توکن (Token) یکی از اصطلاحات ارز دیجیتال است که قطعاً یک بار هم که شده، نامش را شنیده‌اید. اما توکن چیست و این اصطلاح را به چه چیزهایی می‌توان نسبت داد؟ بسیاری هم هستند با شنیدن نام توکن و کوین (Coin) یا سکه، گیج می‌شوند و نمی‌دانند کدام کلمه را به کدام دارایی نسبت دهند. در این مطلب قصد داریم به تمام این سؤالات پاسخی جامع ارائه دهیم و تفاوت میان توکن و کوین را زیر ذره‌بین ببریم.
توکن چیست؟
بگذارید ابتدا با تعریفی از کلمه «توکن» آغاز کنیم؛ قطعاً دانستن معنی این کلمه می‌تواند به درک بهتر مفهوم آن کمک کند.
توکن در لغت به معنای «نماد» یا نماینده چیزی در دنیای واقعی یا مجازی است. برای فهم بهتر مفهوم توکن، می‌توان آن را با «کوپن» یا «ژتون» غذا مقایسه کرد. در واقع ژتون‌ها یک تکه کاغذ هستند که شما می‌توانید به ارائه آن به آشپزخانه، مقدار مشخصی غذا دریافت کنید.
در دنیای بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال هم توکن‌ها کاربردی مشابه دارند. وقتی که توکنی را در اختیار دارید، یعنی مقدار مشخصی از یک دارایی یا حق انجام عملیاتی به خصوص را دارید؛ مثلاً وقتی که می‌گوییم فردی ۱ توکن اتر در اختیار دارد، یعنی برابر با یک اتر دارایی در مالکیت اوست.
گاهی اوقات این توکن‌ها نماینده حقی خاص هستند. مثلاً در برخی بلاک‌چین‌ها، با ارائه Token خود، این حق برای شما وجود دارد که در رأی‌گیری‌های شبکه شرکت کنید.
در برخی دیگر از موارد، توکن تنها یک کاربرد خاص دارد و نمی‌توان از آن در جای دیگر استفاده کرد. این استفاده دقیقاً مشابه کوپن‌هاست. مثلاً شما با کوپن دریافت کالا از تعاونی، نمی‌توانید لوازم خانگی بخرید!
به‌طور کلی و در کاربرد عام، توکن به ارزهای دیجیتالی اطلاق می‌شود که بلاک‌چین مخصوص به خود را ندارند. مثلاً یک ارز مبتنی بر اتریوم، با وجود این که دارای ارزشی مستقل است، اما همچنان یک Token به حساب می‌آید.
فراموش نکنید که دسته‌بندی توکن و کوین به دو شیوه متفاوت، تنها یک ذهنیت حاکم بر بازار است؛ چراکه ارز دیجیتالی نظیر اتریوم با این که در بلاک‌چین مخصوص خود فعالیت می‌کند، اما همچنان یک توکن به حساب می‌آید و در واقع بیانگر ارزشی معادل یک واحد اتریوم است.
تفاوت توکن و کوین
برخی منابع تفاوت‌های میان کوین‌ها و توکن‌ها را در چند دسته‌بندی مختلف جای داده‌اند. مثلاً آنها تتر را یک توکن و بیت‌کوین را یک کوین یا سکه دسته‌بندی می‌کنند. جهت آشنایی بیشتر با این دو، خواندن مقاله تتر چیست؟ و مقاله بیت کوین چیست؟ را به شما پیشنهاد می دهیم.
در این طبق‌بندی، Token به ارز دیجیتالی گفته می‌شود که بلاک‌چین اختصاصی نداشته باشد. همان طور که در مثال بالا گفتیم، توکن تتر، روی بلاک‌چین‌های مختلفی غیر از بلاک‌چین مخصوص خود فعالیت می‌کند. در سوی دیگر بیت‌کوین را داریم که روی بلاک‌چین خود فعالیت می‌کند و هر واحد بیت‌کوین در شبکه خود کاربرد دارد.
در این طبقه‌بندی، توکن‌ها دارای کاربردهایی سوای پرداخت هستند و می‌توان از آنها در بخش‌های مختلفی استفاده کرد.
توکن‌ها را عموماً می‌توان در چندین کیف پول مختلف ذخیره کرد و یک کیف پول ویژه و اختصاصی برای آنها نمی‌توان یافت. این در حالی است که Token هایی که دارای بلاک‌چین‌های اختصاصی هستند، کیف پول‌های مخصوصی دارند که تنها از آدرس‌های همان بلاک‌چین پشتیبانی می‌کند.
هزینه ساخت، یکی دیگر از تفاوت‌های میان کوین‌ها و توکن‌هاست؛ شما می‌توانید با پرداخت یک هزینه کم که عمدتاً کارمزد شبکه است، چندین هزار Token ایجاد کنید و نامی که دلتان می‌خواهد را روی آن بگذارید. صد البته نباید انتظار داشته باشید این توکن‌ها دارای ارزش باشند.
| بسیاری از طرح‌های کلاهبرداری هم به همین شیوه و با استفاده از سازوکار ساخت و ایجاد توکن اجرا می‌شوند. در این روش، مهاجم و کلاهبردار، به جای آن که برای اجرای طرح خود به سراغ ساخت یک بلاک‌چین پرخرج برود، با چند کلیک ساده، هزاران توکن بی‌ارزش می‌سازد و آن را به سرمایه‌گذاران از همه جا بی‌خبر می‌فروشد. |
انواع Token ها
توکن‌ها را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
- توکن مثلی (Fungible Token)
- توکن غیرمثلی (Non-fungible Token)
- توکن کاربردی (Utility Token)
- توکن حاکمیتی (Governance Token)
- توکن اوراق بهادار (Security Token)
توکن مثلی
دسته‌بندی مثلی و غیرمثلی‌بودن به نوع عرضه آنها بستگی دارد. توکن‌های مثلی به انواعی از توکن‌ها گفته می‌شود که هر واحد از آنها تفاوتی با دیگر ندارد؛ یعنی هر Token دقیقاً مشابه Token دیگری است.
مثلاً یک توکن تتر با توکن دیگر تتر هیچ تفاوتی ندارد و هر دو دارای ارزشی یکسان هستند. توکن‌های مثلی را می‌توان با یکدیگر تعویض کرد. مثلاً شما اگر یک واحد تتر به دوستتان بدهید و یک واحد تتر از او بگیرید، هیچ تفاوتی در میزان ارزش دارایی شما ایجاد نمی‌شود.
توکن‌های مثلی مثل اسکناس‌هایی هستند که هر روز از آنها استفاده می‌کنیم. یک اسکناس ۵ هزار تومانی، دقیقاً شبیه به تمام اسکناس‌های ۵ هزار تومانی دیگر است.
توکن غیرمثلی
توکن‌های غیرمثلی همان طور که از نامشان پیداست، هر یک دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آنها را منحصربه‌فرد می‌کند.
این روزها که بازارهای NFTها داغ است، نقاشی یک هنرمند مشهور که به‌صورت Token درآمده، میلیون‌ها دلار ارزش دارد. هر کسی که آن را در اختیار دارد، مالک آن است. در ارتباط با توکن‌های غیرمثلی باید گفت که هر یک از این توکن‌ها قیمتی متفاوت دارند که بسته به عوامل مختلفی نظیر کمیابی، خالق آن و … تعیین می‌شود.
مثلاً اگر ساتوشی ناکاموتو روزی بیاید و یک Token غیرمثلی درست کند، حتی اگر یک تصویر سفید خالی باشد، باز هم ارزش آن بسیار بالا و شاید در حد چند صد میلیون دلار باشد؛ چراکه ارزش این Token به‌دلیل آن است که ساتوشی ناکاموتو آن را خلق کرده است.
توکن‌های غیرمثلی را می‌توان به یک هزار تومانی تشبیه کرد که یک شخص خیلی معروف نظیر یک خواننده یا بازیگر روی آن امضا کرده باشد. شما می‌توانید این اسکناس هزار تومنی را خیلی بیشتر از ارزش واقعی آن بفروشید.
توکن‌های کاربردی
توکن کاربردی عموماً برای پرداخت هزینه‌هایی خاص در یک شبکه استفاده می‌شود و برای امر پرداخت‌ها استفاده می‌شود. مثلاً اگر شما برای استفاده از خدمات یک پلتفرم بلاک‌چینی، مجبور به پرداخت Token همان شبکه باشید، در واقع نوعی توکن کاربردی است.
شایان ذکر است که ارزش این گونه توکن‌ها بر اساس مقبولیت پروژه و میزان استفاده از آنها یا به‌عبارت دیگر تقاضا و عرضه آنها تعیین می‌شود.
توکن حاکمیتی
توکن‌های حاکمیتی همان طور که از نامشان مشخص است، نقشی تعیین‌کننده در تصمیماتی دارند که در یک شبکه اعمال می‌شوند.
مثلاً در پلتفرمی نظیر یونی سواپ، زمانی که توسعه‌دهندگان شبکه بخواهند تغییری در کدها اعمال کنند، باید آن را در میان جامعه یونی سواپ به رأی بگذارند. هر کسی که یک توکن یونی سواپ داشته باشد، یک حق رأی برای شرکت در این رأی‌گیری دارد و می‌تواند در سرنوشت پروژه دخیل شود.
توکن اوراق بهادار
در صورتی که شما با در اختیار داشتن یک توکن، سهمی از یک شرکت یا فعالیت خاص را در اختیار بگیرید، Token شما توکن اوراق بهادار است و مانند اوراق بهادار و سهام، حق مالکیت یک شرکت یا نهاد را به شما می‌دهد.
توکن‌های اوراق بهادار معمولاً در بستری قانون‌گذاری‌شده و در شبکه‌های بلاک‌چینی خصوصی فعالیت می‌کنند. این گونه توکن‌ها عموماً در پلتفرم‌های متمرکز نظیر کارگزاری‌ها نگه‌داری می‌شوند.
چگونه توکن بسازیم؟
راحت‌ترین روش ساخت، استفاده از شبکه اتریوم است. در حال حاضر بسیاری از توکن‌های موجود با استفاده از شبکه اتریوم ساخته شده‌اند.
برای ساخت توکن تنها کافی است دانشی پایه از زبان برنامه‌نویسی بلاک‌چین موردنظرتان داشته باشید. نباید فراموش کرد که برای ساخت Token بلاک‌چین مورد نظر هم باید چنین قابلیتی را برای شما فراهم کرده باشد.
بلاک‌چین‌هایی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند و امکانات توسعه پروژه‌ها در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند، راهی ساده برای ساخت توکن‌ها هستند.
همان طور که در بالا گفتیم، صرف ایجاد یک Token به منزله ارزشمندبودن آن نیست. مقبولیت و کاربرد Tokenموردنظر شما که به ایده اولیه و نحوه اجرای آن در قرارداد هوشمند بستگی دارد، تضمین‌کننده ارزش توکن شماست.
در حال حاضر تعداد بیشماری توکن را می‌توان یافت که در دنیای واقعی هیچ کاربردی ندارند و هیچ دردی از هیچ کسی دوا نمی‌کنند. در سوی دیگر بسیاری از آنها هستند که دارای کاربرد هستند و به سبب همین کاربرد، ارزششان روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
مثال مناسب تتر است. تتر با ایده‌ای ساده، یک Token با ارزش ثابت است که قیمت آن در نوسانات بازار تکان نمی‌خورد. همین مسئله باعث ارزشمندشدن این Token شده است و حجم بالای معاملات روزانه بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم به صورت کامل تفاوت میان توکن و کوین را به شما عزیزان آموزش دهیم. Token به ارز دیجیتالی گفته می‌شود که بلاک‌چین اختصاصی نداشته باشد. به عنوان مثال، توکن تتر، روی بلاک‌چین‌های مختلفی غیر از بلاک‌چین مخصوص خود فعالیت می‌کند. در مقابل، کوین‌ها عموماً بلاک‌چین اختصاصی خود را دارند. از جمله کوین‌های با بلاک‌چین اختصاصی می‌توان به بیت کوین و اتریوم اشاره کرد.