امور مالی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ماست؛ پول برای هرگونه مبادله در دنیای واقعی ضرورتی بی چون و چراست. وجود این ابزار مالی به عنوان واسطه‌ای برای مبادله، چه در قالب پول نقد باشد یا چک‌های کاغذی که قبل از این روشی برای مبادله بود و چه در قالب ارزهای دیجیتال باشد که اخیراً روندی رو به رشد داشته‌اند، امری ضروری است. علاوه براین، با ظهور فناوری‌هایی چون بلاکچین، جهان کاملاً جدیدی از رمزارزها همچون بیت‌کوین به وجود آمده که مردم کم‌کم و به تدریج با آن آشنایی پیدا کرده‌اند. عرضه اولیه کوین (ICO) جدیدترین پدیده بزرگ در حوزه امور مالی است که توجه همگان را به خود جلب کرده است.
در حال حاضر گزینه‌های زیادی برای جذب سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌ها وجود دارد اما ظهور و توسعه سریع فناوری بلاکچین و رمزارزها راه جدیدی برای جذب سرمایه‌گذاری همراه خود آورده و آن راه عرضه اولیه کوین (Initial Public Offering) نام دارد. برای توسعه‌دهندگان پروژه‌های بلاکچین، عرضه اولیه کوین راهی نسبتاً آسان برای جذب سرمایه و برای سرمایه‌گذاران ابزاری برای یک سرمایه‌گذاری سودآور (هرچند بسیار پرریسک) است.
عرضه اولیه کوین در جهان رمزارز چیست؟
ICO به چه معناست؟ ICO مخفف عبارت Initial Public Offering و به معنای عرضه اولیه کوین است و عبارت است از نوعی جذب سرمایه که به لطف توسعه رمزارزها پدیدار شده و استارتاپ‌های بلاکچین به طور گسترده از آن استفاده می‌کنند.
عرضه اولیه کوین به معنای فروش مقدار مشخصی از توکن‌های پروژه به سرمایه‌گذاران است. این اصطلاح ریشه در اصطلاح مالی IPO یا عرضه اولیه سهام دارد. با این وجود برخلاف IPOها، سرمایه‌گذاران در ICOها برخی حقوقی که سهامداران از آن برخوردارند را ندارند. به طور مشخص مشارکت در ICO به سرمایه‌گذار، سهام مالکیت در شرکت عرضه‌کننده را نمی‌دهد.
مقایسه IPO (عرضه اولیه سهام) و ICO (عرضه اولیه کوین) علیرغم شباهت کمی که دارند، به درک چگونگی تفاوتشان کمک کند. IPO توسط یک شرکت منتشر می‌شود تا بخشی از سهام/سهم خود را به عموم مردم بفروشد. افراد علاقمند می‌توانند سهام را با قیمت معینی خریداری کرده و بعداً هرگاه که قیمت سهام افزایش یافت، (در صورت تمایل) آن را بفروشند. این مشارکت هم برای خریدار و هم برای شرکت سودآور است چرا که شرکت به جمع‌آوری سرمایه پرداخته و سرمایه‌گذاران را جذب می‌کند در حالی که خریداران پول بیشتری به دست می‌آورند.
عرضه اولیه کوین (ICO) روشی برای سرمایه‌گذاری جمعی در جهان رمزارزهاست. در ICO مبادله توکن‌های ICO یا کوین‌های ICO در میان است. هر زمان که یک شرکت تازه‌کار مایل به عرضه کوین متعلق به خود یا هرگونه پروژه جدید باشد، یک ICO در ازای سایر رمزارزها مانند بیت‌کوین یا اتریوم برگزار می‌کند تا بتواند سرمایه مورد نیاز خود را جمع‌آوری کند.
نخستین عرضه اولیه کوین در سال 2013 انجام و در آن بیش از 5 میلیون دلار برای پروژه مسترکوین (Mastercoin) جمع‌آوری شد. موفق‌ترین نمونه ICO تا به امروز اتریوم است که 18.5 میلیون دلار در سال 2014 جمع‌آوری کرد و از آن زمان میلیون‌ها دلار سود به جیب سرمایه‌گذاران خود رسانده است.
وایت پیپر چیست؟
وایت پیپر سندی است که شرح مفصلی از پروژه ارائه می‌دهد. به طور کلی وایت پیپر علاوه بر شرح کلی پروژه، به توضیح جنبه‌های فنی، مدل مالی، نقشه راه توسعه، تیم توسعه و موارد دیگر نیز می‌پردازد. وجود وایت پیپر نوعی استاندارد برای پروژه‌های ICO است.
وایت پیپر به نوعی یک ابزار بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران بالقوه است و به گونه‌ای طراحی شده که از بابت جدی بودن و پتانسیل پروژه برای این سرمایه‌گذاران متقاعدکننده باشد. به عبارت دیگر، وایت پیپر می‌تواند به سرمایه‌گذاران بالقوه در تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری بر مبنای پیشینه، وضعیت برند و سایر ملاحظات حائز اهمیت کمک کند.
ICO چگونه کار می‌کند؟
ICOها معمولاً به شرح زیر انجام می‌شوند:
- توسعه‌دهندگان ایده‌ای برای محصولی ارائه می‌دهند که معمولاً به فناوری بلاکچین مربوط می‌شود.
- توسعه‌دهندگان، پروژه خود را در نشریات آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و فروم‌ها به عموم مردم اعلام می‌کنند. در این مرحله معمولاً پروژه صرفاً در حد یک ایده وجود دارد. پس از آن توسعه‌دهندگان میزان علاقه سرمایه‌گذاران به پروژه را ارزیابی می‌کنند.
- توسعه‌دهندگان یک Initial Public Offering عمومی ایجاد می‌کنند که مهم‌ترین شرایط قرارداد را به تفصیل شرح می‌دهد. آن‌ها همچنین یک شخصیت حقوقی برای انجام عرضه ایجاد می‌کنند.
- پس از اعلام عرضه در وب‌سایت پروژه، یک کمپین بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران انجام می‌شود.
- توکن‌های پروژه، در بیشتر موارد از طریق وب‌سایت پروژه، به سرمایه‌گذاران فروخته می‌شود. علاوه بر این، توسعه‌دهندگان در این مرحله یا مرحله بعدی ICO سعی می‌کنند تا توکن خود را در یک صرافی رمزارز لیست کنند.
- پس از جذب میزان مورد نیاز از سرمایه‌گذاری، توسعه‌دهندگان پروژه بر اساس نقشه راه روی پروژه کار می‌کنند.
پیش عرضه اولیه کوین (pre-ICO) به چه معناست؟
پیش عرضه اولیه کوین (که به پیش‌فروش هم شناخته می‌شود) مرحله‌ای از جذب سرمایه‌گذاری در یک پروژه حتی قبل از شروع واقعی ICO است. در دوره پیش عرضه اولیه کوین، قیمت توکن در پایین‌ترین سطح خود قرار داشته و در مقابل ریسک برای سرمایه‌گذاران در بالاترین حد خود است.
عرضه توکن اوراق بهادار در برابر عرضه توکن کاربردی
توکن‌ها بسته به نحوه عملکردی که دارند، در زمان عرضه اولیه کوین به دو نوع تقسیم می‌شوند: توکن‌های اوراق بهادار یا توکن‌های کاربردی.
- توکن‌های اوراق بهادار، توکن‌هایی هستند که تست هاوی (Howey Test) را با موفقیت پشت سر گذاشته اند و معمولاً ارزش خود را از یک دارایی خارجی و قابل معامله به دست می‌آورند. این توکن‌ها سود دارایی زیربنایی خود را به هولدرهای خود می‌رسانند. این عملکرد از نظر اقتصادی مشابه سهام یا اوراق قرضه است. در بسیاری از کشورها، نهادهای نظارتی عرضه چنین توکن‌هایی را به عنوان روشی برای دور زدن قوانین اوراق بهادار تلقی کرده و بر این مبنا با آن رفتار می‌کنند.
- توکن‌های کاربردی دسترسی به کالاها و خدماتی را که پروژه پس از راه‌اندازی خود ارائه می‌دهد فراهم می‌نماید. این توکن‌ها را همچنین می‌توان برای کسب تخفیف یا دسترسی پریمیوم به کالاها و خدمات پروژه استفاده کرد.
چگونه یک پروژه عرضه اولیه کوین را بررسی کنیم؟
سرمایه‌گذاری در ICO نوعی سرمایه‌گذاری بسیار سودآور و بسیار پرریسک است. برای کاهش ریسک از دست دادن سرمایه، ابتدا باید تجزیه و تحلیل اولیه را انجام دهید. هنگام بررسی عرضه اولیه کوین مورد علاقه خود به موارد زیر توجه داشته باشید:
تیم پروژه:
تا آنجا که ممکن است درباره توسعه‌دهندگان پروژه، به ویژه تجربه اعضای تیم، و این که قبلاً در کدام پروژه‌ها و در چه سمت‌هایی مشارکت داشته‌اند کسب اطلاع کنید.
وایت‌پیپر:
وایت‌پیپر پروژه را با دقت مطالعه کنید. از پروژه‌هایی که این سند را ندارند باید اجتناب شود. پس از خواندن وایت‌پیپر باید درک کنید که پروژه چه چشم‌اندازهایی دارد، چه ویژگی‌هایی دارد و چه مزایایی ارائه می‌دهد که از دیگر پروژه‌ها متفاوت است. زبان روشن و واضح، عبارات دقیق و مدل کسب و کار جذاب و قابل فهم نشانه‌های خوبی هستند. پروژه‌ای که با هدف حل یک مشکل واقعی در صنعت انجام می‌شود، چشم‌اندازهای بهتری خواهد داشت.
نقشه راه:
یک نقشه راه خوب برای پروژه باید مراحل تامین مالی را توضیح دهد و جزئیات چگونگی برنامه‌ریزی پروژه برای صرف بودجه جمع‌آوری شده، زمان‌بندی هر مرحله، و همچنین اثبات امکان‌پذیری و چشم‌انداز اهداف انتخاب‌شده آن را بیان کند.
وضعیت حقوقی (شامل یک شخصیت حقوقی که به طور رسمی ثبت شده):
مطمئن شوید که پروژه مشکلات قانونی بالقوه‌ای ندارد.
اجتماع و رسانه‌های اجتماعی:
فروم‌های برجسته و مطرح را کاوش کنید تا ببینید نظر غالب سرمایه‌گذاران در مورد پروژه چیست. از چگونگی پوشش رسانه از پروژه مطلع شوید.
کیفیت کد:
بیشتر پروژه‌های رمزارز، متن باز (Open Source) هستند. اگر تجربه برنامه‌نویسی دارید می‌توانید خودتان کد پروژه را تجزیه و تحلیل کنید. با نگاهی به کیفیت کد می‌توان از مهارت توسعه‌دهندگان و میزان جدی بودن پروژه آن‌ها مطلع شد.
لیست شدن توکن‌ها در یک صرافی مطرح:
اگر لیست شدن یک توکن، به ویژه در یک صرافی شناخته‌شده، برای آینده نزدیک برنامه‌ریزی شده باشد نشانه خوبی برای پروژه است.
مشارکت‌کنندگان احتمالی ICO:
دانستن این که آیا هیچ سرمایه‌گذار مطرحی مشارکت خود در ICO را اعلام کرده است یا خیر، به شما در تصمیم‌تان کمک می‌کند.
با این حال به خاطر داشته باشید که سرمایه‌گذاری در ICOها بسیار پرریسک است. فقط آن چیزی که توان از دست دادنش را دارید سرمایه‌گذاری کنید.
مزایا و معایب ICO
عرضه اولیه کوین می‌تواند در مدت زمان کوتاهی میلیون‌ها دلار کمک مالی جمع‌آوری کند و به همین دلیل افراد بیشتری به سرمایه‌گذاری در ICOها علاقه نشان می‌دهند. از آنجا که در عرضه اولیه سهام مقدار زیادی کاغذبازی وجود دارد، شرکت‌ها توجه خود را بر ICOها متمرکز کرده‌اند که تنها مستلزم ارسال یک وایت پیپر برای هر پروژه جدید جهت شروع سرمایه‌گذاری جمعی است. به طور خلاصه Initial Public Offering توافقی سودمند برای هر دو طرف است.
اگرچه کاغذبازی بیش از حد، دردسرساز است اما IPO امنیت بیشتری فراهم می‌کند. از آنجایی که ICO فاقد این کاغذبازی است، کلاهبرداران و هکرها را جذب می‌کند تا برای به دست آوردن پول سریع و بی‌دردسر، وایت پیپرهای نامعتبر و جعلی ایجاد کنند. بنابراین بسیار اهمیت دارد که قبل از سرمایه‌گذاری، فارغ از وایت پیپر، تحقیق کاملی در مورد پروژه انجام دهید و پروژه را عاقلانه انتخاب کنید.
کلام آخر
عرضه اولیه کوین روش فوق‌العاده و جدیدی برای جمع‌آوری سرمایه است که از عرضه اولیه سهام الهام گرفته و همه سعی دارند خود را با روش‌های جدید وفق دهند بدون این که به دردسر بیفتند. دنیای رمزارز یعنی ریسک زیاد و پاداش زیاد و ICO هم از این قاعده مستثنی نیست.