره‌مندی از خدمات را به شما بدهند. هر کسی می‌تواند به‌صورت آزاد با دیگر کاربران حاضر در شبکه تعامل داشته باشد.

غیرمتمرکز و سازگار

نرم‌افزارهای دیفای روی شبکه‌های بلاک‌چینی غیرمتمرکز ایجاد شده‌اند؛ این یعنی هیچ امکانی برای توقف فعالیت‌های آن‌ها وجود ندارد. از سوی دیگر، بیشتر بلاکچین‌ها سازگار هستند و کاربران می‌توانند دارایی‌های متنوع را در پلتفرم‌های مختلف معامله کنند.

دسترسی جهانی

دسترسی به شبکه‌های دیفای در تمام نقاط جهان امکان‌پذیر است. تمام کاربران می‌توانند از طریق اینترنت و با استفاده از کیف پول‌هایی که روی دستگاه‌های هوشمند خود نصب می‌کنند، به آنها دسترسی پیدا کنند. هیچ دولت، نهاد یا فشاری از سوی مراجع مختلف نمی‌تواند کاربران را مجبور کند که در امور مالی غیرمتمرکز فعالیت نکنند. در واقع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در اقصی نقاط جهان در دسترس باشند.

همتا به همتا

اپلیکیشن‌های دیفای نیازی به واسطه و میانجی ندارند. منطق پشت انواع تراکنش‌ها در کدهای پلتفرم قرار گرفته است و تمام کاربران به‌صورت دیجیتالی با آن‌ها موافقت کرده‌اند. این موضوع هزینه واسطه‌ها و میانجی‌ها را کاهش می‌دهد و این امکان را در اختیار اپلیکیشن‌ها قرار می‌دهد که خدمات خود را با رقابتی‌ترین قیمت ممکن به دست کاربران برسانند.

شفافیت

کدها و شرایط تراکنش‌ها و تعاملات در DeFi شفاف است. کاربران می‌توانند هر زمان که بخواهند اعتبار و کارکرد کدها را بررسی کنند تا ببیند آیا اشکالی متوجه سرمایه‌های آنها هست یا نه.

کاربردهای دیفای چیست؟

تا اینجا فهمیدیم دیفای چیست، چه ارتباطی با قراردادهای هوشمند دارد و ویژگی‌های نوین آن را بررسی کردیم. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا کاربرد دیفای را بررسی کنیم. اصلا دیفای به چه دردی می‌خورد؟ چه کارهایی می‌توان در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز انجام داد؟

اعطای وام

پلتفرم‌های اعطای وام یا لندینگ (Lending)، به اعطاکنندگان و دریافت‌کنندگان وام امکان تعامل با یکدیگر را در بستری مبتنی بر قراردادهای هوشمند می‌دهد؛ یعنی در دیفای دیگر خبری از واسطه‌ها برای دریافت و اعطای وام نیست. اعطاکنندگان با ارائه وام به متقاضیان، سود خود را در قالب ارزهای دیجیتال دریافت می‌کنند. از سوی دیگر، دریافت‌کنندگان وام هم می‌توانند بدون فروش دارایی‌های خود، نقدینگی بیشتری برای خود دست و پا کنند.

استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها به ارزهای دیجیتالی اطلاق می‌شوند که مانند رمزارزهای دیگر نوسان نمی‌کنند؛ چراکه پشتوانه آن‌ها یک دارایی دیگر نظیر یک ارز رایج است. استیبل کوین‌ها این امکان را در اختیار ما قرار می‌دهند که دارایی‌های حقیقی در دنیای واقعی را در بستر بلاک‌چین به‌صورت توکن در بیاوریم و آنها را معامله کنیم.

استیبل کوین‌ها انواع مختلفی دارند. بیشتر استیبل کوین‌های مطرح بازار مانند تتر و یو اس دی سی پشتوانه‌ای از کالا یا ارزهای رایج مانند دلار آمریکا دارند. دسته‌ دیگر استیبل کوین‌ها با پشتوانه ارزهای دیجیتال عرضه می‌شوند. دسته دیگر نیز استیبل کوین‌های الگوریتمی هستند که با کدهای کامپیوتری پشتیبانی می‌شوند و پشتوانه به خصوصی ندارند.

دیفای، این امکان را فراهم کرده تا پروتکل های مختلف بتوانند با استفاده از کدهای کامپیوتری و قراردادهای هوشمند، استیبل کوین‌های بومی خود را عرضه کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) خدماتی مشابه صرافی‌های معمولی رمزارزها ارائه می‌کنند. با این تفاوت که در صرافی‌های غیرمتمرکز خبری از ذخیره دارایی‌ها روی صرافی وجود ندارد. صرافی‌های غیرمتمرکز امکان معاملات رمزارزها به‌صورت همتا به همتا و بدون نیاز به واسطه را فراهم می‌کنند.در صرافی‌های غیرمتمرکز انجام معاملات با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌گیرد. به محض آغاز معامله، یک سلسله از قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند تا این اطمینان حاصل شود که معامله در بستری امن و سریع اتفاق می‌افتد.

در ادامه، تعدادی از صرافی‌های غیرمتمرکز برتر بازار را به شما معرفی خواهیم کرد.

بازارهای پیش‌بینی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای دیفای، بازارهای پیش‌بینی است. DeFi این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان پلتفرم‌های پیش‌بینی بدون نیاز به واسطه ایجاد کرد.

چگونه در دیفای سرمایه‌گذاری کنیم؟

تا اینجا فهمیدیم دیفای چیست و چه کاربردهایی دارد. اما چگونه می‌توان در دیفای سرمایه‌گذاری کرد؟ راه‌های بسیاری برای کسب درآمد و سرمایه گذاری در دیفای وجود دارد. در این قسمت، چند روش مرسوم را به شما توضیح می‌دهیم:

معامله توکن های دیفای

گفتیم فضای دیفای، مملو از پروژه‌ها و پروتکل های مختلف است. هر کدام از این پروتکل ها، برای پیشبرد درست روش حاکمیتی خود، توکن بومی عرضه کرده‌اند. پروتکل های دیفای، توکن های مختلفی به بازار عرضه کرده‌اند که هریک کاربردی مشخص دارند. به عنوان مثال، پروتکل میکر، دو توکن  MKRو  DAIرا عرضه می‌کند. افزایش تقاضا و استفاده از پروتکل های دیفای باعث افزایش بهای آنها می‌شود. بنابراین، یکی از روش های کسب سود از دیفای، خرید و فروش توکن های دیفای است.

آربیتراژ

در حوزه رمزارزها، منظور از آربیتراژ، استفاده از اختلاف قیمت‌های موجود در بازار برای کسب سود است. قیمت ارزهای دیجیتال در اغلب صرافی‌های غیرمتمرکز دیفای در زمان نوسانات بازار کمی با سایر صرافی‌ها متفاوت است. بنابراین، این فرصت به وجود می‌آید تا افراد بتوانند از این اختلاف قیمت برای کسب درآمد از دیفای استفاده کنند.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining)

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) به کاری گفته می‌شود که در آن فرد با تأمین نقدینگیِ صرافی‌های غیرمتمرکز، سود و کارمزد دریافت می‌کند. صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران خود نقدینگی ارائه می‌کنند و به آن دسته از کاربرانی که بخواهند ارزهای دیجیتال در صرافی سپرده‌گذاری کنند و نقدینگی صرافی را بالاتر ببرند، پاداش می‌دهد. به افرادی که از طریق استخرهای نقدینگی (liquidity pool)، نقدینگی موردنیاز پلتفرم‌های وام‌دهی یا صرافی‌های غیرمتمرکز را تامین می‌کنند، تأمین‌کننده نقدینگی (Liquidity provider) یا LP گفته می‌شود.

پلتفرم‌های مختلف در حال حاضر این امکان را برای تامین‌کنندگان نقدینگی فراهم کرده‌اند تا هرزمانی که بخواهند بتوانند دارایی‌های سپرده‌گذاری‌شده خود را برداشت کنند. در حقیقت، این مسئله انگیزه مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا به جای صرفا هولد ارزهای خود در صرافی‌ها یا کیف پول‌شان، به یک تامین‌کننده نقدینگی تبدیل شده و سود و کارمزد دریافت کنند.

کشت سود (Yield Farming)

ییلد فارمینگ یا کشت سود (Yield Farming) عملیاتی است که در آن کاربران می‌توانند با اعطای ارزهای دیجیتال خود به پروتکل ها در قالب وام و سپرده، پاداش دریافت کنند. معامله‌گرانی که بخواهند از این طریق سود بیشتری کسب کنند، می‌توانند از طریق استراتژی‌های پیچیده، در چند پلتفرم اعطای وام مختلف فعالیت کنند. کشت سود نوعی از استخراج نقدینگی است؛ با این تفاوت که برای دریافت سود حداکثری، از استراتژی‌ها و تکنیک‌های پیچیده‌ای استفاده می‌شود و به‌جای تامین نقدینگی یک پروتکل واحد، دارایی‌ها برای کسب بیشترین بازدهی، بین مجموعه‌ای از پلتفرم‌ها توزیع می‌شود. یکی از معروف‌ترین پلتفرم‌های کشت سود در دیفای، یرن فایننس (yearn.finance) است. این پلتفرم وجوه کاربران را میان استخرهای نقدینگی با بیشترین بازدهی توزیع می‌کند.

مفاهیم مهمی درباره دیفای DeFi که باید بدانید

ساخت مجدد

اپلیکیشن‌های دیفای عموماً متن‌باز هستند؛ یعنی هر کسی می‌تواند کدهای آنها را ببینند و از این کدها استفاده کند. با استفاده از این قابلیت می‌توان اپلیکیشن‌های تازه‌ای ایجاد کرد که ممکن است از اپلیکیشن اول بزرگتر و کارآمدتر باشند.

آجرهای پول

همان طور که در بخش قبلی گفتیم، دیفای امکان ساخت مجدد را به کاربران می‌دهد؛ از همین رو، می‌توان آن را نوعی آجر در نظر گرفت. با استفاده از این آجرها می‌توان سازه‌های بزرگ‌تر ساخت. بسیاری در حوزه ارزهای دیجیتال و دیفای، از این فناوری به‌عنوان آجر پول استفاده می‌کنند که می‌توان از آن برای ساخت محصولات مالی تازه‌تر بهره برد.

ضرر موقت

تأمین‌کنندگان نقدینگی برای دریافت کارمزد صرافی، جفت ارزهای معاملاتی صرافی‌های غیرمتمرکز را سپرده‌گذاری می‌کنند. ضررهای موقتی که به‌واسطه نوسانات این جفت ارزهای معاملاتی متوجه کاربر می‌شود، ضرر موقت (Impermanent Loss) نام دارد. تنها در صورتی که تأمین‌کننده نقدینگی تصمیم بگیرد نقدینگی تأمین‌شده خود را برداشت کند، این ضرر موقت به ضرر دائم تبدیل خواهد شد.

تا اینجای کار با چیستی دیفای و مفاهیم آن آشنا شدید. در ادامه، چگونگی دریافت وام از دیفای را بررسی می‌کنیم و برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز مطرح را به شما معرفی خواهیم کرد.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

تا چند سال قبل و پیش از ظهور دیفای، خرید و فروش ارزهای دیجیتال منحصرا از طریق صرافی‌های متمرکزی مانند بایننس، کوکوین و کراکن انجام‌شدنی بود. با این حال، با ظهور دیفای و برنامه‌های غیرمتمرکز، نسل جدیدی از صرافی‌ها به بازار آمد و صرافی‌های غیرمتمرکز لقب گرفت.

صرافی‌های غیرمتمرکز به سه نوع کلی زیر تقسیم می‌شوند و تمامی آنها از قراردادهای هوشمند برای پیشبرد کارهای خود استفاده می‌کنند:

1- بازارسازهای خودکار

سیستم بازارساز خودکار برگرفته از مقاله ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم است و برای حل مشکل نقدینگی ایجاد شده است. در این سیستم، تنظیم قیمت دارایی‌ها با استفاده از اوراکل‌های بلاکچینی انجام می‌شود. به زبان ساده، اوراکل‌ها ابزارهایی برای انتقال اطلاعات لازم به شبکه‌های بلاکچینی هستند.

در بازارسازهای خودکار، قراردادهای هوشمند به جای تطبیق سفارشات فروش با سفارشات خرید (که در صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود)، از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند.

2- صرافی‌های متمرکز بر دفتر سفارش

دسته دیگر از صرافی‌ها، آنهایی هستند که در یک دفتر سفارش، تمامی سفارشات خرید و فروش را جمع‌آوری می‌کنند. در حالت کلی، دو نوع دفتر سفارش درون‌زنجیره‌ای (On-chain) و برون‌زنجیره‌ای (Off-chain) وجود دارد. در نوع آنچین، تنها اطلاعات سفارش‌ها روی شبکه نگهداری می‌شود و دارایی کاربران در کیف پول‌شان باقی می‌ماند. در نوع دوم، فقط تراکنش نهایی در بلاکچین ثبت می‌شود.

3- اگرگیتورها

اگرگیتورها یا تجمیع‌کننده‌ها، صرافی‌هایی هستند که با استفاده از چندین پروتکل و مکانیسم در آن واحد، مشکل نقدینگی را برطرف می‌کنند. در حقیقت، این پلفترم‌ها نقدینگی را از چندین صرافی غیرمتمرکز متعدد جمع‌آوری کرده و بدین صورت، از کاربران در مقابل اثر قیمت‌گذاری و تراکنش‌های ناموفق محافظت می‌کنند.

در ادامه تعدادی از صرافی‌های غیرمتمرکز مطرح بازار را به شما معرفی خواهیم کرد.

معرفی برترین صرافی‌های غیرمتمرکز

در این بخش از مقاله چند مورد از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز اکوسیستم دیفای را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.

یونی سواپ

یونی سواپ یکی از اولین و معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز در شبکه اتریوم است. شما می‌توانید به سادگی و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای توکن های ERC20 شبکه اتریوم را در این صرافی با یکدیگر معامله کنید. علاوه بر این، امکان کسب درآمد از طریق تامین نقدینگی استخرهای این صرافی نیز وجود دارد. UNI توکن حاکمیتی صرافی یونی سواپ است.

پنکیک سواپ

پنکیک سواپ، یکی از رقبای مطرح یونی سواپ است که بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین فعالیت می‌کند. Cake توکن حاکمیتی صرافی پنکیک سواپ است.

سوشی سواپ

سوشی سواپ فورکی از پروتکل یونی سواپ است که در شبکه اتریوم راه‌اندازی‌شده است. در حال حاضر، پلتفرم سوشی سواپ امکان تبدیل توکن‌ها، تامین نقدینگی، دریافت وام و کشت سود را به صورت یک جا به کاربران خود ارائه می‌دهد. SUSHI و XSUSHI دو توکن اصلی سوشی سواپ هستند.

وان اینچ

وان اینچ (1inch) ابتدا یک اگرگیتور بود و با اتصال به صرافی‌های غیرمتمرکز مختلفی چون یونی سواپ، سوشی سواپ و کایبر نتورک بهترین و به‌صرفه‌ترین بازار را به کاربران معرفی می‌کرد. در ادامه، در سال 2020، پلتفرم وان اینچ پروتکل بازارساز بومی خود با نام مون سواپ را راه‌اندازی کرد. بنابراین، در حال حاضر وان اینچ را می‌توان هم یک صرافی غیرمتمرکز و هم یک اگرگیتور در نظر گرفت. این پلتفرم دو توکن با نام‌های 1inch و Chi دارد.

آموزش دریافت وام در دیفای؛ چگونه ارز دیجیتال وام بگیریم؟

همانطور که گفتیم، دیفای این امکان را فراهم کرده تا برای دریافت خدمات مالی مانند وام و … دیگر به بانک‌ها و قرض‌الحسنه‌ها محتاج نباشیم و بتوانیم با چند کلیک، وام دریافت کنیم. پلتفرم‌های وام‌دهی در دیفای، به عنوان واسطه‌ای میان وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان عمل می‌کنند. در حقیقت در این پلتفرم‌ها سرمایه وام‌دهندگان در استخرهای نقدینگی نگه‌داری‌شده و به وام‌گیرندگان (به شرط قرار دادن وثیقه) اعطا می‌شوند.

دیفای این امکان را فراهم کرده تا کاربرانی که تمایل دارند به جای راکد نگه‌داشتن ارزهایشان، از آنها سود بیشتری دریافت کنند، بتوانند به تامین نقدینگی بپردازند. در ازای این کار، پلتفرم‌های مختلف به کاربران سود می‌دهند. درست مشابه سپرده‌گذاری در بانک‌ها و دریافت سود سالیانه.

در سمت مقابل، فردی که تمایل دارد وام بگیرد، مقداری ارز دیجیتال به عنوان وثیقه به پلتفرم وام‌دهی واریز می‌کند. این وثیقه در حقیقت، حکم همان ضامن‌های بانکی را دارد و برای اطمینان از بازپرداخت وام به صورت کامل دریافت می‌شود. با قراردادن وثیقه، فرد می‌تواند به صورت ارز دیجیتال وام بگیرد و در نهایت، با بازپرداخت وام و سود آن، وثیقه خود را پس می‌گیرد.

در حال حاضر، پلتفرم‌های متعددی برای دریافت وام به صورت ارز دیجیتال در اکوسیستم دیفای وجود دارند. از جمله این پلتفرم‌ها می‌توان به کامپاند فایننس، میکردائو، ونوس و آوی اشاره کرد.

چالش‌ها و ریسک‌های دیفای چیست؟

بدون شک امور مالی غیرمتمرکز آینده امیدوارکننده‌ای دارند؛ اما نباید فراموش کرد که این فناوری دارای نقاط ضعف و چالش‌هایی است.

نرخ پذیرش

میزان پذیرش همچنان یکی از چالش‌های دیفای است. تنها بخشی از کاربران حوزه رمزارزها در دیفای هم فعالیت می‌کنند. تنها داشتن یک کیف پول، اینترنت و یک دستگاه هوشمند برای تعامل با اپلیکیشن‌های دیفای کافی است. با این حال نرخ پذیرش آن پایین است.

یکی از عوامل پایین‌بودن نرخ پذیرش در DeFi، چالش‌ها و سختی‌های ایجادکردن کیف پول ارزهای دیجیتال است. بسیاری از علاقه‌مندان به حوزه رمزارزها، کار کردن با متامسک (Metamask) و نرم‌افزارهای مشابه را ساده توصیف می‌کنند؛ ولی یک کاربر معمولی که آشنایی خیلی زیادی با ارزهای دیجیتال ندارد، ساختن یک کیف پول را یکی از سخت‌ترین بخش‌های تعامل با ارزهای دیجیتال می‌داند.

پهنای باند

شرکت‌های مالی بزرگ نظیر ویزا و پی‌پل در هر ثانیه هزاران تراکنش را پردازش می‌کنند. این در حالی است که ظرفیت شبکه‌های بلاکچینی تا این اندازه نیست و آنها می‌توانند در هر ثانیه تعداد محدودی تراکنش را مدیریت و پردازش کنند. در حال حاضر پروژه‌های زیادی با هدف افزایش مقیاس‌پذیری فعالیت می‌کنند که از جمله مشهورترین آنها می‌توان به شبکه لایتنینگ (Lightning Netwrok) اشاره کرد. نباید فراموش کرد که پروژه‌های بلاک‌چینی نسل جدید هم قابلیت پردازش تعداد زیادی تراکنش بر ثانیه را دارند، ولی همچنان نسبت به سیستم‌های سنتی عقب‌ترند.

نوسانات

نوسانات ارزهای دیجیتال یکی دیگر از چالش‌های پیش روی دیفای است. قیمت بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر، در هر ثانیه تغییرات زیادی را تجربه می‌کنند و همین مسئله به ثبات دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز آسیب می‌رساند. از سوی دیگر، کاربران این اپلیکیشن‌ها آن گونه که باید نمی‌توانند از استراتژی خود بهره ببرند. همان طور که گفتیم، استیبل کوین‌ها تا حدی می‌توانند امنیت لازم را به این حوزه وارد کنند، ولی در تمام تراکنش‌های پلتفرم‌های دیفای نمی‌توان از آنها استفاده کرد.

کارمزد بالا

همانطور که گفتیم، بخش عمده‌ای از فعالیت‌های اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز در شبکه اتریوم صورت می‌گیرد. کارمزدهای اتریوم، همچنان پس از انجام به‌روزرسانی‌های متعدد بالاست. وجود کارمزدهای بالا یکی از چالش‌هایی است که حوزه دیفای همچنان با آن مواجه است. البته، برخی از بلاکچین‌های نسل جدید مانند سولانا و بایننس اسمارت چین تاحدودی این مشکل را برطرف کرده‌اند.

تجربه کاربری پیچیده

دیفای فضای جدیدی است. شاید تا همین 4-5 سال پیش فضای ارز دیجیتال و خرید و فروش بیت کوین از صرافی‌ها هم پیچیده به نظر می‌رسید. در حال حاضر، استفاده از دیفای برای کاربران تازه‌کار کمی پیچیده است و رابط کاربری پلتفرم‌ها چندان با نیاز آنها سازگار نیست.

حملات هکری

فارغ از تمام چالش‌هایی که بالاتر گفتیم، حملات هکرها بزرگترین چالش و مشکلی است که فضای دیفای با آن مواجه است. اگرچه گفته می‌شود، پول و سود بسیار زیادی در دیفای جمع شده که انسان‌های فرصت‌شناس باید آنها را از آن خود کنند، این حوزه خطرات بسیار زیادی دارد.

پلتفرم‌های دیفای بر بستر شبکه‌های بلاکچینی توسعه داده شده‌اند. بلاکچین‌های مطرحی چون اتریوم و بیت کوین امن هستند و هیچ نگرانی بابت هک آنها وجود ندارد. با این حال، پلتفرم‌های مختلف کدهای خاص خود را دارند. هکرها می‌توانند با استفاده از آسیب‌پذیری‌هایی که در قراردادهای هوشمند این پلتفرم‌ها وجود دارد، به آنها نفوذ کرده و وجوه آن را به سرقت ببرند.

قراردادهای هوشمند را می‌توان ستون فقرات پروتکل های دیفای دانست. آنها نحوه اجرا و سازوکارهای مختلف تراکنش‌های کاربران را تعیین می‌کنند. قراردادهای هوشمند متن‌باز هستند و هر کسی می‌تواند کارکرد آنها را مورد بررسی قرار دهد. در این میان برخی شرکت‌ها هم هستند که کارشان بررسی این قراردادهای هوشمند است. شرکت‌ها و پروژه‌های بلاک‌چینی عموماً پیش از اجرای قراردادهای هوشمند خود، از این شرکت‌ها برای بررسی کارکرد و امنیت قراردادهای هوشمند کمک می‌گیرند. با این حال برخی از اشکالات در قراردادهای هوشمند را نمی‌توان اصلاح کرد و اصلا کسی از وجود آنها خبر ندارد. گاهی اوقات این اشکالات به هک‌شدن و رخنه هکرها منجر می‌شود.

در اینفوگرافیک زیر برخی از مزایا و معایب اصلی اکوسیستم دیفای را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:

سخن پایانی

مثل بسیاری از بخش‌های حوزه ارزهای دیجیتال، دیفای نیز انقلابی را در صنعت مالی دنیا ایجاد کرده است. کاربردهای این حوزه بی‌شمار است ولی نباید فراموش کرد که چالش‌های پیش روی آن نیز، حداقل در مقطع فعلی، کم نیست.

DeFi این امکان را دارد که بتواند اقتصاد سنتی حاکم بر دنیای فعلی ما را دگرگون کند و با فرصت‌هایی که در اختیارمان قرار می‌دهد، دریچه‌هایی نو را به روی ما باز کند.

استفاده از دیفای و خدمات آن در حقیقت، راهی برای رسیدن به آزادی و استقلال مالی است. این فضا پتانسیل بسیار زیادی دارد و پلی به آینده‌ای است که همه ما بر دارایی خودمان اختیار کامل داریم.

در این مقاله سعی بر این بود تا به زبان ساده به سوال دیفای چیست پاسخ دهیم. توصیه می‌کنیم برای درک بهتر حوزه رمزارزها، مقالات آموزشی تهیه شده در داموندمگ را به طور کامل مطالعه نمایید.