اندیکاتور قدرت نسبی یا (Relative Strength Indicator – RSI) از دسته اندیکاتورهای مومنتوم (شتاب حرکت قیمت) به شمار می‌رود. این اندیکاتور سرعت و قدرت حرکات اخیر قیمت را مورد بررسی قرار می‌دهد و بر اساس محاسبات خود، نماد مورد نظر را در سه دسته overvalued، undervalued و نرمال قرار می‌دهد.
- 1) اندیکاتور RSI چگونه کار می‌کند؟
- 2) وضعیت اشباع خرید و اشباع فروش در اندیکاتور RSI به چه معناست؟
- 3) چگونه می‌توان اطلاعات ارائه شده توسط اندیکاتور RSI را تفسیر کرد؟
- 4) واگرایی RSI چه معنایی دارد؟
- 5) بهترین استراتژی‌های اندیکاتور RSI کدامند؟
- 6) تفاوت اندیکاتور RSI با اندیکاتور MACD در چیست؟
- 7) محدودیت‌های اندیکاتور RSI چیست؟
- 8) جمع بندی
- 9) سؤالات متداول
اندیکاتور RSI به شکل یک نوسان سنج در یک نمودار خطی به نمایش در می‌آید. این نمودار از عدد ۰ تا ۱۰۰ تقسیم بندی شده است. اولین بار، آقای ولز وایدر جونیور این شاخص را در کتاب مشهورش در سال ۱۹۷۸ به جهانیان معرفی نمود. کاربرد اندیکاتور RSI به وضعیت اشباع خرید یا اشباع فروش دارایی مورد نظر محدود نمی‌شود بلکه به کمک آن می‌توان شانس تشخیص صحیح تغییر روند (trend reversal) و پولبک قیمت را افزایش داد. در ادامه مقاله از داموندمگ به بررسی این مسائل با جزئیات بیشتر خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
اندیکاتور RSI چگونه کار می‌کند؟
تخصص این اندیکاتور، اندازه گیری قدرت حرکات قیمت در روزهای صعودی و نزولی بازار است. نتایج حاصل از داده‌های RSI می‌تواند با درک و خوانش معامله گر از بازار ترکیب شود و ایده‌های مناسبی در خصوص وضعیت فعلی دارایی، شانس تغییر روند، احتمال وقوع پولبک یا رخداد پولبک های فیک و… به او بدهد.
البته مانند هر اندیکاتور دیگری، تاکید می‌کنیم که تنها بر داده‌های ارائه شده توسط RSI اتکا نکنید و فاکتورهای بیشتری را مورد بررسی قرار دهید.
فرمول RSI چیست؟
داده‌های این اندیکاتور توسط دو فرمول زیر محاسبه و تولید می‌شوند. در فرمول اول، مقادیر average gain و average loss به ترتیب بیانگر میانگین رشد یا ریزش قیمت در بازه زمانی مدنظر هستند. این یعنی اگر بازه زمانی را تغییر دهید یا از تایم فریم‌های کوتاه مدت یا بلندمدت در تحلیل خود استفاده کنید، اندیکاتور RSI نتایج کاملاً متفاوتی به شما ارائه خواهد کرد. فرمول اول در محاسبات مقادیر RSI عبارتست از:
در فرمول فوق مقادیر میانگین ریزش را در قدر مطلق قرار می‌گیرد و صرفاً عدد آن اهمیت دارد، نه علامت منفی آن.
تایم فریم پیش فرض اندیکاتور RSI عدد ۱۴ است. یعنی این اندیکاتور محاسبات فوق و محاسبات فرمول زیر را تا ۱۴ دوره قبل انجام می‌دهد. شما می‌توانید این مقدار را تغییر دهید. فرمول بخش دوم محاسبات RSI عبارتست از:
وضعیت اشباع خرید و اشباع فروش در اندیکاتور RSI به چه معناست؟
به طور کلی، زمانی که اندیکاتور RSI از عدد ۳۰ فراتر می‌رود، نشان دهنده وضعیت صعودی یا بولیش (bullish) است و زمانی که زمانی که از ۷۰ عبور کند، می‌تواند نشان دهنده حالت نزولی در مارکت باشد. اگر بخواهیم این تفسیر را به گونه‌ای دیگر (و شاید معروف‌تر بین معامله گران) انجام دهیم، هر عددی بالاتر از عدد ۷۰ در اندیکاتور RSI نشان دهنده وضعیت اشباع خرید (overbought) و هر عددی زیر مقدار ۳۰ نشان دهنده وضعیت اشباع فروش (oversold) است.
اشباعخرید،د نشان می‌دهد دارایی مورد نظر (سهام، کالا، اوراق و …) با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی و واقعی خود معامله می‌شود. این بدین معنی است که قیمت بالاتر از چیزی است که در حقیقت باید باشد. در نتیجه معامله گران، چه تکنیکالیست‌ها و چه فاندامنتالیست‌ها، به دنبال فروش دارایی هستند، زیرا احتمال سقوط قیمتی و افت ارزش سرمایه آن‌ها وجود دارد.
وضعیت اشباع فروش در نقطه مقابل اشباع خرید قرار می‌گیرد. در اشباع فروش، شدت فروش دارایی آنقدر سنگین است که دارایی مذکور عملاً با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی خود در بازار خرید و فروش می‌شود. این وضعیت می‌تواند یک موقعیت جذاب برای معامله گران حرفه‌ای باشد تا بتوانند با خرید در کف قیمت و فروش در قیمت‌های بالاتر، سود بیشتری نسبت به دیگر همتایان خود در بازار کسب کنند.
چگونه می‌توان اطلاعات ارائه شده توسط اندیکاتور RSI را تفسیر کرد؟
در نمودار زیر می‌توانید نمودار RSI شرکت مایکروسافت را مشاهده کنید، این مقادیر مربوط به بازه زمانی بین ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۱ تا ۹ ژوئن ۲۰۲۲ می‌باشند:
سهام این شرکت در ماه اکتبر ۲۰۲۱ بیشتر اوقات را در محدوده اشباع خرید سپری کرده و در فوریه ۲۰۲۲ دوباره توانست اندکی به آن میزان نزدیک شود. همچنین همانطور که در نصویر بالا مشاهده می‌کنید، سهام شرکت مایکروسافت بیشتر اوقات خود در دسامبر ۲۰۲۱ را در محدوده اشباع فروش سپری کرد.
نکته جالب اما زمانی است که شما نمودار RSI سهام مایکروسافت را با نمودار قیمتی همین سهم و در همین بازه زمانی مقایسه می‌کنید:
حال می‌توانیم با نگاهی دقیق به وضعیت قیمت سهم و حرکات اندیکاتور RSI، به الگوهایی قدرتمند در بازار پی ببریم.
واگرایی RSI چه معنایی دارد؟
واگرایی (Divergence) بین قیمت و RSI زمانی رخ می‌دهد که قیمت در خلاف جهتی که اندیکاتور RSI نمایش می‌دهد حرکت کند. به بیان دیگر، در این حالت اندیکاتور حالتی از بازار را نشان می‌دهد که نمودار قیمت نمی‌تواند به تنهایی آن را نمایاین کند. یک واگرایی صعودی (bullish divergence) زمانی رخ می‌دهد که اندیکاتور RSI در وضعیت اشباع فروش قرار داشته باشد اما قیمت یک کف بالاتر (Higher low) به ثبت برساند. این موضوع می‌تواند نشان دهنده جمع آوری قدرت در مارکت برای شروع یک روند صعودی جدید باشد، در چنین وضعیتی با رعایت همه جوانب لازم، می‌توانید پس از شکست قله قیمت قبلی، وارد یک پوزیشن خرید (long position) شوید.
حالت عکس این مورد با عنوان واگرایی نزولی (bearish divergence) شناخته می‌شود. در چنین حالتی، اندیکاتور RSI وضعیت اشباع خرید را نشان می‌دهد اما قیمت یک سقف پایین‌تر نسبت به سقف قبلی ایجاد می‌کند. چنین وضعیتی می‌تواند نشان دهنده تغییر در روند صعودی و احتمال آغاز روند نزولی باشد. هرچند که باید سیگنال‌های ارائه شده توسط اندیکاتور را با چندین فاکتور دیگر از جمله تجربه شخصی در خصوص حرکات نماد مورد نظر، رفتار کنونی بازار، تأییدیه از دیگر اندیکاتورها و … سنجید تا در نهایت بتوانیم به نتیجه‌ای مناسب دست پیدا کنیم.
بهترین استراتژی‌های اندیکاتور RSI کدامند؟
استراتژی‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها و اندیکاتور RSI در پروسه معامله گری خود استفاده کنید.
- استراتژی «ترکیب مناطق اشباع خرید و فروش با سطوح اصلی عرضه و تقاضا»: در این استراتژی، ابتدا انتظار داشته باشید که خط RSI، نقطه چین سطح ۳۰ را به سمت پایین قطع کند و سپس، صبر کنید تا قیمت به یک سطح تقاضای اصلی برسد. در این حالت می‌توانید به خرید بپردازید.
برای فروش نیز باید ابتدا خط RSI از سطح ۷۰ عبور کند سپس باید برای رسیدن قیمت به یک سطح عرضه قوی صبر کنید. دقت داشته باشید که باید از این سیگنال‌ها در کنار استراتژی معاملاتی خود استفاده کنید نه به عنوان استراتژی معاملاتی اصلی.
- استراتژی «ترکیب کراس از خط میانی اندیکاتور RSI و مووینگ اوریج با تایم فریم ۲۰۰»: در این استراتژی، برای ورود به معامله خرید باید ابتدا صبر کنید تا قیمت در بالای خط مووینگ اوریج ۲۰۰ قرار بگیرد، سپس منتظر گذر خط RSI از سطح ۵۰ این اندیکاتور می‌مانیم. برای فروش، همه چیز برعکس است. قیمت باید در سطحی پایین‌تر از مووینگ اوریج ۲۰۰ باشد و خط RSI، سطح ۵۰ را به سمت پایین قطع کند.
- استراتژی کلاسیک و مشهور واگرایی RSI با قیمت بازار: هرگاه جهت حرکت خط اندیکاتور RSI با قیمت بازار متفاوت شد، می‌توانیم «انتظار» یک بازگشت قیمتی را داشته باشیم. هرچند این استراتژی به علت تله‌های زیادی که امروزه در چارت وجود دارد تا حدی منسوخ شده است، اما استفاده از آن در کنار دیگر استراتژی‌ها می‌تواند همچنان مؤثر و کارساز باشد.
تفاوت اندیکاتور RSI با اندیکاتور MACD در چیست؟
اندیکاتور میانگین متحرک همگرا واگرا (Moving Average Convergence Divergence) توسط جرالد اپل در اواخر سال ۱۹۷۰ تهیه شد و از پر استفاده ترین اندیکاتورهای حاضر در بازارهای مالی به شمار می‌رود. این اندیکاتور با بررسی میزان واگرایی دو میانگین متحرک، به بررسی قدرت حرکت قیمت می‌پردازد که یکی از این میانگین‌های متحرک به شکل پیش فرض روی ۱۲ و دیگری روی عدد ۲۶ تنظیم شده‌اند. تفاوت RSI با MACD در این است که RSI بیشتر به بررسی تغییرات شتاب حرکت قیمت می‌پردازد درحالیکه MACD روی تغییرات قدرت حرکت قیمت متمرکز است.
محدودیت‌های اندیکاتور RSI چیست؟
اندیکاتور RSI به بررسی سرعت حرکت قیمت (چه در روند صعودی و چه نزولی) می‌پردازد و آن را به شکل یک نمودار خطی کوچک، پایین نمودار اصلی قیمت به نمایش می‌گذارد. این اندیکاتور نیز مانند بسیاری از دیگر اندیکاتورهای در دسترس، بهترین عملکرد را در تایم فریم‌های طولانی مدت از خود به نمایش می‌گذارند.
نکته اصلی که باید حین استفاده از این اندیکاتور در نظر داشته باشید این است که این اندیکاتور می‌تواند سیگنال‌های فیک زیادی را تولید کند چرا که اصولاً بسیاری از تغییر روندهای بازار قلابی هستند (یا به عبارتی بهتر، تله‌ای برای به دام انداختن معامله گران گوناگون می‌باشند) و این اندیکاتور نیز اطلاعات خود را از همین قیمت‌های بازار بدست می‌آورد.
همچنین یک ایراد دیگر این اندیکاتور این است که اگر روندی صعودی یا نزولی برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند، این اندیکاتور در وضعیت اشباع خرید یا فروش باقی می‌ماند و نمی‌تواند وضعیت واقعی بازار در آن روز را به درستی نمایش دهد.
جمع بندی
اندیکاتور RSI یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای بازار است که یادگیری آن نیز ساده می‌باشد. تنها مسئله مهم در کار با این اندیکاتور، استراتژی شخصی شما به عنوان یک معامله گر و نحوه تفسیر شما از اطلاعات ارائه شده توسط RSI می‌باشد. همچنین RSI به عنوان یک اندیکاتور مومنتومی، می‌تواند در موارد زیر به معامله گر کمک کند:
- معامله گران می‌توانند از اندیکاتور RSI برای پیش بینی و تخمین رفتار قیمت استفاده کنند.
- می‌تواند در اعتبارسنجی جهت روند و تغییر روندهای احتمالی کمک حال باشد.
- می‌تواند در برخی از موارد سیگنال‌های خرید و فروش به شما ارائه کند که شدیداً توصیه می‌کنیم برای خرید و فروش تنها به سیگنال یک اندیکاتور اتکا نکنید.
- می‌توان از این اندیکاتور در کنار دیگر اندیکاتورهای موجود برای بهبود معامله گری استفاده نمود.
در این مقاله سعی کردیم تا تمامی اطلاعات لازم و ضروری در خصوص اندیکاتور RSI، نحوه کارکرد و عملکرد آن، مفاهیم واگرایی، وضعیت اشباع خرید و اشباع فروش و … را به شکلی شیوا به شما مخاطبان عزیز شرح دهیم. اگر قصد ترید و معامله در ارزهای دیچیتال را دارید حتما مطمئن شوید که نسبت به این اندیکاتور شناخت کافی دارید و می‌توانید جهت بازار را با آن تعیین کنید بعد وارد بازار شوید. اعتماد به تحلیل تکنیکال بدون داشتن تجربه ترید کاری خطرناک است.
سؤالات متداول
اندیکاتور RSI در چه شرایطی بهترین عملکرد را دارد؟
بهترین عملکرد این اندیکاتور زمانی اتفاق می افتد که قیمت روندی مشخص داشته باشد. حال چه این روند صعودی باشد و چه نزولی.
اندیکاتور RSI چه معایبی دارد؟
این اندیکاتور زمانی که بازار در وضعیت افقی یا همان sideways است بدترین عملکرد را از خود نشان داده و سیگنال‌هایی با تعداد زیاد و اشتباه فراوان ارائه می‌کند. علت این سیگنال‌های اشتباه این است که بازار در چنین وضعیت مدام تغییر جهت می‌دهد و اندیکاتور RSI با توجه به این تغییر جهت‌ها، مدام سیگنال اشتباه صادر می‌کند. همچنین این اندیکاتور در زمان‌هایی که بازار برای دتی طولانی صعودی یا نزولی باشد، در وضعیت اشباع خرید / فروش باقی می‌ماند.
اندیکاتور RSI در چه زمینه‌هایی می‌تواند به معامله گر کمک کند؟
این اندیکاتور می‌تواند در تشخیص دوران تغییر روند در بازارهای مالی بسیار کمک کننده باشد. البته شرط اصلی این است که تنها به سیگنال‌های این اندیکاتور اتکا نکنید.
آیا کار با اندیکاتور RSI ساده است؟
اندیکاتور RSI جزو ساده‌ترین اندیکاتورهای بازار به شمار می‌آید و معامله گران می‌توانند به سادگی کار با این اندیکاتور را یاد بگیرند.