شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟

شبکه بیت کوین کند است. اما این امر یک اجبار و ضرورت نیست زیرا در صنعت بلاکچین و ارزهای دیجیتال، هر مشکلی معمولا راه‌حلی دارد. به عنوان یک راه‌حل برای معضل سرعت کم در شبکه بیت کوین، شبکه لایتنینگ بیت کوین پا به عرصه گذاشته است. این پروتکل شاید همان سپری باشد که آینده بیت کوین را حفظ می‌کند.

خیزهای صعودی اخیر در بازارهای جهانی مربوط به ارزهای دیجیتال هر روز که می‌گذرد به تأیید جایگزینی پول با یک شکل جدید در آینده کمک می‌کنند و این موضوع را کاملا تصدیق می‌کنند. بیت کوین به علت تمایل جهانی و سراسری به پذیرش، همچنان مهم‌ترین ارز دیجیتال جهان و البته شکلی از پول جدید است که شاید به زودی جایگزین پول فعلی شود.

اما مقیاس ‌پذیری شبکه این ارز دیجیتال به دلیل کندی سرعت و شرایط موجود در تعرفه‌های معاملات با محدودیت‌های جدی رو به رو است. پروتکل جدید لایتنینگ در واقع روشی است که امیدها را برای حل مشکل مقیاس پذیری در بلاکچین بیت کوین زنده کرده است.

از نام پروتکل فوق یعنی Lightning به معنای صاعقه متوجه چیزی نشدید؟ اگر چیستی شبکه فوق و نحوه عملکرد آن برای شما سؤال است، برای یافتن پاسخ می‌توانید تا پایان این مقاله از داموندمگ با ما همراه باشید. در خلال مطلب، سعی می‌کنیم تا سایر موارد مهم از جمله اهمیت، تأثیر و آینده این شبکه را نیز بررسی کنیم.

شبکه لایتنینگ چیست؟

لایه ثانویه‌ای که برای حل فوری مشکل مقیاس پذیری آمده است!

در تعریف فنی، شبکه فوق نوعی پروتکل لایه دوم است که به بلاکچین بیت کوین اضافه شده است که امکان شکل‌گیری تراکنش‌ها را در حالت آف چین (off-chain) می‌دهد. این موضوع در شکل ساده‌تر خود به معاملات و تراکنش‌ها بین طرف‌هایی اشاره دارد که در بلاکچین نیستند. کانال‌های پرداخت متعددی بین طرفین یا کاربران شبکه بیت کوین، این لایه دوم را ایجاد می‌کنند.

یک کانال شبکه لایتنینگ در واقع یک روش معامله دوطرفه است که در آن طرفین می‌توانند پرداخت به یکدیگر (دریافت و پرداخت) را انجام دهند. بنابراین این پروتکل لایه دوم می‌تواند با مدیریت تراکنش‌ها و معاملاتی که خارج از بلاکچین اصلی (لایه اولیه) انجام می‌شوند، ویژگی مقیاس‌پذیری را در اپلیکیشن‌های بلاکچین افزایش دهد. این درحالی است که لایه دوم نیز از الگوهای غیرمتمرکز و قدرتمند شبکه اصلی بیت کوین نیز استفاده می‌کند!

همین ویژگی مقیاس‌ پذیری در ارزهای دیجیتال، یکی از موانع و عوامل اصلی گسترش و پذیرش هرچه بیشتر این صنعت است. در چنین شرایطی لایتنینگ توانسته است تا با یک استراتژی خاص و تمرکز بر روی مدیریت معاملات فرعی، چنین معضلی را در بیت کوین تا حدودی حل کند. همچنین ذکر این نکته خالی از لطف نیست که حل مشکل مقیاس پذیری در یک بلاکچین، می‌تواند منجر به انجام و تأیید میلیون‌ها و حتی میلیاردها معامله در ثانیه شود!

حال پروتکل لایه دوم لایتنینگ می‌تواند با انجام تراکنش‌ها به صورت آف چین خارج از لایه اصلی بلاکچین، کارمزدهای پایین‌تری برای معاملات دریافت کند. همچنین این پروتکل با اجازه‌دادن به شکل‌گیری پرداخت‌های سریع کوچک، تسریع زمان پردازش‌ها و کاهش هزینه‌های انرژی مرتبط با بلاکچین بیت کوین، کمک شایانی به حل دیگر مسائل در شبکه نیز کرده است.

البته در کنار تلاش برای حل مسئله، مانند هر پروتکل جدیدی در صنعت بلاکچین، شبکه لایتنینگ نیز خالی از ریسک و مخاطرات مختلف نبوده است. در این زمینه به طور مخصوص می‌توانیم به تعرفه‌هایی پایین تراکنش و بی‌میلی نودهای اعتبارسنج به تأیید معاملات و همچنین حملات مخرب هکرها اشاره کنیم. با پایین‌بودن کارمزد معاملات طبیعی است که نودهای اعتبارسنج نیز به دلیل کاهش دریافتی خود، تمایلی به تأیید و پردازش چنین معاملاتی ندارند!

هر تراکنشی که کارمزد پایین‌تری داشته باشد (مانند ایجاد و بستن یک کانال در شبکه فوق) به‌ دلیل کارمزد کم معمولا مورد توجه نودهای اعتبارسنج قرار نمی‌گیرد. در چنین شرایطی تریدرها مجبورند برای انجام تراکنش کارمزدهای مسیریابی را پرداخت کنند. این فرآیند ممکن است زمان زیادی طول بکشد و تأیید و انجام معامله به درازا بکشد.

از طرفی، هکرها و خرابکاران در چنین شبکه‌هایی می‌توانند تعداد زیادی کانال پرداخت جعلی راه‌اندازی کنند و پس از جمع‌آوری پول آن‌ها را ببندند. این کانال‌ها نیز مانند کانال‌های اصلی به منظور اعتبارسنجی به صف تأیید اعتبار می‌روند و شبکه را شلوغ می‌کنند. با استفاده از این شلوغی در شبکه، هکرها می‌توانند قبل از آگاهی طرفین قانونی معامله پول خود را جمع‌آوری کنند!

تعریف Lightning Network به زبانی ساده

فرض کنید یک صندوق جمعی بین شما و برادرتان ایجاد شود که واسطه جمع دارایی و تقسیم آن به نسبت مشخص میان شما است. ابتدا باید هر طرف مقداری از دارایی خود را در این صندوق قرار بدهند تا اصل ایجاد صندوق زیر سؤال نرود. حال فرض کنید سایر معاملات مالی بین شما و برادرتان به دلیل جلوگیری از شلوغ‌شدن حساب‌های شما با حساب صندوق اصلی، خارج از صندوق انجام شود.

در چنین شرایطی معاملات شما تا زمانی که قصد جمع‌کردن صندوق را نداشته باشید، ادامه پیدا می‌کند. حال اگر شما یا برادرتان یا هردو به هر دلیلی مایل به اتمام این همکاری و جمع‌کردن صندوق باشید، ابتدا معاملات خارج از صندوق را برابر می‌کنید تا بدانید کدام‌یک از شما به دیگری بدهکار است. سپس این بدهی را با استفاده از بازکردن صندوق و سرمایه درون آن صاف می‌کنید.

این دقیقا همان عملکرد شبکه لایتنینگ با زبانی ساده است. کانال پرداخت در اینجا همان توافقی است که پس از ایجاد صندوق تا زمان بستن آن داشته‌اید. دقت داشته باشید که کانال پرداخت تا زمان بازشدن صندوق و تسویه حساب کامل می‌تواند روزها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها باز باشد. این بستگی به تصمیم طرفین برای بازکردن صندوق و بستن کانال دارد. پس از بازشدن صندوق و تسویه کامل دیگر کانال بسته می‌شود. اما در رابطه با ثبت تراکنش‌های میان شما و برادرتان در این مدت، در بلاکچین نیازی به ثبت تراکنش‌های خارج از صندوق تا زمان بسته‌شدن کانال وجود ندارد! یعنی بعد از بازشدن صندوق و بسته‌شدن کانال پرداخت، موجودی نهایی هرکدام از طرفین در شبکه ثبت می‌شود.

نکته مهم در مورد مثال ساده‌ای که زدیم اینجاست که بر اساس شبکه لایتنینگ، به غیر از دارایی اصلی و اولیه ذخیره‌شده در صندوق، سایر معاملات خارج از آن تنها به شکل وعده مالکیت هستند. یعنی مثلا در همان مثال بین شما و برادرتان، شما برای انجام کاری به هر دلیلی، می‌توانید به پشتوانه دارایی خود در صندوق، وعده مالکیت مقداری از دارایی خود را به برادرتان منتقل کنید نه اصل آن را! اصل دارایی تنها با جمع‌شدن صندوق و بسته‌شدن کانال به برادرتان منتقل و از شما کسر می‌شود.

دیگر نکته‌ای که در این ساختار بسیار مهم است و باید به آن توجه شود، نحوه بازشدن صندوق (کانال) و جمع‌شدن آن است که حتما باید با حضور هردو طرف معامله باشد. بنابراین هیچکس نمی‌تواند به‌تنهایی به دارایی اصلی تجمیع‌شده در صندوق دسترسی داشته باشد.

Lightning Network چگونه کار می کند؟

اساس کار این شبکه ایجاد یک کانال همتا به همتا بین دو طرف از یک سری معاملات معمولا طولانی است. یعنی کانال عموما بین طرفینی تشکیل می‌شود که پرداخت‌ها و ارسال‌های زیادی به یکدیگر دارند. مثلا این کانال می‌تواند بین یک مشتری پر و پا قرص یک فروشگاه با صندوق آن ایجاد شود. در ساختار لایتنینگ، معاملات، دریافت‌ها و پرداخت‌های خرد بسیار سریع و با کارمزدهای ارزان انجام می‌شود. این تراکنش‌های متعدد و کوچک معمولا به عنوان یک دفتر محاسباتی کوچک برای مشتریان عمل می‌کنند.

نکته مهم اینجاست که تراکنش‌های این‌چنینی هیچ تأثیری بدی از نظر سرعت و شلوغی بر روی شبکه اصلی بیت کوین نمی‌گذارند. بنابراین بخش زیادی از منابع قابل‌توجه شبکه آزاد می‌شوند. برای ایجاد یک کانال پرداخت، ابتدا گیرنده باید مقداری بیت کوین را قفل کند. حال گیرنده می‌تواند به دلخواه خود مقدار لازم از این سرمایه قفل‌شده را بردارد. برای بازبودن کانال، پرداخت‌کننده باید به طور مداوم بیت کوین در شبکه قفل کند.

حال ثبت این فعالیت‌ها در شبکه اصلی تنها محدود به ایجاد و بستن کانال می‌شود. یعنی تنها تراکنش‌های نهایی و موجودی‌های نهایی هستند که در شبکه اصلی ثبت می‌شوند. سایر تراکنش‌های کوچک و فرعی که در خلال بازبودن کانال انجام‌شده است در لایه اصلی بلاکچین بیت کوین ذخیره‌سازی نمی‌شوند!

همچنین با استفاده از ساختار فوق در شبکه لایتنینگ می‎‌توان کانال‌های پرداخت مختلف را نیز به یکدیگر متصل کرد تا بعضی پرداخت‌ها از طریق واسطه با سرعت بیشتری انجام شوند. با روش خلاقانه لایتنینگ، میلیون‌ها معامله ریز و بی‌اهمیت در یک معامله نهایی ساده می‌شوند و برای ذخیره‌سازی به شبکه اصلی ارسال می‌شوند. بدون بهره‌گیری از چنین ساختاری، تراکنش‌های کوچکتر مانع انجام تراکنش‌های اصلی و بزرگ می‌شوند و در صفوف تأیید اعتبار بی هیچ دلیل مهمی تأخیر ایجاد می‌کنند. طبیعی است که در چنین شرایطی، نیاز به نودهای اعتبارسنج بیشتری هم برای تأیید تراکنش‌های مختلف ایجاد می‌شود.

اهمیت شبکه لایتنینگ برای بلاکچین بیت کوین؛

بدون لایتنینگ جایگزینی بیت کوین با پول فعلی محال است!

برای درک بیشتر از تأثیرگذاری فوق‌العاده مهم لایتنینگ در بیت کوین، شما را با ذکر یک مثال به فکر وادار می‌کنیم. همانطور که می‌دانید در سال‌های اخیر ابزارهایی برای پرداخت و خرید کالاهای مختلف با بیت کوین ایجاد شده است.

مثلا بعضی دستگاه‌ها شبیه با دستگاه‌های عابربانک امروزی ایجاد شده است که به وسیله آن می‌توانید پرداخت‌ها به یک فروشگاه را با استفاده از بیت کوین انجام دهید. در سال‌های آتی قطعا ابزارهای این‌چنینی هم برای پرداخت‌های کوچک ایجاد خواهد شد زیرا هدف و استراتژی اصلی شبکه بیت کوین، جایگزینی این ارز با پول فعلی است.

حال فرض کنید در سال‌های آتی بخواهید یک ساندویچ را با استفاده از شکل جدید پول یعنی بیت کوین بخرید. این پرداخت یک تراکنش بسیار کوچک و البته مزاحم برای شبکه اصلی بیت کوین است. زیرا فقط شما ساندویچ، قهوه، چیپس یا… خرید نمی‌کنید و تعداد زیادی از این تراکنش‌ها برای خریدهای جزئی ایجاد خواهد شد که شبکه را دچار مشکلات متعددی خواهد کرد. همچنین از طرفی به دلیل مشکلات مربوط به مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین، این پرداخت کوچک، حداقل 1 ساعت زمان خواهد برد.

از طرفی دیگر، شما برای هر تراکنش در شبکه اصلی بیت کوین باید مبلغ تعیین‌شده آن را به عنوان کارمزد تراکنش بپردازید. این کارمزد مبلغ بسیار بالایی است خصوصا نسبت به پرداخت‌های کوچکی که قرار است در آینده برای کارهایی مانند خرید بستنی، ساندویچ و… انجام دهید!

حال با در نظر گرفتن جمیع این مشکلات و محدودیت‌ها، آیا استفاده از کارت‌های اعتباری مانند ویزاکارت با توانایی انجام 24 هزار تراکنش در ثانیه منطقی‌تر است یا استفاده از بیت کوین با توانایی فقط 7 تراکنش در ثانیه!!! شاید حالا متوجه شده باشید که چرا بدون شبکه لایتنینگ یا ساختارهای مشابه آن در آینده، استراتژی جایگزینی بیت کوین با پول‌های امروزی با شکستی بزرگ مواجه می‌شود.

جمع‌بندی؛ آینده شبکه لایتنینگ و افق نهایی پیش روی بیت کوین

با وجود تمام مسائل امنیتی نظیر هجوم هکرها برای ایجاد کانال‌های جعلی پرداخت، اما پذیرش لایتنینگ به عنوان عصای دست بیت کوین در بین کاربران این شبکه همواره رو به افزایش بوده است. بر اساس گزارشی از منبع DappRadar، بیش از 110 میلیون دلار بیت‌ کوین برای ایجاد کانال‌های پرداخت مختلف در این شبکه قفل شده است. طرفین چنین کانال‌هایی می‌توانند افرادی باشند که برای ارائه یا دریافت خدمات، کالا، برنامه‌ها یا حتی شرط‌بندی به لایتنینگ آمده‌اند.

البته وجود این شبکه به عنوان یک پروتکل جدید و مستقل (از نظر نوع عملکرد) از شبکه اصلی بیت کوین، باعث ایجاد نیاز به ابزارهایی سازگار با آن مانند کیف پول‌های سازگار با لایتنینگ شده است. بنابراین طرفین معامله بدون ابزار سازگار با این شبکه نمی‌توانند فعالیتی در بستر آن انجام دهند. پذیرش سریع‌تر و قدرتمندتر لایتنینگ می‌تواند شرکت‌های مختلف سازنده و توسعه‌دهنده این ابزارها را بیشتر به ساخت ابزارهای سازگار با لایتنینگ تشویق کند.

خبر خوب این است که به دلیل موفقیت شبکه لایتنینگ در بیت کوین و حل نسبی مسئله مقیاس پذیری برای این شبکه، بسیاری از سایر پروژه‌ها در حوزه بلاکچین و ارز دیجیتال نیز اقدام به پشتیبانی از این شبکه کرده‌اند. صرافی‌هایی که از این پروتکل پشتیبانی می‌کنند یک مزیت ویژه برای کاربران خود ایجاد کرده‌اند و آن هم برداشت بسیار سریع و فوری مقادیر کوچکی از بیت کوین است.

این درحالی است که در حالت عادی یک صرافی نمی‌تواند به این راحتی و سرعت، امکان برداشت بیت کوین را برای کاربران خود فراهم کند. زیرا ویژگی‌های محدودکننده زیادی در این بلاکچین وجود دارند. همین مزیت مهم خود می‌تواند گواهی بر روشن‌بودن آینده این پروتکل و هجوم بیشتر کاربران به سمت آن باشد. با چنین افق و پیشرفتی، شاید لایتنینگ روزی مرجع تمامی پرداخت‌های کوچک و خریدهای روزمره کاربران با ارز دیجیتال بیت کوین باشد!