صرافی غیرمتمرکز چیست؟ + بهترین صرافی های غیرمتمرکز برای ایرانیان

برای معامله در بازار ارز دیجیتال و کسب سود، نیاز به یک صرافی یا اکسچنج دارید. صرافی‌ها پلتفرم‌هایی هستند که کاربران در آن‌ها رمزارزهای خود با یکدیگر معامله می‌کنند و می‌توانید در آن‌ها ارز دیجیتال مورد نظر خود را بخرید. صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته کلی صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند.
در صرافی‌ غیرمتمرکز معاملات ارزهای دیجیتال بدون واسطه و دخالت یک سازمان مرکزی انجام می‌شود. بنابراین نگرانی‌هایی همچون مسدودسازی حساب کاربران به علت تحریم، هک شدن صرافی و مسائل دیگر در اینگونه صرافی‌ها وجود ندارد. در نتیجه اینگونه پلتفرم‌ها ابزارهای معاملاتی بهتری برای ایرانیان هستند.
در این مقاله از DAMOND قصد داریم به صورت کامل درباره صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال یا DEX (Decentralized Exchange) صحبت کنیم. بنابراین ابتدا توضیح می‌دهیم که صرافی غیرمتمرکز چیست؟ و سپس به بیان نحوه کار صرافی غیرمتمرکز می‌پردازیم. در ادامه مقاله نیز به بیان مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز و تفاوت آن با صرافی متمرکز خواهیم پرداخت. در انتهای مقاله نیز بخش ویژه‌ای داریم و بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز مناسب ایرانیان را معرفی خواهیم کرد.

صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال یا DEX چیست؟

صرافی غیرمتمرکز پلتفرمی است که امکان معامله و خرید بدون واسطه ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کند. در صرافی‌های متمرکز همچون بایننس، همواره یک سازمان مرکزی وجود دارد که بر معاملات نظارت می‌کند. در این نوع صرافی‌ها، رمز ارز شما در کیف پول‌های سازمان نگهداری می‌شود و چنانچه قوانین یک صرافی متمرکز را رعایت نکنید، آن‌ها می‌توانند حساب کاربری شما را مسدود کنند و اجازه دسترسی به دارایی خود را نخواهید داشت.

همانطور که می‌دانید، اکثر صرافی‌های متمرکز و شرکت‌های پشت آن، کشور ایران را در لیست سیاه خود قرار داده‌اند و به صراحت در قوانین خود نوشته‌اند که به کاربران ایرانی خدماتی ارائه نمی‌دهند. برخی کاربران ایرانی ریسک استفاده مخفیانه از این صرافی‌ها را می‌پذیرند، اما در صورتی که هویت آن‌ها کشف شود، حساب کاربری آن‌ها مسدود خواهد شد و احتمالا نمی‌توانند به دارایی خود دسترسی داشته باشند و آن‌ها را به کیف پول شخصی خود انتقال دهند.

صرافی‌های غیرمتمرکز بدون نظارت یک سازمان مرکزی فعالیت می‌کنند، در این نوع اکسچنج‌ها، ارز دیجیتال در کیف پول شخصی کاربران ذخیره می‌شود و آن‌ها می‌توانند بدون واسطه با کاربران دیگر به معامله و مبادله ارز بپردازند. در نتیجه این صرافی‌ها برای کاربران ایرانی بسیار مناسب و کم ریسک هستند.

حال که با چیستی صرافی‌های غیرمتمرکز آشنا شدید، سوال اصلی این است که اینگونه پلتفرم‌ها چگونه کار می‌کنند؟ آیا صرافی‌های غیرمتمرکز امن هستند؟ و آیا می‌توانیم به کارکرد آن‌ها اطمینان کنیم یا خیر؟ در ادامه به این سوالات توضیح خواهیم داد.

صرافی غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟

صرافی‌های غیرمتمرکز بر پایه قراردادهای هوشمند کار می‌کنند. قرارداد هوشمند یک قطعه کد هستند که افراد به کمک آن‌ها می‌توانند بدون نیاز به واسطه با یکدیگر معامله کنند. هنگامی که شرایط تعیین شده طرفین در قرارداد حاصل شود، قرارداد هوشمند به صورت خودکار اجرا می‌شود و باعث انجام معامله می‌شود.

فرض کنید که شما یک خودرو دارید و قصد فروش آن را دارید، در حالت عادی برای فروش آن به یک شخص دیگر، باید به یک سازمان مورد اطمینان همچون دفتر ثبت اسناد مراجعه کنید تا معامله را میان شما و خریدار انجام دهد. خریدار در مقابل چشمان مسئول دفتر (فرد مورد اعتماد) پول را به شما می‌دهد و شما نیز دفاتر را امضا کرده و مالکیت خودرو را انتقال می‌دهید.

اما در قراردادهای هوشمند برای معامله نیازی به واسطه و فرد معتمد وجود ندارد. شما مالکیت خودروی خود را تبدیل به یک توکن NFT می‌کنید، این توکن NFT را در یک قرارداد هوشمند قرار می‌دهید و قیمت فروش خودروی خود را تعیین می‌کنید. هنگامی که یک خریدار پول کافی را وارد قرارداد هوشمند شما کند، این قرارداد به صورت خودکار انجام می‌شود، پول به حساب شما واریز خواهد شد و توکن NFT خودرو شما (همان سند مالکیت دیجیتال) به خریدار انتقال خواهد یافت.

در صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) نیز از همین ویژگی قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. شما سفارش خرید یا فروش خود را غالب یک قرارداد هوشمند منتشر می‌کنید و هنگامی که یک فرد دیگر رمزارز مورد نیاز شما را تامین کند، قرارداد به صورت خودکار اجرا می‌شود. در این معامله ارز دیجیتال از کیف پول شخصی‌های کاربران انتقال خواهد یافت و نیازی به ذخیره رمزارزها در حساب یک شرکت واسطه نیست.

برای مطالعه مطالب بیشتر در مورد نحوه کار قراردادهای هوشمند و آشنایی بیشتر با توکن‌های NFT، می‌توانید دو مقاله قرارداد هوشمند چیست؟ و توکن NFT چیست؟ را مطالعه کنید.

مزایای صرافی غیرمتمرکز

در این قسمت به این موضوع می‌پردازیم که مزایای صرافی غیرمتمرکز نسبت به صرافی‌های رایج متمرکز چیست و چرا باید برای معاملات خود از این نوع صرافی‌ها استفاده کنیم. از جمله مزایای صرافی غیرمتمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

عدم نیاز به احراز هویت یا KYC

KYC مخفف عبارت Know Your Customer به معنی «مشتری خود را بشناس» است. تمام بانک‌ها و بیشتر صرافی‌های متمرکز برای ارائه خدمات، از کاربران تقاضا می‌کنند که اطلاعات هویتی کامل خود را به همراه آدرس و شماره تلفن وارد کنند و برای هر کدام از این اطلاعات، مدارک معتبری همچون تصویر پاسپورت، قبض آب یا برق خانه و ویدئو سلفی با پاسپورت نیز تقاضا می‌کنند.

مساله احراز هویت مشتری یا KYC یکی از بزرگترین چالش‌های کاربران ایرانی در صرافی‌های متمرکز است، چرا که ایرانیان اجازه استفاده از خدمات بیشتر صرافی‌های متمرکز را ندارند و به صورت مخفیانه از این خدمات استفاده می‌کنند. بنابراین در صورتی که مجبور به احراز هویت شوند، امکان مسدودسازی حساب آن‌ها وجود دارد.

ابتدا تصور می‌شد، به دلیل ماهیت نامتمرکز بودن ارزهای دیجیتال، موضوع KYC در صرافی‌ها مطرح نشود، اما این موضوع به مرور در میان همه صرافی‌های متمرکز رایج شد، به طوری که امسال صرافی بزرگ بایننس نیز احزار هویت در پلتفرم خود را اجباری کرد و پیش‌بینی می‌شود که در آینده سایر صرافی‌های متمرکز باقی‌مانده نیز این کار را انجام دهند.

این اقدام به این دلیل انجام می‌شود که صرافی‌های متمرکز شرکت‌های حقوقی هستند و مجبور هستند برای ادامه فعالیت خود، تحت قوانین دولت‌ها و سازمان‌های مالی باشند. همین مساله باعث می‌شود که این شرکت‌ها تحت فشار باشند و قوانین احراز هویت را اجرا کنند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز، معامله بین افراد بدون واسطه و با قرارداد هوشمند اجرا می‌شود، بنابراین بیشتر این پلتفرم‌ها تحت فشار قوانین دولت‌ها نیستند و می‌توانند بدون نیاز به احراز هویت به کاربران خود خدمات ارائه دهند. در حال حاضر معامله در بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به احراز هویت ندارد و معامله‌گران می‌توانند به صورت ناشناس به فعالیت خود ادامه دهند.

این یک ویژگی بسیار خوب برای ایرانی‌هایی است که می‌خواهند ارز دیجیتال خود را در بسترهای بزرگ جهانی معامله کنند. چرا که ریسک مسدودسازی دارایی و تحریم در صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار پایین است و دارایی کاربران در کیف پول شخصی آنان نگهداری می‌شود.

نگهداری دارایی در کیف پول شخصی

در صرافی‌های متمرکز دارایی شما در کیف پول‌های اشتراکی صرافی نگهداری می‌شود، بنابراین می‌توان گفت که شما مالک ارز دیجیتال خود نیستند و در واقع رمزارز خود را به امانت نزد صرافی گذاشته‌اید. در چنین حالتی صرافی می‌تواند مانع از دسترسی شما به پول‌هایتان شود و حتی امکان سرقت پول‌های شما توسط مالکان صرافی وجود دارد.

در صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال شما درون کیف پول ارز دیجیتال شخصی خودتان نگهداری می‌شود و نیازی به انتقال ارزهای دیجیتال خود به کیف پول صرافی ندارید. بنابراین نیاز به پرداخت کارمزد انتقال اضافی نیز نخواهید داشت و قدرت کنترل دارایی شما نیز در اختیار خود شماست.

امنیت در مقابل هک شدن و حمله سایبری

در مقاله بلاکچین چیست؟ توضیح دادیم که سیستم‌های مرکزدار همواره در معرض حمله سایبری و هک شدن هستند. اینگونه سیستم‌ها یک هسته و سرور مرکزی دارند و همین باعث می‌شود که یک نقطه شکست داشته باشند و مورد توجه هکرها قرار بگیرند. هر چقدر هم که امنیت این هسته مرکزی بالا باشد، باز هم امکان هک آن وجود دارد.

در سال‌های اخیر بارها شاهد این بوده‌ایم که صرافی‌های متمرکز هک شده‌اند و در برخی از موارد مقداری پول نیز از آن‌ها سرقت شده است، اما صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل توزیع شدگی این نقطه ضعف مرکزی را ندارند و احتمال هک آن‌ها بسیار پایین است. حتی اگر هک شوند نیز پولی در اختیار هکرها قرار نخواهد گرفت، چرا که تمام ارزهای دیجیتال در کیف پول‌های شخصی کاربران نگهداری می‌شود و هیچ رمزارزی بر روی سرورهای مرکزی وجود ندارد.

عدم محدودیت در برداشت وجه

یکی از مشکلات صرافی‌های متمرکز اعمال محدودیت بر روی برداشت وجه از صرافی است. مثلا برخی از صرافی‌ها اجازه نمی‌دهند، بیشتر از مقدار معینی را از صرافی خارج کنید و برخی دیگر برعکس هستند و نمی‌گذارند کمتر از میزان خاصی را از صرافی خارج کنید. همین محدودیت‌ها آزار دهنده است و در برخی مواقع تصور می‌شود که پولمان در صرافی به دام افتاده است.

از آنجا که در صرافی‌های غیرمتمرکز رمزارزهای کاربران درون کیف پول آن‌ها نگهداری می‌شود، هیچ مشکلی از این بابت وجود ندارد. چرا که فقط به میزان مورد نیاز پول از کیف پول شما برداشته می‌شود و دارایی شما گرو نگه داشته نمی‌شود.

عدم وجود محدودیت برای لیست کردن توکن‌های جدید

لیست شدن توکن‌های جدید در صرافی های متمرکز، با تصمیم تیم مدیریتی آن‌ها انجام می‌گیرد و برای این کار نیاز به کاغذبازی‌ها و مذاکرات فراوانی وجود دارد. این در حالی است که در صرافی‌های غیرمتمرکز هر شخصی می‌تواند یک توکن جدید را مطابق با قوانین قرارداد هوشمند در آن‌ها لیست کند.

این موضوع می‌تواند یک پیامد منفی و یک پیامد مثبت را به همراه داشته باشد. پیامد منفی این است که در صرافی‌های غیرمتمرکز، با تعداد زیادی از توکن‌ها روبه‌رو هستیم که ممکن است بسیاری از آن‌ها کلاهبرداری، دارای ایراد فنی و یا بدون آینده مشخص باشند، اما پیامد مثبت آن نیز این است که با تحقیق و مطالعه کافی در مورد این توکن‌ها، می‌توان به میزان ارزشمندی آن‌ها پی برد و توکن‌های ارزشمند را با هزینه کم به دست آورد.

به طور معمول توکن‌های جدید ابتدا با قیمت کمتر در صرافی های غیرمتمرکز وارد می‌شوند و اگر به صرافی های متمرکز ورود پیدا کنند، با یک افزایش قیمت شدید یا اصطلاحاً پامپ قیمت روبه‌رو خواهند شد. معامله‌گران حرفه‌ای ارزهای دیجیتال می‌توانند از این مساله برای کسب سود استفاده کنند.

معایب صرافی غیرمتمرکز

با وجود تمامی مزایایی که در بخش قبلی گفته شد، صرافی‌های غیرمتمرکز نیز مثل هر تکنولوژی جدید دیگر، بدون نقص نیستند و مشکلات خاص خود را دارند. در این بخش قصد داریم به بیان چالش‌های استفاده از این نوع صرافی‌ها بپردازیم. معایب استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز عبارتند از :

عدم قابلیت تبدیل پول فیات به ارز دیجیتال و بالعکس

همانطور که گفتیم صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) بر پایه قرارداد هوشمند و بلاکچین شکل گرفته است و هیچ واسطه‌ای میان معامله‌گران وجود ندارد. پول‌های فیاتی همچون دلار، یورو و … برای دولت‌ها و بانک‌ها هستند و در حال حاضر این نهادهای مرکزگرا تمایل چندانی به همکاری با صرافی‌های غیرمتمرکز ندارند.

بنابراین در این نوع صرافی‌ها نمی‌توان با استفاده از حساب بانکی ارز دیجیتال خریداری کرد و همچنین نمی‌توانید رمزارزهای خود را مستقیما به پول فیات تبدیل کرده و به حساب خود واریز کنید. البته این مساله اصلا مشکلی برای ایرانیان ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند یک مشکل آزاردهنده برای افراد خارجی باشد.

کمبود نقدینگی صرافی غیرمتمرکز

نقدشوندگی یکی از پارامترهای مهم در بازارهای مالی به شمار می‌رود. معمولا صرافی‌های متمرکز مشهور کاربران بسیار زیادی دارند، که به صورت مداوم در حال معامله هستند، پس در این صرافی‌ها می‌توانید اطمینان داشته باشید که به محض ارسال سفارش، امکان تکمیل شدن آن در قیمت مناسب وجود دارد.

مشکل صرافی‌های غیرمتمرکز این است که به اندازه صرافی‌های متمرکز کاربر ندارند، بنابراین در برخی از جفت ارزها شاهد حجم معاملات بسیار پایین هستند، بنابراین امکان این وجود دارد که در برخی مواقع تکمیل سفارش‌های خرید یا فروش شما، مدت زمان بسیار زیادی به طول بیانجامد.

کارمزد بالای معاملات

انتقال ارز دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز بر بستر بلاکچین و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود، همانطور که می‌دانید در حال حاضر کارمزد انتقال رمزارز بر روی بلاکچین‌هایی همچون بیت‌کوین و اتریوم، بیشتر از کارمزد معاملات در صرافی‌های متمرکز است. بنابراین کارمزد معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز معمولا گران است.

رابط کاربری ضعیف

شاید بتوان کاربری ضعیف را یکی دیگر از مشکلاتی دانست که صرافی های غیرمتمرکز با آن مواجه هستند. کار کردن با صرافی های غیرمتمرکز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. اگر در دنیای ارزهای دیجیتال تازه وارد هستید، ممکن است با ورود به وبسایت یک صرافی غیرمتمرکز گیج شوید و نتوانید به راحتی معامله خود را به انجام برسانید.

با اینکه صرافی‌های غیرمتمرکز جدیدتر مانند یونی سواپ سعی کرده‌اند این مشکل را تا حدودی برطرف کنند و تجربه کاربری راحت‌تری را برای کاربران خود به ارمغان بیاورند، اما باز هم رابط کاربری آن‌ها به قوت انواع متمرکز نیست و از این جهت با ضعف روبه‌رو هستند.

عدم پشتیبانی از برخی روش‌های معاملاتی

معامله‌گران صرافی‌های متمرکز از ابزارهای معاملاتی متنوعی همچون اسپات تریدینگ، مارجین تریدینگ و معاملات فیوچرز بهره‌مند هستند. هر کدام از این ابزارها مزیت‌های خود را دارا هستند و معامله‌گران می‌توانند به وسیله آن‌ها سود خود را افزایش دهند، اما صرافی‌های غیرمتمرکز معمولا تنوع کمی در ابزارهای معاملاتی دارند و باعث محدود شدن قدرت معامله‌گران می‌شوند.

در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد انواع ابزارهای معاملاتی، می‌توانید مقاله‌های اسپات تریدینگ در ارزهای دیجیتال چیست؟ ، مارجین تریدینگ در ارزهای دیجیتال چیست؟ و مقاله معاملات فیوچرز در ارزهای دیجیتال چیست؟ را مطالعه کنید.

عدم وجود پشتیبانی مناسب

در صرافی‌های متمرکز اگر با مشکلی مواجه شوید یا خطایی در معاملات شما صورت گرفته باشد، می‌توانید با بخش پشتیبانی صرافی تماس بگیرید و مشکل خود را حل کنید. مواردی همچون فراموشی رمز عبور، خطا در انتقال پول یا خطای سیستمی با استفاده از کمک پشتیبانی به راحتی قابل حل هستند.

اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، خود شما مسئول حفاظت از دارایی خود هستید. چنانچه رمز کیف پول شخصی خود را فراموش کنید و چنانچه با خطاهای ناخواسته روبرو شوید، بخش پشتیبانی منسجمی برای حل مشکلات شما وجود ندارد و شما خودتان باید مراقب این مسائل باشید.

بهترین صرافی های غیرمتمرکز برای ایرانیان

از آنجا بسیاری از صرافی‌های متمرکز مشهور، خدمات خود را به ایرانیان ارائه نمی‌دهند. استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز برای ایرانیان کم ریسک‌تر و محبوب‌تر است. در این بخش قصد داریم تعدادی از بهترین صرافی های غیرمتمرکز برای ایرانیان را معرفی کنیم که در نزد معامله‌گران ایرانی محبوب‌تر هستند.

یونی سواپ (Uniswap)

یک صرافی غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین اتریوم است، در صرافی یونی سواپ (Uniswap) می‌توانید اتریوم و توکن‌های ERC20 را با یکدیگر مبادله کنید. برای آشنایی بیشتر با این صرافی می‌توانید مقاله بررسی کامل صرافی یونی سواپ را بخوانید.

وان اینچ (1inch)

صرافی وان اینچ (1inch) در واقع اتحادیه‌ای از چندین صرافی غیرمتمرکز است. بنابراین می‌توانید توکن‌های متفاوتی را بر بستر این صرافی با یکدیگر مبادله کنید. برای آشنایی بیشتر با این صرافی می‌توانید مقاله بررسی کامل صرافی وان اینچ را بخوانید.

صرافی Dydx

یک صرافی غیرمتمرکز دیگر بر پایه بلاکچین اتریوم است که امکانات متنوعی همچون وام‌گیری، وام‌دهی و معاملات مارجین را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با این صرافی می‌توانید مقاله بررسی کامل صرافی Dydx را بخوانید.

پنکیک سواپ (Pancakeswap)

یک صرافی غیرمتمرکز بر پایه زنجیره بایننس است، در این صرافی فقط می‌توانید توکن‌های Bep-20 (توکن‌های زنجیره بایننس) را با یکدیگر مبادله کنید. همچنین امکانی در صرافی پنکیک سواپ (Pancakeswap) وجود دارد که می‌توانید توکن‌های ERC20 خود را به توکن‌های Bep-20 تبدیل کنید. برای آشنایی بیشتر با این صرافی می‌توانید مقاله پنکیک سواپ چیست؟ را بخوانید.

سوشی سواپ (Sushiswap)

سوشی سواپ در کارکرد همانند یونی سواپ بوده و بر بستر بلاکچین اتریوم ایجاد شده است، اما شیوه معاملاتی در سوشی سواپ (Sushiswap) از یونی سواپ پیشرفته‌تر است و از روش‌های مدرنی در این صرافی غیرمتمرکز استفاده شده است. برای آشنایی بیشتر با این صرافی می‌توانید مقاله بررسی کامل صرافی سوشی سواپ را بخوانید.

سیف پال (Safepal)

در واقع سیف پال یک کیف پول ارز دیجیتال است، اما این کیف پول قابلیت اتصال به صرافی غیرمتمرکز بایننس را دارد و با سیف پال (Safepal) می‌توانید بدون نیاز به احراز هویت به قابلیت‌های بایننس دسترسی داشته باشید. ایرانی‌هایی که هنوز هم علاقه‌مند هستند از رابط کاربری و خدمات بایننس استفاده کنند، می‌توانند از کیف پول سیف پال و قابلیت‌های آن استفاده کنند.

برای آشنایی بیشتر با این کیف پول و نحوه اتصال سیف پال به صرافی غیرمتمرکز بایننس، می‌توانید مقاله بررسی کامل کیف پول سیف پال را بخوانید.

سخن پایانی

در این مقاله از داموندمگ سعی کردیم نگاه جامعی به صرافی های غیرمتمرکز ارز دیجیتال داشته باشیم و چیستی، نحوه کار آن‌‌ها و تفاوت‌های آن‌ها با صرافی‌های متمرکز را مورد بررسی قرار دهیم. صرافی‌های غیرمتمرکز در بسیاری از عرصه‌ها موفق عمل کردند و توانسته‌اند در مدت زمان کمی، رکوردهای خوبی را از خود نمایش دهند و به محبوبیت گسترده برسند.

این نوع صرافی‌ها در میان ایرانیان از محبوبیت بیشتری نیز برخوردار هستند، چرا که نیاز به احراز هویت ندارند و محدودیتی برای کاربران ایرانی ایجاد نکرده‌اند. ایرانیان با کمک این صرافی‌ها می‌توانند با وجود تحریم‌ها در بازار معاملات ارزهای دیجیتال فعالیت کنند و از مزیت‌های این بازار بهره‌مند شوند.

با وجود همه این مزایا، صرافی‌های غیرمتمرکز هنوز عاری از مشکل نیستند و در مرحله‌ای قرار ندارند که بتوانند به طور کامل جایگزین صرافی‌های متمرکز شوند. در حال حاضر هنوز هم به صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال نیاز داریم. اما با همه این مسائل به نظر می‌رسد که صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده پیشرفت‌های زیادی خواهند داشت و روز به روز عرصه را برای صرافی‌های متمرکز تنگ‌تر خواهند کرد.