عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) چیست؟

IDO یا همان عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (DEX)، یکی از پدیده‌های روبه‌رشد دنیای بلاکچین و ارزهای دیجیتال است. این نوع از عرضه از نظر مفهومی شباهت زیادی به عرضه اولیه کوین یا همان ICO دارد. اما تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد که در بخش‌های آتی مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.

مفهوم فوق در واقع روشی جدید برای جمع‌آوری سرمایه در قالب غیرمتمرکز صنعت بلاکچین است. در ادامه این مقاله قصد داریم تا چیستی این مفهوم را به صورت جزئی و دقیق بررسی کنیم. همچنین به برخی سؤالات مانند تفاوت‌های IDO با ICO نیز در ادامه بخش‌های مختلف مقاله پاسخ داده می‌شود. داموندمگ سعی می‌کند تا در این مطلب تمامی زوایای پنهان یک عرضه اولیه در صرافی‌های غیرمتمرکز را آشکار کند.

عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) چیست؟

IDO در عمل یک پلتفرم بسیار هیجان‌انگیز و البته بدون مجوز است که اخیرا به‌عنوان یکی از راه‌های تأمین سرمایه در بازارهای مالی مربوط به ارزهای دیجیتالی و بلاکچین پیگیری می‌شود. این روش یکی از نوین‌ترین راه‌های جذب سرمایه برای پروژه‌های مختلف در حوزه بلاکچین است.

اگر بخواهیم چیستی و مفهوم این روش را به صورت کلی بررسی کنیم، می‌توانیم آن را بسیار مشابه با یک عرضه اولیه سکه (ICO) بدانیم. پدیده‌ای مشهور و آشنا که سال‌ها است از ابتدای وجود این صنعت برای جذب سرمایه استفاده می‌شود.

وقتی گفته‌ می‌شود که یک پروژه، یک عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز راه‌اندازی کرده است، یعنی پروژه قصد دارد تا یک توکن یا کوین (ارز دیجیتال) از طریق یک صرافی غیرمتمرکز ایجاد کند. این عمل در واقع نوعی تبادل دارایی‌های دیجیتالی است که کاملا به استخرهای نقدینگی بستگی دارد. در این روش معامله‌گران می‌توانند توکن‌ها، استیبل کوین‌ها و سایر انواع ارزهای دیجیتالی را تحت قالبی خاص معامله کنند.

مثلا USDT/ETH یک جفت نقدینگی است که با استفاده از آن کاربران مختلف می‌توانند کوین‌های تتر خود را به اتریوم تبدیل کنند. همچنین با استفاده از این جفت برعکس این مبادله نیز امکان‌پذیر است. یعنی یک کاربر که ارز اتریوم دارد و متقاضی مبادله با ارز تتر است، می‌تواند از همین جفت ارزی برای این نوع مبادله استفاده کند.

اما هدف اصلی در این نوع مبادلات چیست؟ در این فرآیند سرمایه‌گذاری، کاربران براساس جذابیت یک پروژه در یک صرافی غیرمتمرکز در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند و کوین‌ها یا توکن‌های آن را خریداری می‌کنند. در طرف مقابل نیز پروژه‌ای که IDO را راه‌اندازی کرده است، مبالغ قابل‌توجهی برای ادامه پروژه خود و پیگیری برنامه‌های خود به دست می‌آورد. از ماه اوت سال 2021 میلادی، اکثر پروژه‌های جذب سرمایه در حوزه ارزهای دیجیتال و بلاکچین از نوع عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز بوده است.

این امر خود می‌تواند تأییدکننده این موضوع باشد که IDOها در آینده‌ای نزدیک می‌توانند یکی از محبوب‌ترین روش‌های جذب سرمایه در حوزه کریپتو و بلاکچین باشند. حال سؤال اینجاست که چرا اخیرا استفاده زیادی از این روش برای جذب سرمایه می‌شود؟

برتری عرضه اولیه در صرافی‌های غیرمتمرکز نسبت به عرضه اولیه در سکه یا سایر انواع روش‌های جذب سرمایه در بلاکچین چیست؟ در قسمت بعدی مطلب به‌طور ویژه به همین سؤال پاسخ می‌دهیم و بیان می‌کنیم که چرا یک IDO می‌تواند بهترین روش برای جذب سرمایه در صنعت بلاکچین باشد.

آیا IDO بهترین روش و الگوی جذب سرمایه در ارزهای دیجیتال و بلاکچین است؟

IDOها امروزه به عنوان یک جایگزین جدید برای سایر روش‌های جذب سرمایه مانند ICOها، STOها و IEOها در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی و عامل برتری این روش جدید جذب سرمایه بر دیگر روش‌های یادشده، شاید نقدینگی برتر و فوری آن در هر سطح قیمتی با توجه به مکانیزم عملکرد آن باشد.

همین امر باعث شده است تا عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز در میان استارتاپ‌ها و پروژه‌های جدید بلاکچینی که نیازی فوری به جذب سرمایه دارند، یک انتخاب ایده‌آل باشد. برخلاف سایر روش‌های جذب سرمایه، IDOها عموما یک استراتژی و روش مناسب برای راه‌اندازی یک پروژه جدید در حوزه ارزهای دیجیتال بدون پیش استخراج (pre-mine) هستند. پیش استخراج در یک تعریف کلی پروتکلی در جذب سرمایه است که حقوق بنیان‌گذاران یک پروژه را بر حقوق اعضا و سرمایه‌گذاران آن مقدم می‌داند.

اولین عرضه اولیه ارز دیجیتال Mastercoin ICO بود که در ماه جولای سال 2013 میلادی انجام شد. یک سال بعد در سال 2014، اتریوم توانست مبالغ قابل‌توجهی سرمایه با همین روش جذب کند. این شبکه تنها در 12 ساعت توانست 3700 بیت کوین (BTC) جمع‌آوری کند. با محاسبه قیمت وقت بیت کوین در آن مقطع، به مبلغ قابل‌توجه 2.3 میلیون دلار می‌رسیم که سرمایه‌ای قابل‌اعتنا در آن زمان بوده است.

همچنین اولین IEO نیز در آوریل 2019 برگزار شده است. این عرضه در صرافی‌های مختلفی مانند Idax، بیت‌فارکس و Bit-M انجام شد. به فاصله زمانی کمی در همین سال و در ماه ژوئن 2019، اولین عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز در Binance DEX فهرست شد. این پروژه توسط Raven Protocol در صرافی یادشده فهرست شد.

معرفی برخی از موفق‌ترین عرضه‌های اولیه صرافی غیرمتمرکز

پروژه‌های زیادی از زمان عرضه اولین IDO در سال 2019 با همین روش پا به عرصه گذاشته‌اند. در این میان تعدادی از این پروژه‌ها با توجه به مشخصات و محتوای پروژه خود توانسته‌اند سرمایه‌های قابل‌توجهی به نسبت جذب کنند که در این قسمت تعدادی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• عرضه اولیه Raven protocol: اساس این پروژه در واقع یک پروژه غیرمتمرکز آموزشی یادگیری از شبکه‌های عمیق عصبی است. یکی از اهداف اصلی این پروژه این است که تحت شرایطی خاص از بلاکچین برای ایجاد تغییر در صنعت هوش مصنوعی استفاده کند. البته هدف این است که این تغییرات با هزینه معقول و سرعت بالا ایجاد شود.
  این حوزه در حال حاضر تحت سلطه و انحصار شرکت‌های بزرگ و قدرتمند بین‌المللی است. شاید این پروژه بتواند راهی برای خروج از انحصار در عرصه یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی از طریق بلاکچین باشد. توکن RAVEN اساس این پروژه است و فعالیت‌ها بر بستر پروتکل فوق بر محور این ارز می‌چرخد. در این تغییرات، سرمایه‌گذاران با به‌اشتراک‌گذاشتن منابع محاسباتی و گرافیکی دستگاه‌های کامپیوتری خود به مقدار مشخص پاداش داده می‌شوند.
• عرضه اولیه UMA: دسترسی به بازار جهانی یا همان UMA از دیگر نمونه‌های موفق عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز است. پروتکل فوق اجازه می‌دهد تا توسعه‌دهندگان دیفای بتوانند نوع خاصی از دارایی‌های مصنوعی را بر بستر اتریوم بسازند. پشتوانه این دارایی‌های مصنوعی یا توکن‌ها، وثیقه‌ای است و ارزش آن‌ها تغییر می‌کند.
  فروش توکن پروژه یادشده در ماه آوریل 2021 آغاز شد. در این عرضه بر بستر صرافی یونی سوآپ (Uniswap) قیمت ابتدایی هر ارز روی 0.26 دلار در نظر گرفته شد.
• عرضه اولیه سوشی سوآپ (SushiSwap): صرافی سوشی سوآپ به عنوان جدی‌ترین رقیب یونی سوآپ، خود نمونه‌ای مناسب برای پروژه‌های موفق حوزه عرضه اولیه در صرافی غیرمتمرکز است. در سپتامبر 2021 گزارشاتی مبنی بر انتقال حجم عمده‌ای از سرمایه‌ها در مقیاس میلیارد دلاری از یونی سوآپ به سوشی سوآپ منتشر شده است. همین موضوع خود شاید به‌خوبی نشان‌دهنده قدرت و عملکرد مناسب صرافی یادشده باشد.

مقایسه بین عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) و عرضه اولیه سکه (ICO)

اگر بخواهیم یک دید کلی به هردو نوع عرضه یادشده داشته باشیم، می‌توانیم آن‌ها را از یک جنس بدانیم. اما اگر بخواهیم با مقایسه، نگاهی جزئی‌تر داشته باشیم و این دو مفهوم را با تفاوت‌های مهمشان بشناسیم، موارد اختلاف متعددی به چشم می‌خورد. این موارد را در جدول زیر خلاصه کرده‌ایم.

جمع‌بندی؛ IDO یک شیوه جدید و کارآمد

جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران خرد در دنیای ارزهای دیجیتال، امروزه تبدیل به بهترین روش جذب سرمایه برای پروژه‌های بلاکچینی شده است. در میان روش‌های مختلف جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خرد، عرضه اولیه سکه یا همان ICO در سال‌های گذشته نقش مؤثری ایفا کرده است.

اما محدودیت‌ها و مشکلات این روش قدیمی، بسیاری از پروژه‌های جدید را به سوی عرضه IDO سوق می‌دهد. زیرا عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز تاکنون توانسته است تا بسیاری از مشکلات خصوصا در حوزه حمایت از سرمایه‌گذار و درک او را پوشش دهد. البته با توجه به مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری در ساختارهای غیرمتمرکز، حجم جذب سرمایه در این روش‌ها پایین‌تر از روش‌های دیگر مانند عرضه اولیه سکه است.

اما عامل مهم اعتماد سرمایه‌گذار در سال‌های اخیر به شکل قابل‌توجهی توانسته است تا پروژه‌های مختلف را متمایل به عرضه اولیه به شکل غیرمتمرکز کند. از طرفی این موضوع باعث ایجاد امنیت خاطر و اطمینان بیشتر از حریم خصوصی برای سرمایه‌گذاران می‌شود. قطعا همین عامل اعتماد بوده که توانسته است تا در سال‌های 2020 و 2021، به شکل فزاینده‌ای میزان پروژه‌هایی که IDO را برای جذب سرمایه انتخاب کرده‌اند، افزایش دهد.