رکود تورمی چگونه بر بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد؟

‌رکود تورمی بسیاری از سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. علاوه بر این، افزایش هزینه‌های زندگی و رشد کند اقتصادی باعث ناامیدی بسیاری از مردم و همچنین سرمایه‌گذاران شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌دانند که رکود تورمی تأثیر بدی روی بازار سهام می‌گذارد، اما تأثیر این پدیده اقتصادی بر بازار ارزهای دیجیتال همچنان در هاله‌ای از ابهام است. در این مقاله از داموندمگ، سعی کرده‌ایم رکود تورمی را به زبانی ساده بررسی کنیم؛ هرچند که برخی اصطلاحات و مطالب موجود ممکن است تخصصی و کمی دشوار به نظر برسد.

رکود تورمی چیست؟

رکود تورمی یک پدیده اقتصادی و ترکیبی از رشد آهسته اقتصادی و افزایش هزینه‌های زندگی است. تا چندین دهه، اقتصاددانان باور داشتند که احتمال ایجاد رکود تورمی به‌خاطر قوانین اقتصادی غیرممکن است، اما شوک‌های اقتصادی قرن گذشته نشان دادند که این پدیده واقعاً اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند. اخیراً ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) این کشور در سال گذشته ۷.۵ درصد افزایش یافته و بیشترین رشد را از سال ۱۹۸۲ تجربه کرده است. در ادامه رکود و تورم را به‌صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد تا بهتر با رکود تورمی آشنا شوید.

رکود اقتصادی چیست؟

رکود اقتصادی زمانی اتفاق می‌افتد که رشد اقتصادی یک کشور در یک دوره زمانی مشخص، صفر یا بسیار کم باشد. اکثر اقتصاددانان باور دارند که اگر رشد اقتصادی سالانه کشوری کمتر از ۲ درصد باشد، این کشور با رکود مواجه شده است. علاوه بر این، کاهش تولید، افزایش بیکاری و افزایش اشتغال پاره‌وقت از جمله مشخصه‌های رکود اقتصادی است. رکود اقتصادی می‌تواند کوتاه‌مدت و یا بلندمدت باشد و یا در صنایع خاصی رخ دهد.

در تعریف اقتصادی، رکود اقتصادی زمانی ایجاد می‌شود که میزان رشد یک کشور در دو دوره سه‌ماهه به‌طور پشت‌سرهم منفی باشد. در این دوره‌ها، تولید، درآمد، اشتغال و تجارت این کشورها به‌شدت کاهش می‌یابد. رکود‌ها معمولاً حداقل بین ۶ ماه تا یک سال طول می‌کشند و تولید ناخالص داخلی یک کشور را به‌شدت کاهش می‌دهند.

وقتی یک کشور وارد رکود اقتصادی می‌شود، دستمزدهای آن افزایش نمی‌یابد و بازارهای سهام آن ضرر می‌کنند. رکود ممکن است برای هر کشوری رخ دهد و فرقی نمی‌کند که چقدر پیشرفته باشد. دلایل مختلفی برای رکود وجود دارد. در اغلب اوقات، شوک‌های اقتصادی نقش مهمی در رکود ایفا می‌کنند. برای مثال، زمانی که اقتصادها به‌خاطر زلزله، سیل، جنگ، اعتصاب و اعتراضات داخلی یا بلایای طبیعی آسیب می‌بینند، اقتصاد آنها به‌سمت رکود حرکت می‌کند.

تورم چیست؟

در علم اقتصاد، اصطلاح «تورم» به کاهش قدرت خرید یک ارز اشاره دارد. به‌عبارت دیگر، وقتی در یک کشور قیمت کالاها و خدمات افزایش می‌یابد، مردم و مصرف‌کنندگان آن مجبور می‌شوند برای خرید یک کالا پول بیشتری بپردازند. این امر نشان‌دهنده تورم است.

در واقع، تورم باعث می‌شود که ارزها ارزش و قدرت خرید خود را از دست بدهند. برعکس، کاهش تورم باعث می‌شود که قیمت‌ها کاهش و قدرت خرید ارزها افزایش یابد. کاهش قدرت خرید یک ارز دیجیتال باعث کاهش درآمد می‌شود. وقتی قیمت‌ها بالا می‌رود، مردم کمتر بیرون می‌روند و کمتر خرج می‌کنند. به علاوه، در این حالت پول کمتری را هم به سرمایه‌گذاری اختصاص می‌دهند. در نهایت نیز وقتی هزینه‌های زندگی اکثریت مردم یک کشور افزایش می‌یابد، رشد اقتصادی آن کند می‌شود.

یکی از دلایل ایجاد تورم در بلندمدت می‌تواند عرضه پول بیش‌ از حد باشد. گاهی اوقات دولت‌ها تصمیم می‌گیرند برای پرداخت هزینه‌های خود پول چاپ کنند. وقتی عرضه پول یک کشور افزایش یابد، تقاضای مردم برای کالا و خدمات رشد می‌کند. از آنجا که تولید این کشور ثابت مانده است، شرایط موجود در نهایت منجر به افزایش قیمت‌ها یا همان تورم می‌شود.

تورم چند نوع دارد؟

به‌طور کلی، سه نوع تورم وجود دارد: تورم ناشی از فشار تقاضا، تورم ناشی از فشار هزینه‌ها و تورم داخلی.

تورم ناشی از فشار تقاضا زمانی رخ می‌دهد که رشد تقاضا و کمبود عرضه باعث افزایش قیمت‌ها شود. به‌عبارت ساده‌، زمانی که تقاضای یک کالا افزایش می‌یابد، برخی حاضر می‌شوند پول بیشتری برای رفع نیاز خود بپردازند. تولیدکننده کالا هم ترجیح می‌دهد کالای خود را به این افراد بفروشد و درنتیجه قیمت کالا را افزایش می‌دهد.

تورم ناشی از فشار هزینه‌ها زمانی ایجاد می‌شود که تولیدکنندگان یک کالا به‌خاطر  افزایش دستمزدها و مواد اولیه خود، قیمت محصولات و خدمات خود را افزایش می‌دهند. گفتنی است که در این حالت برخی از تولیدکنندگان هم به‌خاطر هزینه بالای تولید از کار دست می‌کشند و تولید اقتصادی کاهش می‌یابد.

تورم داخلی هم زمانی ایجاد می‌شود که نیروی کار یک کشور برای پرداخت هزینه‌های زندگی خود دستمزد بیشتری را از تولیدکننده طلب می‌کنند. افزایش دستمزدها باعث می‌شود که هزینه‌های تولیدکنندگان هم افزایش یابد. در نتیجه، تولیدکنندگان برای جبران هزینه‌های خود اغلب قیمت کالاها و خدماتشان را افزایش می‌دهند.

همان طور که مشخص است، انواع مختلف تورم به‌شدت با هم مرتبط هستند و به طرق مختلف بر مردم تأثیر می‌گذارند. رشد تورم مخصوصاً برای صاحبان مشاغل و کارمندان، تأثیرات منفی قابل‌توجهی دارد و اغلب منجر به افزایش ارزش دارایی‌هایی مثل سهام، املاک و کالاها می‌شود.

شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) چیست؟

در این بخش، خالی از لطف نیست که به مفهوم CPI هم نگاهی بیندازیم. CPI میانگین وزنی هزینه کالاها و خدمات اساسی مردم را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص کالاهای ضروری روزمره مصرف‌کنندگان، از جمله خوراک، پوشاک و نیازهای بهداشتی آنها را بررسی می‌نماید. هدف CPI این است که میانگین قیمت‌های سبدی از کالاها و خدمات مصرفی مردم را محاسبه کند تا بتواند هزینه‌های نسبی زندگی مردم و تأثیر تغییرات قیمت‌ها را نشان دهد. به همین خاطر است که این شاخص یکی از پرکاربردترین شاخص‌های اقتصادی برای بررسی تورم است.

CPI به اقتصاددانان کمک می‌کند تا عادات خرید مصرف‌کنندگان را درک کنند و تولید ناخالص داخلی (GDP) را بررسی نمایند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران نیز با استفاده از CPI می‌توانند سود خود را با توجه به تورم تنظیم کنند. گفتنی است که برخی از اقتصاددانان هم معتقدند CPI معیار مناسبی برای تورم نیست و تا حدودی بحث‌برانگیز است. دلیل آنها هم این است که میزان اعتبار داده‌های ارائه‌شده توسط CPI هنوز به‌طور حتمی بررسی نشده است.

رکود تورمی چگونه است؟

اکنون که مفاهیم رکود و تورم را درک کرده‌ایم، بهتر می‌توانیم رکود تورمی را بررسی کنیم. رکود تورمی ترکیبی از رکود و تورم است. اصطلاح رکود تورمی در دهه ۱۹۶۰ و توسط یک سیاست‌مدار بریتانیایی به نام ایین مکلئود (Iain Macleod) ایجاد شد. سپس، یکی از بهترین نمونه‌های رکود تورمی در دهه ۱۹۷۰ اتفاق افتاد. در این دوره، در چند کشور پیشرفته، علاوه بر اینکه رشد اقتصادی پایین و بیکاری بالا بود، قیمت کالاها موردنیاز مردم هم به‌خاطر کمبود سوخت افزایش یافت. ایالات متحده هم یکی از کشورهایی بود که به‌شد آسیب دید و بیکاری آن افزایش یافت. افزایش قیمت نفت و کاهش تولید اقتصادی آمریکا به‌قدری بد بود که رشد تولید ناخالص این کشور در پنج فصل متوالی منفی شد.

علاوه بر این، رکود تورمی راه را برای شاخص فلاکت هموار می‌کند. شاخص فلاکت میزان ناراحتی اقتصادی ایجادشده توسط رکود تورمی و چگونگی تأثیر آن بر رفاه مردم را اندازه گیری می‌کند. این شاخص با ترکیب نرخ تورم فعلی و نرخ بیکاری به دست می‌آید. با این حال، اکثر دانشگاهیان تا دهه ۱۹۶۰ عمدتاً رکود تورمی را رد می‌کردند؛ چراکه تئوری‌ها و مدل‌های اقتصادی آن زمان بر این باور بودند که بیکاری و تورم  متضاد هستند و هرگز با هم رشد نمی‌کنند.

نظریه‌های کینزی در آن زمان پیشنهاد می‌کردند که اگر کشوری تلاش کند تورم خود را کاهش دهد، زندگی مردم آن چالش‌برانگیز‌تر می‌شود و میزان بیکاری آنها افزایش می‌یابد. این نظریه‌ها باور داشتند سیاست‌هایی که قصد دارند بیکاری را کاهش دهند، تورم را افزایش می‌دهند. با این حال، جهان واقعی نشان داد که چنین چیزی همیشگی نیست. وقتی رکود تورمی در اقتصاد کشورهای پیشرفته ظاهر شد، اکثر افراد فهمیدند که چگونه تئوری‌های اقتصادی پذیرفته‌شده تأثیر بالای سیاست‌های اقتصادی را نادیده می‌گیرند.

چه چیزی باعث ایجاد رکود تورمی می‌شود؟

چندین نظریه مختلف درزمینه علت بروز رکود تورمی وجود دارد وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها این است که افزایش ناگهانی قیمت نفت و کاهش تولید ناشی از آن باعث افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات و در نتیجه افزایش بیکاری می‌شود. همچنین، برخی از اقتصاددانان باور دارند که رکود تورمی در نتیجه سیاست‌های اقتصادی بدی رخ می‌دهد که سیاست‌گذاران یک کشور اتخاذ می‌کنند. برای مثال می‌توان به زمانی اشاره کرد که ریچارد نیکسون (Richard Nixon)، رئیس‌جمهور  سابق ایالات متحده، تصمیم گرفت دلار آمریکا را از استاندارد طلا حذف کند.

با وجود اینکه نظریه‌های مذکور اغلب نمی‌توانند‌ علت وقوع رکود تورمی را به‌طور کامل و دقیق توضیح دهند، مشخص است که افزایش عرضه پول و کاهش عرضه کالاها به‌طور قابل توجهی به رکود تورمی اقتصادی کمک می‌کند. همان طور که می‌دانید، رکود تورمی پدیده اقتصادی نامطلوبی محسوب می‌شود؛ زیرا با اصول سنتی اقتصادی در تضاد است. به‌عنوان مثال، اقتصاددانان انتظار دارند که وقتی رشد اقتصادی آهسته است، بیکاری افزایش یابد؛ نه قیمت‌ کالاها و خدمات. در نهایت نیز افزایش بیکاری می‌بایست  منجر به کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان شود.

کارشناسان معتقدند که رکود تورمی وضعیت نامطلوبی برای هر اقتصادی ایجاد می‌کند. رکود تورمی باعث می‌شود که سیاست‌گذاران مجبور شوند تصمیمات اقتصادی چالش‌برانگیزی را اتخاذ کنند. در بسیاری از موارد، سیاست‌گذاران برای تحریک رشد، جلوگیری از افزایش مالیات و کاهش هزینه‌های زندگی، مجبور می‌شوند به چاپ پول روی بیاورند. این در حالی است که بسیاری می‌دانند افزایش عرضه پول تنها یک راه‌حل موقت برای مشکل تورمی است و خود تبعات بسیاری بدی دارد.

رکود تورمی چگونه بر بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد؟

تاریخ نشان داده است که رکود تورمی تأثیر بدی روی بازار سهام می‌گذارد. از آنجا که بازار ارزهای دیجیتال همبستگی بالایی با بازار سهام دارد، این تأثیرات منفی در بازار ارزهای دیجیتال هم بروز پیدا می‌کند. عواملی مثل جنگ و کمبود عرضه مواد اولیه تقریباً در هر بازاری باعث رکود می‌شود. در طول رکود تورمی، سرمایه‌گذاران دوست دارند از سرمایه خودشان در برابر رکود اقتصادی محافظت کنند و در اکثر موارد به این نتیجه می‌رسند که باید در دارایی‌هایی مثل طلا و نقره سرمایه‌گذاری کنند. برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که رکود تورمی باعث افزایش پذیرش بیت ‌کوین و ارزهای دیجیتال می‌شود. این افراد باور دارند که بیت کوین بسیاری از خواص طلا را دارد و می‌گویند که سرمایه‌گذاران ممکن است به این ارز دیجیتال به‌عنوان راهی برای حفظ قدرت خرید خود نگاه کنند. علاوه بر این، برخی از اقتصاددانان معتقدند که رکود تورمی می‌تواند باعث جدا شدن بازارهای ارز دیجیتال از بازارهای سهام شود. به ویژه، اگر سودهای نهایی در بازارهای سهام کاهش پیدا کند، ارزهای دیجیتال می‌توانند جایگزین مناسبی به نظر برسند.

با وجود تمام این نظریه‌ها، واقعیت نشان داده است که رکود تورمی تأثیر منفی بر بازارهای ارزهای دیجیتال می‌گذارد و به‌خاطر کاهش نقدینگی این بازار قیمت ارزهای دیجیتال هم ممکن است کاهش یابد. در نتیجع، به‌طور خلاصه می‌توان گفت که تا وقتی همبستگی بازار ارز دیجیتال و بازار سهام از بین نرود، رکود تورمی می‌تواند باعث سقوط هر دوی اینها شود.

رکود تورمی چگونه رفع می شود؟

رکود تورمی یک پدیده اقتصادی است که روی کشورهای مختلف، با هر اندازه و در هر مرحله‌ای از توسعه، تاثیر می‌گذارد. هرچند که اقتصاددانان می‌گویند راه‌حل واحدی برای رفع رکود تورمی وجود ندارد؛ آنها باور دارند که افزایش بهره‌وری بدون تورم می‌تواند به تغییر سیاست‌های پولی کمک کند و تورم را کاهش دهد. متأسفانه، این نظریه هنوز اثبات و عملی نشده است.

برای حل مشکل رکود تورمی مستلزم می‌بایست بین مشکلات مالی شهروندان و مشاغل مختلف تعادل ایجاد شود و در عین حال از سیاست‌های مناسبی برای محافظت در برابر کمبود عرضه استفاده گردد. اگر سیاست‌گذاران بتوانند به‌طور همزمان اقتصادها را تحریک کنند و هزینه زندگی مصرف‌کنندگان را کاهش دهند، می‌توانند به کاهش رکود تورمی کمک کنند. با این حال، برخی از کشورها به‌قدری درگیر رسیدگی به مشکلات فوری اقتصادی و اجتماعی خود هستند که ایجاد یک استراتژی بلندمدت برایشان به‌شدت سخت است.

علاوه بر این، برای مقابله با رکود تورمی، یک کشور باید تولید خود را با سرعتی سالم افزایش دهد تا کسب‌وکارها بتوانند به‌طور پیوسته مشاغل جدیدی ایجاد کنند و بیکاری را کاهش دهند. همچنین، قیمت‌ها هم باید نسبتاً ثابت بماند تا اطمینان حاصل شود که مردم پول کافی برای تحریک اقتصاد دارند.

سوالات مرتبط با رکود تورمی

۱. عوامل بروز رکود تورمی در ایران چیست؟

رکود تورمی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. با این حال، می‌توان گفت که در ایران، کسری بودجه، شوک‌های ارزی حاصل از درآمد نفت، نبود سیاست‌های مالی و پولی درست،  از مهم‌ترین عوامل بروز این پدیده است.

۲. رابطه رکود تورمی و طلا به چه صورت است؟

از آنجا که بسیاری از سرمایه‌گذاران تصور می‌کنند سرمایه‌گذاری در طلا می‌تواند از قدرت خرید آنها محافظت کند، هنگام رکود تورمی معمولاً تقاضای طلا افزایش می‌یابد.

۳. همبستگی بین بازار سهام و بازار ارز دیجیتال به چه صورت است؟

همبستگی بین بازار سهام و بازار ارز دیجیتال تا اردیبهشت ۱۴۰۱ حدود ۰.۹ بوده است که رکورد جدیدی محسوب می‌شود. هرچه این همبستگی بیشتر به ۱ نزدیک شود، میزان تأثیرپذیری بازار ارز دیجیتال از بازار سهام نیز افزایش می‌یابد.

کلام آخر

تأثیرات رکود‌ تورمی را می‌توان در سطح جهانی و در بازارهای مختلف احساس کرد. بازار ارزهای دیجیتال هم از این امر مستثنی نیست. با این حال، اگر سرمایه‌گذاران نتوانند در بازارهای سنتی سود کنند، رکود‌ تورمی می‌تواند بازار ارزهای دیجیتال را از بازار سهام جدا کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، رکود تورمی می‌تواند سرمایه‌گذاران سنتی را ترغیب کند تا به ارزهای دیجیتال به‌عنوان جایگزینی برای سهام نگاه کنند.