KYC چیست؟ احراز هویت مشتری در ارزهای دیجیتال

KYC چیست؟ این سؤالی است که ممکن است ذهن هر تازه‌کار در بازار ارزهای دیجیتال را درگیر خود کند. این پروتکل که در زبان فارسی با نام احراز هویت مشتری شناخته می‌شود، یکی از مباحث امروزی مهم در تجارت و خدمات است. همچنین تغییر استراتژی در برخی از سازمان‌ها، صرافی‌ها و سایر فعالان مرتبط با حوزه بلاکچین، احراز هویت مشتری را تبدیل به یک ضرورت مهم در این صنعت کرده است.

بسیاری از صرافی‌ها تا مدت‌ها نیازی به احراز هویت دقیق مشتری نداشتند اما امروزه به‌دلیل وضع بسیاری از قوانین ویژه خصوصا برای تحریم‌ها، با احراز هویت دقیقا مشخص می‌شود که چه افرادی در سیستم فعال هستند. داموند مگ قصد دارد در این مقاله هرآنچه باید راجع‌به احراز هویت مشتریان بدانید، بیان کند. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

KYC چیست؟

احراز هویت مشتری یا همان KYC در دنیای بلاکچین و ارزهای دیجیتال در واقع همان پروتکل مخصوصی است که برای شناسایی و تأیید کاربران فعال در بازار استفاده می‌شود. انجام این پروتکل امروزه برای فعالیت در بسیاری از صرافی‌های بزرگ ارز دیجیتال ضروری است. یعنی بدون انجام مراحل مختلف این روش احراز هویت، هیچ کاربری نمی‌تواند در آن صرافی ارز دیجیتال خرید و فروش کند.

این پروتکل معمولا به صورت مرحله‌ای پس از ایجاد حساب کاربری در صرافی اجرا می‌شود. کلمه سه حرفی فوق، مخفف عبارت Know Your Customer به معنای «مشتری خود را بشناسید» است. اما به‌صورت دقیق به پروتکل مورد استفاده در شناسایی و تأیید هویت مشتریان اشاره دارد. ساختار فوق نه‌تنها در بلاکچین و ارزهای دیجیتال، بلکه در تمامی خدمات خصوصا خدماتی که بر پایه اینترنت ارائه می‌شوند، کاملا اجباری و ضروری است.

البته استثنائاتی نیز وجود دارد. مثلا برخی ارزهای دیجیتال مانند ارز مونرو که هدف اصلی آن پنهان‌ماندن معاملات و فعالیت‌های کاربران و افزایش حریم خصوصی آن‌ها است، هیچ‌گاه از چنین پروتکلی استفاده نمی‌کنند. زیرا احراز هویت مشتری در چنین شرایطی با هدف اصلی آن‌ها مغایرتی بزرگ دارد. بنابراین ممکن است در بسیاری از صرافی‌ها، بلاکچین‌ها و ارزهای دیجیتالی از این پروتکل امنیتی استفاده نشود.

به‌کارگیری این مفهوم در هر مجموعه از جمله بلاکچین می‌تواند مخاطبان هر مجموعه را به‌طور دقیق پالایش کند و آن‌ها را بشناسد. بنابراین می‌تواند بر اساس این شناخت در آینده خدمات بهتری ارائه دهد. زیرا محدودیت‌های امنیتی خصوصا در سیستم‌ها بانکی و پولی با چنین فرآیندی به حداقل می‌رسد و حساسیت درباره فعالیت‌ها کاهش پیدا می‌کند.

از طرفی احراز هویت مشتری باعث می‌شود تا نفوذ در یک شبکه و سیستم بسیار سخت شود. بنابراین عرصه بر خرابکاران و هکرها شدیدا تنگ می‌شود. زیرا فعالیت آن‌ها در این شبکه با استفاده از مکانیزم KYC کاملا قابل‌پیگیری است. سیستم احراز هویت فوق، در کنار تمامی مزایایی که دارد، معایبی نیز به همراه داشته است و از جمله مهم‌ترین آن‌ها فراهم‌آوردن شرایط اعمال تحریم بر کاربران شرکت‌های مختلف است.

مثال واضح این موضوع مسدودشدن حساب‌های کاربران ایرانی صرافی ارز دیجیتال بایننس است. چندماه قبل این صرافی اعلام کرد که قصد دارد تا پروتکل قدرتمندی از احراز هویت را برای کاربران خود اجباری کند. پس از چندماه از این هشدار، در مهرماه سال 1400 حساب‌های کاربران ایرانی مسدود شد و آن‌ها دیگر امکان استفاده از بایننس را نداشتند.

اهمیت KYC چیست؟

هدف از ایجاد پروتکل فوق به‌طور کلی حرکت در چارچوب مبارزه با پولشویی و خرابکاری بوده است. قوانینی در این موضوع در سطحی جهانی با اجماع و پذیرش بین‌المللی وجود دارد که مهم‌ترین و جامع‌ترین مجموعه آن‌ها AML نام دارد. در سال 1989 بسیاری از کشورهای جهان با پذیرش مجموعه‌ای از قوانین فوق، اتحاد و تمایل خود را به اجرای آن‌ها اعلام کردند. با استفاده از چنین پروتکلی قطعا انجام برخی فعالیت‌های مجرمانه مانند قاچاق انسان، قاچاق اسلحه و مواد مخدر سخت‌تر می‌شود.

با اجرای چنین پروتکلی در واقع هر کسب و کار می‌تواند از پولشویی و فعالیت‌های تروریستی در بستر خود جلوگیری کند. این موضوع می‌تواند برطرف‌کننده بسیاری از نگرانی‌ها در خصوص استفاده نامربوط و غیرقانونی از ارزهای دیجیتال برای کارهایی با مصادیق مجرمانه باشد. زیرا با توجه به غیرقابل‌ پیگیری‌بودن بسیاری از از تراکنش‌ها تا قبل از این، عملا پیگیری و تعقیب افراد غیرممکن یا حداقل بسیار سخت بود.

اما امروزه به‌لطف پروتکل‌هایی مانند KYC، سازمان‌ها و فعالان بزرگ ارزهای دیجیتال و بلاکچین می‌توانند ریسک‌های موجود در این زمینه را تا حداقل امکان کاهش دهند. زیرا می‌توان در این سازوکار کاربرانی را که در مورد آن‌ها سابقه خوبی وجود ندارد یا مشکوک هستند را از شبکه اخراج کرد.

نحوه عملکرد احراز هویت مشتری چگونه است؟

الزامات اجباری در احراز هویت به روش KYC چیست؟ این پروتکل چگونه عمل می‌کند و چه اطلاعاتی از مشتری دریافت می‌کند؟ برای پاسخگویی به این سؤالات و تعداد دیگری از پرسش‌ها، سعی کنید این قسمت از مقاله را با دقت فراوان بخوانید. البته با توجه به موضوع تخصصی سایت، ما پروتکل فوق را در حوزه بلاکچین و ارزهای دیجیتالی بررسی می‌کنیم نه سایر بازارها و مکانیزم‌های مالی، اقتصادی و خدماتی.

نحوه اجرا و اطلاعات درخواستی پروتکل احراز هویت مشتری ممکن است در صرافی‌های مختلف ارز دیجیتال با یکدیگر تفاوت‌های کلیدی داشته باشد. یعنی مثلا نوع اطلاعات درخواستی یا زمان واردکردن آن‌ها به حساب کاربری می‌تواند در اکسچنج‌های مختلف ارز دیجیتال با یکدیگر تفاوت داشته باشد. اما سه نوع اطلاعات است که معمولا در تمامی صرافی‌ها از یک کاربر درخواست می‌شود:

• آدرس دقیق محل سکونت
• تاریخ تولد
• Social Security number که شماره‌ای است مشابه با شماره اشتراک تأمین اجتماعی در ایران که در کشورهای خارجی برای اموری مانند بیمه و بازنشستگی استفاده می‌شود.

علاوه بر موارد فوق بسیاری از مدارک مانند عکس تأییدشده توسط کشور مبدأ بر روی مدارک شناسایی، گواهینامه، کارت شناسایی یا پاسپورت نیز ممکن است از شما خواسته شود. البته بار دیگر تأکید می‌کنیم که غیر از موارد سه‌گانه ممکن است تفاوت‌هایی در سایر اطلاعات درخواستی در صرافی‌های مختلف با یکدیگر وجود داشته باشد.

پس از ارسال این اطلاعات هویتی، صرافی فرآیند احراز هویت شما را شروع می‌کند. هر صرافی بسته به میزان درخواست‌های احراز هویت، ممکن است زمان مشخصی برای تأییدکردن یا ردکردن درخواست نداشته باشد. زمان اعلام نتیجه احراز هویت مستقیما با شلوغی صرافی و تعداد درخواست‌های در دست‌بررسی آن ارتباط دارد.

در بعضی از صرافی‌ها علاوه بر مواردی که بالاتر به آن‌ها پرداختیم، موارد دیگری نیز به‌منظور اطمینان و محکم‌کاری از شما درخواست شود. یکی از آن‌ها اثبات حضور فیزیکی است که باید با استفاده از ابزاری مانند سلفی دوربین انجام شود.

آیا می‌توانیم بدون احراز هویت مشتری، ارز دیجیتال خرید و فروش کنیم؟

بدون مکانیزم فوق نیز هنوز راه‌های متعددی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال وجود دارد. اما ابزار تریدینگ ارز دیجیتال بدون KYC چیست؟ صرافی‌های غیرمتمرکز و خودپردازهای بیت کوین بهترین روش‌های موجود برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال بدون نیاز به احراز هویت هستند. البته فعالیت در چنین مکان‌هایی خالی از ریسک نیست.

صرافی‌های غیرمتمرکز درواقع اکسچنج‌هایی هستند که هسته نظارت مرکزی ندارند و هیچ مرکزیتی در تصمیم‌گیری‌های آن‌ها وجود ندارد؛ چیزی مشابه با شبکه‌های بلاکچین. در چنین ساختاری دو استراتژی و روش برای انجام معاملات وجود دارد. بازارهای همتا به همتا و بازارسازان خودکار (AMM) دو روشی هستند که زمینه تریدینگ ارزهای دیجیتال را بدون احراز هویت فراهم کرده‌اند.

در بازارهای همتا به همتا به کاربران اجازه داده می‌شود تا درخواست‌های خود شامل خرید و فروش را ثبت کنند. Bisq و LocalBitcoins.com دو بستر محبوب از چنین بازارهایی هستند. با توجه به نوع فعالیت و عدم ثبت اطلاعات مشتریان، فعالیت در بازارهای همتا به همتا قطعا ریسک بیشتری از صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال دارد. این درحالی است که همواره تدابیر جدیدی برای جلوگیری از کلاهبرداری و سرقت در چنین بازارهایی اندیشیده می‌شود.

استراتژی دوم در خرید و فروش ارزهای دیجیتال بدون احراز هویت مشتری، AMM یا بازارساز خودکار است که به شما امکان ترید جفت ارزهای دیجیتال را می‌دهد. قیمت ارزها در این معاملات ممکن است کمی متفاوت با صرافی‌های معمول و بزرگ باشد. زیرا در این معاملات قیمت در ساختاری که ادعا می‌شود منصفانه است توسط قراردادهای هوشمند تعیین می‌شود.

در این روش از استخرهای نقدینگی برای انجام معاملات استفاده می‌شود. در این استخرها مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال برای معامله توسط کاربران مختلف در شبکه سرمایه‌گذاری شده است. محبوب‌ترین بسترهای بازارساز خودکار در حال‌حاضر عبارتند از:

• یونی سوآپ
• سوشی سوآپ
• پنکیک سوآپ

مشکل استفاده از ساختار بازارسازهای خودکار این است که مستقیما نمی‌توانید خرید و فروش با پول را انجام دهید و حتما باید در کیف پول خود مقداری ارز دیجیتال داشته باشید تا با استفاده از جفت‌های معاملاتی در این روش، خرید و فروش ارز دیجیتال را انجام دهید.

برای این منظور باید ابتدا ارزهای دیجیتال را با استفاده از پول نقد در صرافی‌های متمرکز خریداری کنید. سپس می‌توانید برای شروع به کار، این ارزها را توسط کیف پول به بازارسازهای خودکار متصل کنید و تریدینگ طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به احراز هویت آغاز کنید.

آینده KYC چیست؟

نیاز به شناسایی مشتری و احراز هویت در سطوح مختلف در تمامی فعالیت‌های حوزه تکنولوژی، بازارهای مالی و اقتصادی وجود دارد. زیرا بدون اجرای چنین سازوکارهایی ریسک سرقت، کلاهبرداری یا هک بسیار بالاتر می‌رود. اگر بخواهیم تشبیه کنیم، احراز هویت مشتری را می‌توانیم مانند یک غربال بدانیم که بسیاری از دانه‌های درشت را نگه می‌دارد و اجازه ورود و فعالیت در شبکه را به آن‌ها نمی‌دهد.

این دانه‌های درشت همان هکرها و کلاهبرداران هستند که سعی می‌کنند برای سرقت دارایی خصوصا در زمینه ارزهای دیجیتال وارد شبکه‌های متمرکز یا غیرمتمرکز مختلف شوند. امروزه اکثر صرافی‌های متمرکز با استفاده از این مکانیزم، امنیت را در شبکه خود به شکل قابل‌توجهی افزایش داده‌اند. از طرفی به همان اندازه صرافی‌های غیرمتمرکز و خدمات بدون احراز هویت ریسکی و خطرناک هستند. بنابراین انتظار می‌رود اجماع و پذیرش جهانی درباره احراز هویت مشتری با ورود سرمایه‌های بیشتر به حوزه ارزهای دیجیتال افزایش پیدا کند.

جمع‌بندی؛ KYC یک مکانیزم محدودکننده اما مؤثر در افزایش امنیت

مقاله فوق پاسخی جامع بود برای یک سؤال کوتاه یعنی «KYC چیست؟». در یک مثال در قسمت جمع‌بندی، این عامل را می‌توانیم شبیه یک صافی بدانیم که ناخالصی‌های زیادی را از یک شبکه می‌گیرد. اما در کنار این پاکسازی و کاهش ریسک، محدودیت‌هایی هم ایجاد می‌کند.

اسنادی که طی مراحل مختلف برای احراز هویت برای صرافی‌ها ارسال می‌شوند، هیچگاه حذف نمی‌شوند و همواره موجود هستند. از طرفی هیچ راهی برای نفوذ، تغییر یا ازبین‌بردن آن‌ها نیز وجود ندارد. این موضوع می‌تواند یک عامل حیاتی در افزایش امنیت و طول عمر کل اکوسیستم بلاکچین شود. زیرا اطلاعات در هر زمان موجود و قال‌پیگیری است.

احراز هویت مشتری در کنار تمامی موارد و مزایای یادشده، یک عیب بزرگ دارد و آن هم ایجاد محدودیت است. بسیاری از کاربران دوست ندارند اطلاعات هویتی خود را به‌طور کامل در اختیار کسی قرار دهند. البته این دلیلی برای خلافکار و مجرم‌بودن آن‌ها نیست. زیرا بسیاری در محیط‌های این‌چنینی تنها احساس امنیت ندارند.

البته بسیاری از افراد نیز از بلاکچین و ارزهای دیجیتال برای دورزدن پرداخت مالیات استفاده می‌کنند. برای چنین افرادی هم احراز هویت مشتری (KYC) می‌تواند محدودیت‌های عدیده‌ای ایجاد کند. به همین‌دلیل است که هنوز حجم عظیمی از سرمایه‌ها در بازار ارزهای دیجیتال در صرافی‌های غیرمتمرکز یا استخرهای نقدینگی معامله می‌شود.