اتریوم بزرگترین بلاکچین جهان است و رقبای آن با تمام تلاشی که کردهاند، هنوز نتوانستهاند به اندازه این شبکه مورد استقبال قرار بگیرند. اگر یکی از کاربران اتریوم باشید یا به تازگی کار با آن را شروع کرده باشید، احتمالا میدانید لوپرینگ چیست یا اینکه نام آن را شنیدهاید و به دنبال پاسخ این سوال هستید.
اتریوم بزرگترین بلاکچین است، اما اگر به روند کنونی خود ادامه بدهد، نمیتواند بزرگترین بلاکچین باقی بماند. مقیاسپذیری در این بلاکچین بسیار پایین است و کاربران زمانی که در شبکه ازدحام وجود دارد، با مشکلات جدی مواجه میشوند. اتریوم ۲.۰ قرار است در سال ۲۰۲۲ راهاندازی شود و تا حد زیادی مشکل مقیاسپذیری را از بین ببرد، اما اکنون راهکارهای لایه دوم به کمک بلاکچین بزرگ آمدهاند و آن را مقیاسپذیرتر کردهاند.
اکوسیستم لوپرینگ یکی از راهکارهای لایه دومی است که بر بستر اتریوم کار میکند. در این مقاله بررسی میکنیم لوپرینگ چیست، چگونه کار میکند و چه قابلیتهایی دارد.
تاریخچه لوپرینگ
لوپرینگ (Loopring) با این هدف راهاندازی شد که تریدرهای بزرگ و صرافیهای متمرکز دیگر نیازی به نقدینگی جهانی ارزهای دیجیتال نداشته باشند. این پروژه برای اولین بار در آگوست ۲۰۱۷ با عرضه اولیهاش به کاربران ارزهای دیجیتال معرفی شد و در دسامبر همان سال راهاندازی شد. البته پروتکل اصلی لوپرینگ دو سال بعد در ۲۰۱۹ فعالیتش را آغاز کرد.
دنیل وانگ (Daniel Wang) که قبلا به عنوان مهندس نرم افزار در شرکت گوگل فعالیت میکرد، لوپرینگ را راهاندازی کرده است. او هنگام توضیح درباره اینکه لوپرینگ چیست، گفت این پلتفرم قصد دارد مشکلاتی مثل شفافیت، سرعت پایین و چالشهای امنیتی موجود در بلاکچین اتریوم را حل کند.
در حال حاضر بنیاد لوپرینگ به عنوان یک موسسه غیرانتفاعی در شانگهای چین مشغول به فعالیت و توسعه این اکوسیستم هستند. در وایت پیپر این پروژه نوشته شده که لوپرینگ یک پروتکل باز است که قصد دارد یک پلتفرم صرافی غیرمتمرکز (DEX) در بلاکچین اتریوم ایجاد کند. البته این پروژه به جای وایت پیپر، سند جدیدی به نام Design Doc را منتشر کرده که هر بار اطلاعات بروزی درباره پروژه ارائه میدهد.
پروتکل لوپرینگ در ابتدا قرار بود روی بلاکچینهای دیگری مثل NEO و QTUM هم فعالیت داشته باشد، اما توسعهدهندگان آن در سال ۲۰۲۱ اعلام کردند که تمرکز اصلی آنها روی NEO نیست و فعالیت در QTUM را نیز متوقف کردهاند.
پروژه لوپرینگ از زمان راهاندازی تاکنون ۵ بار بروزرسانی شده و اکنون ورژن ۳.۸ آن در دسترس کاربران قرار دارد. این پروتکل همچنین در فوریه ۲۰۲۰، صرافی غیرمتمرکز خود را راهاندازی کرد؛ این صرافی غیرمتمرکز هم با مدل بازارساز خودکار (AMM) و هم دفتر ثبت سفارش فعالیت میکند.
عرضه اولیه کوین (ICO) لوپرینگ
توکن LRC ارز دیجیتال بومی لوپریتگ بود که در آگوست ۲۰۱۷ برای اولین بار عرضه شد و توانست ۴۵ میلیون دلار اتریوم برای این پروژه جذب کند. البته قانونگذاران چین در آن زمان، توسعهدهندگان لوپرینگ را وادار کردند بخش زیادی از سرمایهای که جذب کرده بودند را به صاحبان آنها بازگردانند، اما بخشی از سرمایه جذب شده برای توسعه این پروژه مورد استفاده قرار گرفت.
لوپرینگ چیست؟
لوپرینگ با هدف ایجاد یک پروتکل ترکیبی ایجاد شد تا ایجاد هماهنگی بین معاملات صرافیهای متمرکز و معاملات صرافیهای غیر متمرکز درون زنجیرهای را سادهترکند. این پروژه به دنبال ارائه پاداش به همه اعضای اکوسیستم است تا بدین وسیله بقای صرافی غیرمتمرکز خود را در میان صرافیهای بزرگی مثل یونی سواپ حفظ کند.
در حال حاضر در بلاکچین اتریوم مشکلات درونزنجیرهای بسیاری مانند قدرت پردازش پایین، سرعت کم و کارمزدهای بالا وجود دارد. لوپرینگ برای حل این مشکلات تمام پردازشهای تراکنشهایش را خارج از بلاکچین اصلی انجام میدهد. این صرافی غیرمتمرکز همچنین از الگوریتم اثبات دانش صفر برای انجام تراکنشها استفاده میکند تا کاربران نیازی به اعتمادسازی نداشته باشند.
الگوریتم اثبات دانش صفر در پروژه لوپرینگ با نام zk-Rollup شناخته میشود. zk-Rollup با ادغام قراردادهای هوشمند اتریوم و جریانهای دانش صفر یک صرافی غیرمتمرکز و بازارساز خودکار ایمن و مقیاسپذیر ایجاد کرده است. zk-Rollup اولین راهکار لایه دومی بود که بر بستر اتریوم راهاندازی شد و راه را برای سایر راهکارها هموار کرد.
Loopring 3.8 نسخهای است که در حال حاضر کاربران از آن استفاده میکنند و یک راهکار کاربردی و ایمن برای راهاندازی پروژههای غیرمتمرکز به شمار میرود. ورژن ۳.۸ از زنجیره ریلی لوپرینگ (Loopring relayer) برای راهاندازی zk-Rollup استفاده میکند.
ریلی لوپرینگ وظایفی چون مدیریت برون زنجیرهای درخت مرکل (Merkle tree)، ایجاد بلاکهای رول آپ، ایجاد و انتشار اثبات zk-SNARK های مورد نیاز برای تایید بلاکهای رول آپ و تولید دادههای مورد نیاز برای بلاکچین اتریوم را بر عهده دارد.
توسعه دهندگان میتوانند در پروتکل لوپرینگ zk-Rollups و پروژههای منحصر به فردی توسعه دهند. به عبارت دیگر ریلی لوپرینگ، خدمات لوپرینگ را در لایه دوم ارائه میدهد. در نتیجه کاربران و توسعهدهندگان میتوانند از API این زنجیره استفاده کنند و تراکنشهایی با سرعت بالا و بدون نیاز به پرداخت کارمزد انجام دهند.
zk-Rollup چیست؟
Zk-Rollup مخفف عبارت Zero-knowledge rollup شامل دستهای از نقل و انتقالات برون زنجیرهای است که یک اثبات رمزنگاری ایجاد میکند. روش اثبات مورد استفاده در این رول آپ معمولا SNARK (succinct non-interactive argument of knowledge) است. این روش از همان الگوریتم اجماع اثبات دانش صفر استفاده میکند، اما مقداری پیچیدهتر است. توضیح این پیچیدگی مبحثی بسیار تخصصی است که کاربرد چندانی برای تریدرها ندارد. تنها نکتهای که باید بدانید این است که SNARK یک روش سنجش اعتبار تراکنش است که در بلاکچین اصلی (لایه اول) ذخیره میشود.
zk-Rollup یک قرارداد هوشمند است که تراکنشهای لوپرینگ را در لایه دوم و جایی خارج از بلاکچین اصلی پردازش میکند. بلاکچین اصلی تنها برای دریافت نتیجه نهایی اعتبارسنجی zk-Rollup بروزرسانی میشود. zk-Rollup میتواند حجم تراکنشها را هم کمتر کند؛ مثلا به جای ذخیره آدرسهای ارسالکننده و دریافتکننده تراکنش، آنها را به صورت نمایه نشان میدهد. با درک zk-Rollup تا حد زیادی متوجه میشوید لوپرینگ چیست و چرا در بلاکچین اتریوم کاربرد دارد.
استفاده از zk-Rollup برای پردازش تراکنشهای درون شبکهای، دو مزیت مهم دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
- سرعت بالا: به محض اینکه دادههای کامل یک تراکنش وارد شبکه میشود، zk-Rollup آن را پردازش و تایید میکند.
- امنیت بالا و غیرمتمرکز: دادههایی که نیاز به بازیابی داشته باشند، توسط zk-Rollup به زنجیره اصلی در لایه اول ارسال میشوند و در آنجا ذخیره خواهند شد.
لوپرینگ چطور کار می کند؟
لوپرینگ برای پردازش تراکنشها به رینگ ماینر (Ring miner) نیاز دارد. رینگ ماینرها با استفاده از سفارشات حلقهای (Ring orders) سفارشهای مختلف را پردازش و اجرا میکنند و در ازای آن پاداش میگیرند.
این ماینرها کارمزدی که مارجینها و تریدرها برای یک سفارش پرداخت میکنند را به عنوان پاداش میگیرند. تریدرها میتوانند سقف کارمزدی که به رینگ ماینر پرداخت میشود را تعیین کنند یا از مارجینها برای پردازش برخی از سفارشاتشان استفاده کنند و تعیین مقدار کارمزد و انتخاب مارجین را به ماینر بسپارند.
لایه دوم لوپرینگ چیست؟
پلتفرم لایه دوم لوپرینگ یک صرافی مستقل است که برای ثبت و پردازش سفارشات هم از مدل بازارساز خودکار استفاده میکند و هم با مدل دفتر ثبت سفارش سازگار است. لایه دوم لوپرینگ یک پلتفرم پرداختی هم دارد که شبیه به لوپرینگ در لایه اول ساخته شده است؛ یعنی کاربران با استفاده از آن میتوانند ارزهای دیجیتال مختلف را با یکدیگر معامله کنند. صرافی غیرمتمرکز لوپرینگ امکان ترید به صورت ایمن، پرسرعت و کمهزینه را برای کاربران فراهم کرده است.
پروتکل لوپرینگ امکان دستهبندی سفارشات دریافتی و ارسال آنها به صرافیهای متمرکز خارج از زنجیره را فراهم کرده است. صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز میتوانند از پروتکل لوپرینگ استفاده کنند؛ این قابلیت کار را برای تریدرها هم راحتتر میکند. آنها میتوانند به راحتی قیمت داراییهای دیجیتالشان را در بازار جهانی چک کنند. با این روش همچنین نقدینگی مورد نیاز برای بسیاری از صرافیهای اتریوم تأمین خواهد شد.
لوپرینگ به عنوان یک پلتفرم آگنوستیک (Agnostic) شناخته میشود، یعنی میتواند دادهها را از چند منبع بگیرد و آنها را پردازش کند. لوپرینگ به کمک ویژگی آگنوستیک خود میتواند با پلتفرمهای مختلف قرارداد هوشمند هماهنگ شود.
همه تراکنشهایی که در بلاکهای مختلف دستهبندی شدهاند، جایی خارج از زنجیره و روی درخت مرکل ذخیره میشوند. هر تغییری که در وضعیت درخت مرکل ایجاد شود با استفاده از جریانهای دانش صفر، در بلاکچین اصلی تایید خواهد شد. همانطور که پیش از این هم گفتیم، اپراتورهای زنجیره ریلی لوپرینگ وظیفه ایجاد بلاکها و اتصال آنها به درخت مرکل را بر عهده دارند.
کاربردهای پلتفرم صرافی لوپرینگ چیست؟
پلتفرم معاملاتی لوپرینگ میتواند برای کاربردهایی که در ادامه نام میبریم، مورد استفاده قرار بگیرد.
- مجوز دادن و تایید پروتکل
- ایجاد سفارشات معامله ارزهای دیجیتال
- ادغام و هماهنگسازی سفارشات (رینگ ماینینگ)
- تایید سفارش و تسویه حساب
پلتفرم معاملاتی لوپرینگ از تمام ولتهایی که بر بستر اتریوم فعال هستند، مثل متامسک، پشتیبانی میکند.
نقشه راه پروژه لوپرینگ
تا این بخش از مقاله بررسی کردیم لوپرینگ چیست و راجع به تاریخچه آن هم مطالبی ارائه دادیم. همانطور که گفتیم این پروژه برای اولین بار در دسامبر ۲۰۱۷ راهاندازی شد. در ادامه اتفاقات مهمی که در تاریخچه این ارز دیجیتال رخ داد و نقشه راه آن را بررسی میکنیم.
- در سال ۲۰۱۸ تیم لوپرینگ ایردراپی راهاندازی کردند که در آن به افرادی که بیشتر از ۱۰۰ توکن LRC داشتند، توکنهای LRN (توکن بومی شبکه NEO) و LRQ (توکن بومی QTUM) ارائه میشد.
- نقطه عطف بعدی تاریخچه لوپرینگ یک سال بعد از راهاندازی ورژن اول آن بود. اواسط دسامبر ۲۰۱۸ ورژن دوم این پروتکل در بازار عرضه شد. در نسخه جدید فرایند رینگ ماینینگ بهینهسازی شده بود مدلهای مالی جدید داشت و راهکارهای تازهای هم برای ایجاد سفارشات به آن اضافه شده بود.
- در دسامبر ۲۰۱۹ ورژن سوم لوپرینگ راهاندازی شد. زمانی که کاربران و توسعهدهندگان فهمیدند ورژن سوم لوپرینگ چیست، با اولین zk-Rollup در بلاکچین اصلی اتریوم آشنا شدند.
- در دسامبر ۲۰۲۰ تیم لوپرینگ ورژن دوم پلتفرم معاملاتی خود را بر اساس ویژگیهای ورژن ۳.۶ لوپرینگ توسعه داد و راهاندازی کرد. در همان زمان ولت اختصاصی لوپرینگ هم برای استفاده کاربران عرضه شد.
- از سه ماهه دوم ۲۰۲۱، لوپرینگ خدمات متنوعی مثل تولید NFT، ترید و تبادل اطلاعات را به صورت مستقیم روی لایه دوم ارائه داد. در حال حاضر این خدمات برای توکنهای ERC721 و ERC1155 ارائه میشود و ولت لوپرینگ هم از بلاکچین اتریوم و راهکار لایه دوم آربیتروم پشتیبانی میکند.
این موارد نقاط عطف پروژه لوپرینگ هستند، اما اتفاقات دیگری هم در تاریخچه این پروتکل دیده میشود. مثلا در نوامبر ۲۰۲۱ در انجمنهای آنلاین شایعاتی مبتنی بر همکاری لوپرینگ با GameStop منتشر شد. این شایعات باعث شد قیمت توکن LRC به اوج قیمت تاریخی خود در ۳.۸۳ دلار برسد.
ارز دیجیتال لوپرینگ چیست؟
ارز دیجیتال LRC توکن بومی پروتکل لوپرینگ است که به عنوان یک توکن ERC-20 (توکنهای مبتنی بر اتریوم) توسعه داده شده است. این ارز دیجیتال با استفاده از الگوریتم اثبات کار استخراج میشود و ماینرها در ازای تایید تراکنشهای لوپرینگ، LRC پاداش میگیرند.
لوپرینگ برای پیشگیری از تورم و محدودیت عرضه توکنهایش، بخشی از هزینهای که به عنوان کارمزد تراکنش از کاربران دریافت میشود را میسوزاند. تریدرهایی که از این توکن در صرافی غیرمتمرکز لوپرینگ استفاده میکنند، میتوانند کارمزد کمتری برای انجام تراکنشهایشان بپردازند. LRC در صرافیهای ارز دیجیتال معتبری چون کوین بیس، هیوبی و بایننس عرضه میشود.
بررسی روند قیمت LRC
توکن LRC تا پیش از سال ۲۰۲۱ جزو توکنهای کوچک بازار بود. بعد از آنکه شایعه همکاری لوپرینگ با GameStop در ابتدای نوامبر ۲۰۲۱ منتشر شد، قیمت این ارز دیجیتال بیشتر از ۱۸۰ درصد رشد کرد. این ارز دیجیتال بعد از رشد نجومی خود در سال ۲۰۲۱، روند نزولی را آغاز کرد و اکنون در فوریه ۲۰۲۲ با قیمت ۰.۹ دلار خرید و فروش میشود.
کارشناسانی که میدانند پروژه لوپرینگ چیست و روی آن تحقیق کردهاند، بر این باورند که LRC یکی از توکنهای آیندهدار بازار است، زیرا توسعهدهندگان درحال کار کردن روی پروژه لوپرینگ هستند. برورسانیهای این پروتکل احتمال اینکه LRC را به یک سرمایهگذاری بلند مدت سودآور تبدیل کند را افزایش میدهد.
روش های سرمایهگذاری روی ارز دیجیتال لوپرینگ چیست؟
سرمایهگذاری ارز دیجیتال لوپرینگ برای کاربران ایرانی چالشهایی به همراه دارد، اما به طور کلی با سه روش میتوان این توکن را سهامگذاری کرد:
- سهامگذاری در استخر پروتکل: برخی از تریدرها برای کسب ۷۰ درصد از کارمزدی که در پروتکل لوپرینگ دریافت میشود، توکن LRC سهامگذاری یا استیک میکنند. کاربران هر مقدار توکنی که بخواهند میتوانند در استخر استیک کنند، تنها شرط موجود این است که توکنها حداقل به مدت ۹۰ روز در استخر باقی بمانند. داراییهای دیجیتال بعد از استیک در استخر به مدت ۳ ماه قفل میشود و غیرقابل برداشت خواهد بود.
- سهامگذاری مالکیت صرافی: صرافی غیرمتمرکز لوپرینگ به استیک LRC نیاز دارد تا بتواند امنیت و اعتبار مورد نیاز را به دست آورد. کاربرانی که قصد سهامگذاری مالکیت صرافی لوپرینگ را داشته باشند باید حداقل ۲۵۰ هزار تا یک میلیون توکن LRC استیک کنند.
- سهامگذاری برای کاهش کارمزد پروتکل معاملاتی: افرادی که به عنوان مالک صرافی هزینههای پروتکل صرافی را میپردازد، اما تریدرهای معمولی باید در ازای هر تراکنشی که انجام میدهند هم کارمزد پرداخت کنند. تریدرهای معمولی کارمزد تراکنشهای لوپرینگ را بر اساس همان قیمتی که در تراکنش مبادله میشود، پرداخت میکنند اما افرادی که LRC استیک کردهاند، کارمزد کمتری برای انجام تراکنشهایشان پرداخت خواهند کرد.
نکته مهم
استخرهای سهامگذاری LRC در دست توسعه هستند و هنوز راهاندازی نشدهاند و هنوز در دسترس نیستند. اما توسعهدهندگان اعلام کردهاند در آیندهای نزدیک استخرهای سهامگذاری لوپرینگ به همراه DAO و صندوقهای بیمه این پروتکل برای استفاده کاربران آماده خواهند شد.
در حال حاضر افرادی که میدانند لوپرینگ چیست و جزو طرفداران این پروتکل هستند، داراییهای LRC خود را در استخرهای نقدینگی این توکن در صرافیهای مختلف استیک کردهاند. آنها از کارمزدی که پروتکلهای مختلف برای تراکنشهای LRC دریافت میکنند، پاداش میگیرند. به طور کلی تأمینکنندگان نقدینگی میتوانند ۰.۲ درصد از کارمزد تراکنشهای استخری که نقدینگی آن را تأمین کردهاند، دریافت کنند.
برای تبدیل شدن به یک تأمینکننده نقدینگی باید داراییهای خود را به یکی از جفتارزهای موجود در پروتکلها تبدیل کنید. به عنوان مثال اگر قصد دارید به عنوان تأمینکننده نقدینگی استخر LRC/ETH فعالیت کنید، باید به میزان نصف- نصف از هر دو توکن در استخر سهامگذاری انجام دهید.
رقبای لوپرینگ
تا این بخش از مقاله دانستید لوپرینگ چیست و چه کاربردی دارد و احتمالا به این موضوع فکر کردهاید که پروتکلهای دیگری هم وجود دارند که خدمات مشابه لوپرینگ را ارائه میدهند.
در ادامه رقبای لوپرینگ را نام میبریم و درباره عملکرد هرکدام از آنها توضیحاتی به صورت خلاصه ارائه خواهیم داد.
- Polygon: این پلتفرم قبلا با نام Matic شناخته میشد و برای توسعه سادهتر و بهینهتر Dappها بر بستر اتریوم راهاندازی شده است. راهکارهای پالیگان مقیاسپذیری بالایی دارند.
- Cartesi: این راهکار برای حل مشکلات مربوط به مقیاسپذیری، کارمزد بالای تراکنش و سازگاری بین بلاکچینی توسعه داده شده است.
- Arbitrum: این راهکار لایه دوم اتریوم با استفاده از زبان سالیدیتی توسعه داده شده و به توسعهدهندگان پروژههای دیفای و Dappها کمک میکند اپلیکیشنهایی بسازند که مشکل مقیاسپذیری ندارد. این پلتفرم از پولکادات و ParaState هم پشتیبانی میکند و میتواند جایگزینی برای ماشین مجازی اتریوم باشد.
- Optimism: این راهکار هم برای افزایش سرعت و کارمزد شبکه توسعه پیدا کرده و قابلیت پشتیبانی از رابطهای کاربری و ولتهای برون بلاکچینی را دارد.
- xDAI: یکی از راهکارهای افزایش مقیاسپذیری اتریوم است که به عنوان یک زنجیره جانبی کار میکند و امکان پردازش تراکنشها را در جایی خارج از بلاکچین اتریوم فراهم کرده است. پردازش تراکنشها در زنجیرههایی به جز اتریوم کارمزد آنها را کاهش و سرعت پردازش را افزایش میدهد.
کلام آخر
در این مقاله توضیح دادیم لوپرینگ چیست و چطور کار میکند. این پروژه جامعه فعالی دارد و توسعهدهندگان آن در سالهای اخیر قابلیتهای بسیاری به آن اضافه کردهاند. برخی از سرمایهگذاران بر این باورند که خرید توکنهای LRC و سرمایهگذاری روی آن ریسک بالایی دارد و هنوز قابل اعتماد نیست. در مقابل برخی دیگر بر این باورند که این پروژه پشتوانه خوبی دارد و در آینده رشد بالایی را تجربه خواهد کرد.
لوپرینگ میتواند به بهترین صرافی غیرمتمرکز جهان تبدیل شود و سرنوشت پروتکل بزرگ اما مقیاسناپذیر اتریوم را تغییر دهد. البته احتمال اینکه رقبای بهتر از آن وارد عرصه شوند و این پروتکل را از میدان به در کنند هم وجود دارد.
در این مقاله از داموندمگ فرایند پیچیده پروتکل لوپرینگ را به زبان ساده توضیح دادیم. ما توصیهای مبتنی بر خرید، فروش یا سرمایهگذاری روی پروژه لوپرینگ نداریم و آنچه در این مقاله ارائه شد، صرفا برای افزایش آگاهی کاربران ایرانی بازار ارزهای دیجیتال بوده است. برای اطلاعات بیشتر و مطالعه اطلاعات بروز در زمینه ارزهای دیجیتال و بلاکچین توصیه میکنیم مطالعه روزانه مجله داموند را از دست ندهید.
سوالات متداول
کاربرد ارز دیجیتال LRC چیست؟
ارز دیجیتال لوپرینگ یک توکن ERC-20 است که هم برای استیکینگ در پروتکلهای غیرمتمرکز کاربرد دارد و هم ترید میشود. اگر یک طرف تراکنش شما در پروتکل لوپرینگ، LRC باشد، کارمزد کمتری پرداخت خواهید کرد.
علت فراز و فرود شدید قیمت لوپرینگ در ۲۰۲۱ چه بود؟
در نوامبر ۲۰۲۱ شایعه شد که لوپرینگ قصد همکاری با پروژه مطرح GameStop را دارد، این موضوع قیمت این ارز دیجیتال را به دت افزایش داد. اما زمانی که سرمایه گذاران متوجه شایعه بودن این موضوع شدند، حجم فروش را افزایش دادند و قیمت این ارز دیجیتال افت کرد.
آیا لوپرینگ با GameStop همکاری میکند؟
وال استریت ژورنال به تازگی اعلام کرده که پروژه GameStop در حال راهاندازی بخش NFT است. این موضوع احتمال همکاری این شرکت با لوپرینگ را افزایش میدهد.