لایت پیپر چیست؟ چطور یک Litepaper خوب بنویسیم؟

توسعه‌دهندگان هر پروژه ارز دیجیتال، سندی به نام وایت پیپر (Whitepaper) تهیه می‌کنند و در دسترس عموم قرار می‌دهند که نحوه کار و هدف اصلی آن پروژه را برای کاربران توضیح می‌دهد. بسیاری از وایت پیپرها، حاوی اطلاعات بسیار زیاد و پیچیده‌ای هستند و ممکن است خیلی از سرمایه‌گذاران و کاربران احتمالی را فراری دهند. بنابراین، بعضی از پروژه‌ها، نسخه خلاصه شده‌ای از وایت پیپر به نام لایت پیپر (Litepaper) نیز دارند.

فناوری بلاک چین و امور مالی غیر متمرکز در یک دهه گذشته، رشد بسیار سریعی داشته و توجهات بسیار زیادی را به خودش جلب کرده است. سرعت این پیشرفت به حدی بوده است که تقریبا، هر روز پروژه بلاک چینی جدیدی معرفی می‌شود.

هر پروژه جدید ارز دیجیتال، با هدف خاصی طراحی می‌شود و از فناوری‌های مخصوص به خودش استفاده می‌کند. از آن‌جایی که بلاک چین‌های عمومی، غیر متمرکز هستند، کاربران اصلی آن‌ها را مردمی تشکیل می‌دهند که تا پیش از معرفی پروژه، هیچ آشنایی با آن ندارند. گذشته از این، بعضی از پروژه‌ها در شروع کار نیازمند جمع‌آوری سرمایه از طریق عرضه اولیه سکه یا عرضه اولیه صرافی هستند و برای این کار، باید اهداف و ایده‌های خودشان را برای سرمایه‌گذاران احتمالی، توضیح دهند.

به دلایلی که در بالا گفته شد، هر پروژه ارز دیجیتال به وایت پیپر نیاز دارد. با این حال، خیلی از کاربران و سرمایه‌گذاران احتمالی، وقت زیادی برای مطالعه وایت پیپرهای بسیار جامع و مفصل اختصاص نمی‌دهند و برای جذب آن‌ها، به سندی بسیار خلاصه‌تر و شفاف‌تر از وایت پیپر نیاز است.

موضوع مقاله پیش رو، لایت پیپر است. در این مقاله برای شما توضیح می‌دهیم که Litepaper چیست و چطور می‌توان یک لایت پیپر خوب نوشت. توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال می‌توانند پس از پس از مطالعه این مقاله، اهداف و سازوکار پروژه‌های خودشان را به شفاف‌ترین و خلاصه‌ترین شکل ممکن، توضیح دهند. با مجله صرافی داموند همراه باشید.

لایت پیپر چیست؟

اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم، Litepaper نسخه‌‌ای خلاصه شده و بسیار شفاف از وایت پیپر است. این سند با هدف جذب کاربران و سرمایه‌گذاران در نگاه اول، نوشته می‌شود.

در صورتی که با دنیای کریپتو بیگانه نباشید، احتمالا می‌دانید که وایت پیپر چیست. همانطور که پیش از این توضیح دادیم، توسعه‌دهندگان هر پروژه ارز دیجیتال برای توضیح دادن سازوکار و اهداف پروژه، سندی جامع و مفصل به نام وایت پیپر تهیه می‌کنند و آن را در اختیار عموم قرار می‌دهند. بدون شک، شناخته‌شده‌ترین وایت پیپر در دنیای ارزهای دیجیتال، وایت پیپر بیت کوین است که ساتوشی ناکاموتو آن را در تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ و تحت عنوان «بیت کوین؛ یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرد.

امروزه، وایت پیپرها منبع ارزشمندی از اطلاعات مرتبط با هر پروژه هستند اما خیلی از سرمایه‌گذاران و کاربران احتمالی، وقت و حوصله کافی برای مطالعه سندی چند ده صفحه‌ای ندارند تا ببیند که آیا برایشان جالب است یا خیر!

چرا Litepaper بنویسیم؟

مشکل اصلی وایت پیپرها این است که خیلی روی جزئیات فنی پروژه تمرکز دارند. با اینکه ممکن است این جزئیات برای فعالان واقعی دنیای کریپتو، جالب باشد و برای مطالعه آن‌ها وقت بگذارند، اما خیلی از کاربران تازه وارد به این حوزه و بسیاری از سرمایه‌گذاران، علاقه‌ای به این جزئیات فنی نشان نمی‌دهند. در چنین شرایطی می‌توان از نسخه خلاصه‌شده و شفاف‌تر وایت پیپر که جزئیات فنی کمتری دارد، استفاده کرد.

وایت پیپر، سندی جامع، طولانی و غنی از نکات و جزئیات فنی است و می‌توان آن را به نوعی مقاله آکادمیک تشبیه کرد که تمامی ریزه‌کاری‌های پروژه را توضیح می‌دهد. بعضی از افراد حرفه‌ای در دنیای کریپتو و سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند سرمایه‌های زیادی وارد پروژه کنند، وایت پیپر را به دقت و شاید چندین بار مطالعه می‌‌کنند. همچنین، وایت پیپر به کسانی که قصد مشارکت در پروژه را دارند، آموزش‌های لازم را می‌دهد.

در مقابل، هدف از نوشتن لایت پیپر، ارائه تمامی اطلاعات اساسی لازم برای سرمایه‌گذاری یا تصمیم‌گیری برای مشارکت در پروژه، به کوتاه‌ترین و شفاف‌ترین شکل ممکن است. این سند برای کسانی نوشته می‌شود که وقت و حوصله کافی برای مطالعه وایت پیپرهای طولانی و تخصصی را ندارند.

در جدول زیر می‌توانید مهم‌ترین تفاوت‌های Whitepaper و Litepaper را ببینید:

چطور یک لایت پیپر خوب بنویسیم؟

زمانی که محصول شما آماده معرفی شد، پیش از برگزاری عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offering یا ICO) یا برگزاری عرضه اولیه صرافی (Initial Exchange Offering یا IEO) باید لایت پیپر بسیار خوبی بنویسید. با اینکه نوشتن Litepaper به صورت نسخه خلاصه شده‌ای از Whitepaper کار بسیار راحت‌تری به نظر می‌رسد، ولی به شما توصیه می‌کنیم که این کار را انجام ندهید.

شما باید نوشتن لایت پیپر را به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل ICO یا IEO پروژه خودتان در نظر بگیرید و برای نوشتن آن، وقت زیادی صرف کنید زیرا موفقیت شما در جذب سرمایه، اولین و مهم‌ترین گام در راه‌اندازی پروژه‌ای موفق است. Litepaper اولین برخورد سرمایه‌گذار احتمالی با پروژه شما است و باید به او بگوید که چه کسی پشت این پروژه است، پروژه شما می‌خواهد چه مشکلی را حل کند و چه راه حلی برای آن مشکل دارد، آیا این پروژه رقیبی دارد و آیا می‌تواند با آن رقابت کند و الی آخر.

اما یک لایت پیپر خوب چه تفاوتی با نسخه‌ای خلاصه شده از وایت پیپر دارد؟ بعضی از اطلاعاتی که در وایت پیپر ارائه می‌شوند، مثل جزئیات فنی و نحوه کار در پروژه، به کلی در Litepaper وجود ندارند و مهم‌تر از همه اینکه هدف از لایت پیپر، بازاریابی است و شما باید آن ر با لحن متفاوتی نسبت به وایت پیپر بنویسید.

به یاد داشته باشید که خیلی از سرمایه‌گذاران احتمالی، حتی لایت پیپر را نیز به طور کامل نمی‌خوانند. بنابراین، شما باید در Litepaper از جداول، اینفوگرافیک‌ها و دیگر محتواهای مشابه، نهایت استفاده را ببرید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، بیشترین و البته جذاب‌ترین اطلاعات را در رابطه با پروژه خودتان به سرمایه‌گذاران احتمالی، ارائه دهید.

این سند باید نشان دهد که هدف پروژه شما دقیقا چیست و می‌خواهید از کدام فناوری بلاک چینی برای رسیدن به هدف خود استفاده کنید. همچنین، باید توضیح دهید که پروژه شما چه توکن‌هایی دارد و این توکن‌ها چطور از رسیدن به هدف پروژه، پشتیبانی می‌کنند. Litepaper باید حاوی اطلاعاتی در رابطه با تیم شما، محصولی که می‌خواهید ارائه دهید، آمارهای ابتدایی، موارد کاربرد محصول و اپلیکیشن‌های مرتبط با آن و سرمایه‌ها و هزینه‌های پروژه باشد.

سعی کنید تا شیوه نگارش، لحن و زبان این سند تا جای ممکن، با وایت پیپر شما هماهنگی داشته باشد. در واقع، همان تیمی که وایت پیپر را تهیه کرده است باید کار نوشتن Litepaper را نیز بر عهده بگیرد.

شیوه نگارش لایت پیپر

Litepaper باید تا حد ممکن، مختصر و مفید باشد و تمامی ایده‌های کلیدی پروژه شما را در تنها هشت صفحه، جمع‌بندی کند. یک لایت پیپر خوب باید گذشته از مختصر بودن، بسیار جذاب و حاوی اطلاعات زیادی باشد. بنابراین، اگر بتوانید آن را در پنج یا شش صفحه جمع کنید، خیلی بهتر است.

شما باید تا حد ممکن از توضیحات پیچیده و ارائه فرمول‌هایی که فهم آن برای مخاطب دشوار است، دوری کنید و همه چیز را خیلی روشن و به ساده‌ترین شکل ممکن توضیح دهید. تلاش کنید تا لایت پیپر شما جنبه آموزشی زیادی نداشته باشد و تنها اطلاعات ضروری را به مخاطب بدهید.

لایت پیپر شما نباید بیش از ۱۰ الی ۱۲ صفحه باشد. با اینکه باید تا جای ممکن، اطلاعات زیادی را درون این سند بگنجانید اما فراموش نکنید که قرار نیست همه چیز را در Litepaper توضیح دهید. هدف شما این است که انگیزه اولیه را در افراد ایجاد کنید تا به سراغ وایت پیپر بروند و از تمامی ریزه‌کاری‌های پروژه شما آگاه شوند.

بخش های اصلی Litepaper

• مقدمه: در این بخش، باید پروژه خود را خیلی کلی معرفی کنید. در این بخش می‌توانید هدف پروژه خود، نیازهای بازار، رقبای موجود و دیگر اطلاعات مربوط به پروژه خود را خیلی کلی بیان کنید. لحن شما در این بخش نباید خیلی فنی باشد و باید خیلی راحت و کلی صحبت کنید. از یک لحن شفاف و روان صحبت کنید و توضیح دهید که چرا پروژه شما، منحصر به فرد است.
• تشریح مشکل: در این بخش، باید مشکل یا مشکلاتی را که می‌خواهید با راه‌اندازی پروژه خودتان حل کنید، به طور کامل توضیح دهید تا ضرورت پروژه شما مشخص شود. در این بخش باید توضیح دهید که چرا تعداد زیادی از مردم، با این مشکل یا مشکلات مواجه هستند.
• تشرح راه حل: شما باید توضیح دهید که پروژه شما چگونه به حل کردن مشکلی که آن را توضیح داده‌اید، کمک می‌کند. هیچ نیازی نیست که فرمول‌های پیچیده را در این بخش بنویسید؛ مگر اینکه نوشتن چنین فرمول‌هایی، کاملا نیاز باشد. شما باید سازوکار پروژه خود را در این بخش به طور مختصر و مفید توضیح دهید.
• خلاصه آمار بازار: شما باید خیلی خلاصه و به صورت نمودارهایی ساده، آماری در رابطه با شرایط بازار و رقبای خودتان ارائه کنید. این آمار باید در راستای اعتمادسازی در مخاطب نسبت به موفقیت آتی پروژه شما باشند.
• جزئیات توکن: یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر Litepaper، جزئیات مرتبط با توکنی است که آن را در ICO یا IEO به فروش می‌رسانید. شما باید الگویی از اقتصاد توکنی پروژه خود را برای مخاطب ترسیم کنید و امتیازاتی که خرید توکن به کاربر می‌دهد را به طور کامل و جذاب، توضیح دهید. هدف شما در این بخش، بازاریابی توکن است.

نکات مهمی که باید در هنگام نوشتن Litepaper به آن‌ها توجه داشته باشید

• محتوای سند لایت پیپر با به بخش‌های کوچکتر و خواناتر تقسیم کنید: از نوشتن جملات، پاراگراف‌ها و بخش‌های خیلی طولانی خودداری کنید زیرا این نحوه نگارش، برای مخاطب شما بسیار خسته‌کننده است. با شکستن موضوعات مختلف سند به بخش‌های متعدد، آن را خواناتر و قابل فهم‌تر کنید.
• پتانسیل پروژه خود را به مخاطب نشان دهید: حتما تا اینجا متوجه شده‌اید که هر سند Litepaper نوعی محتوا برای بازاریابی پروژه است. بنابراین، شما باید سعی کنید پتانسیل بالای پروژه خود را به مخاطب اثبات کنید و به او بگویید که چرا پروژه شما، آینده روشنی دارد و چرا آن‌ها باید در این پروژه، مشارکت و سرمایه‌گذاری کنند.
• از نمودارها و تصاویر گرافیکی برای نمایش داده‌ها استفاده کنید: مخاطبان بیش از هر چیزی به داده‌ها و اعداد و ارقام واقعی و دارای منبع معتبر، توجه دارند اما اگر این داده‌ها را به خوبی به تصویر نکشید، خواندن و درک آن‌ها برای مخاطب بسیار دشوار و خسته‌کننده می‌شود. به همین دلیل، باید با تصاویر گرافیکی و نمودارها، داده‌هایی را که گواه موفقیت پروژه شما در آینده هستند، به مخاطب نشان دهید.
• اعتماد مخاطب را نسبت به اعضای تیم و سازمان خودتان جلب کنید: متأسفانه، به دلیل کلاه‌برداری‌های زیادی در دنیای کریپتو انجام شده و به دلیل تعداد بالای پروژه‌هایی که خیلی زود شکست خورند و دارایی‌های سرمایه‌گذاران و تلاش‌های کاربران را بر باد دادند، مردم خیلی سخت به پروژه‌های جدید ارز دیجیتال، اعتماد می‌کنند. بنابراین، شما باید با شفافیت کامل، تیم و سازمان خود را معرفی کنید تا و به مخاطبان اطمینان دهید که پروژه شما، پروژه‌ای واقعی با ریشه‌های مستحکم است.
• با زبان مخاطب با او صحبت کنید: یکی از مهم‌ترین نکات در تولید هرگونه محتوایی، شنخات کامل نسبت به مخاطب است تا بتوانید محتوای خود را به زبان او بنویسید. شما باید اطلاعات دموگرافیک مخاطبانتان را داشته باشید و بدانید که چه کسانی، در چه سنینی، با چه علاقه‌مندی‌هایی و در چه سطحی از دانش و سواد، مخاطب هدف اصلی شما هستند تا لایت پیپر خود را به صورت اختصاصی برای آن گروه بنویسید.
• Litepaper را جذاب ولی حرفه‌ای بنویسید: همانطور که چندین بار در طول این مقاله تأکید کردیم، این سند همانند محتوایی برای بازاریابی شما است ولی به یاد داشته باشید که تبلیغات زرد را با تولید محتوای حرفه‌ای و جذاب اشتباه نگیرید. در صورتی که مخاطب احساس کند که می‌خواهید پروژه خود را به هر قیمتی تبلیغ و بزرگنمایی کنید، هرگز به شما اعتماد نخواهد کرد.
• به ارزش پروژه خود، تأکید کنید: شما با تشریح کامل مشکلی که پروژه شما می‌خواهد حل کند و با ترسیم واقع‌بینانه‌ای از آینده پروژه، می‌توانید خیلی صادقانه، ارزش پروژه خودتان را به مخاطب نشان دهید تا او بداند که چرا باید روی پروژه شما سرمایه‌گذاری یا در آن مشارکت کند.
• خیلی روی پیش‌نویس فکر نکنید: در نوشتن هرگونه محتوایی نباید وقت زیادی روی پیش‌نویس اولیه بگذارید. خیلی سریع و راحت هر چیزی که به ذهن شما خطور می‌کند را یادداشت کنید و سپس، کار ویراستاری و اصلاح آن را انجام دهید.
• سند تکمیل شده را به دقت ویراستاری کنید: پس از تکمیل لایت پیپر، وقت ویراستاری آن فرا می‌رسد. شما باید سند نوشته شده را به دقت بخوانید و هرگونه ایراد املایی، گرامری یا فنی را اصلاح کنید. کوچک‌ترین ایرادی، اعتبار کل پروژه را زیر سوال می‌برد. در صورت امکان، از دیگران بخواهید تا Litepaper شما را به دقت مطالعه کنند و به شما مشاوره دهند.
• طراحی گرافیکی را به فردی حرفه‌ای بسپارید: به یاد داشته باشید که خیلی از مخاطبان، پس از تنها چند ثانیه در مورد ادامه مطالعه Litepaper شما تصمیم می‌گیرند. بنابراین، ظاهر این سند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به همین دلیل، باید از یک طراح گرافیست حرفه‌ای برای طراحی سند خود، تصاویر گرافیکی و نمودارهای داخل سند، کمک بگیرید. طراح باید در جریان پروژه قرار بگیرد تا طراحی متناسبی انجام دهد.

مطالعه لایت پیپرهای دیگر پروژه‌ها

هیچ چیزی بهتر از مشاهده چندین لایت پیپر از پروژه‌های دیگر نمی‌تواند در نوشتن این سند به شما کمک کند. بنابراین، به شما توصیه می‌کنیم که حتما به Litepaper پروژه‌های دیگر نیز مراجعه و آن‌ها را به دقت مطالعه کنید. نیازی نیست که آن پروژه‌ها را به طور کامل درک کنید، بلکه به شیوه نگارش و لحن آن‌ها دقت کنید.

برای مثال، شما می‌توانید لایت پیپر پولکادات، اوریجین یا NFTX را مطالعه کنید. در صورتی که هر یک از این لینک‌ها برای شما باز نشدند، از VPN برای دسترسی به آن‌ها استفاده کنید.

سوالات پر تکرار در رابطه با لایت پیپر

۱- چطور لایت پیپر بنویسیم؟

Litepaper نسخه‌ای خلاصه از وایت پیپر است و شما باید آن را تا حد ممکن، کوتاه، شفاف، غنی از اطلاعات و جذاب بنویسید. از جزئی‌گویی اجتناب کنید و همه چیز را خیلی کلی توضیح دهید. بیان جزئیات را به وایت پیپر بسپارید.

۲- لایت پیپر چه تفاوتی با وایت پیپر دارد؟

در حالی که وایت پیپر، سندی جامع و تمام و کمال در رابطه با اهداف و سازوکار پروژه است، لایت پیپر سندی کوتاه (معمولا کمتر از ۱۰ صفحه) به منظور جلب نظر اولیه مخاطب است که همه چیز را در رابطه با پروژه، خیلی کلی و جذاب توضیح می‌دهد.

۳- چرا لایت پیپر بنویسیم؟

از آن‌جایی که وایت پیپر، سند بسیار گسترده‌ای است که جزئیات و پیچیدگی‌های فنی زیادی دارد، برای جلب نظر اولیه مخاطب، اصلا مناسب نیست. به همین دلیل، باید با یک سند کوتاه و جذاب به نام Litepaper، مخاطب را نسبت به پروژه، علاقه‌مند کنید.

جمع بندی

هر پروژه ارز دیجیتال باید سندی به نام وایت پیپر داشته باشد. این سند برای راهنمایی کسانی است که می‌خواهند روی پروژه سرمایه‌گذاری یا به هر شکلی در آن مشارکت کنند. با این حال، وایت پیپر نمی‌تواند سند مناسبی برای جلب نظر سرمایه‌گذاران و کاربران بالقوه باشد زیرا بسیار بلند، پیچیده و خسته‌کننده است.

به دلایلی که در بالا برای شما توضیح دادیم، پس از نوشتن وایت پیپر و پیش از عرضه اولیه سکه یا عرضه اولیه صرافی پروژه خود، باید سندی به نام لایت پیپر تهیه کنید و آن را در دسترس عموم قرار دهید. این سند، باید در حداکثر ۱۰ الی ۱۲ صفحه، کل پروژه شما، مشکلی که می‌خواهید حل کنید، راه حلی که دارید و توکنومیک پروژه شما را به جذاب‌ترین و ساده‌ترین شکل ممکن برای مخاطب توضیح دهد.