برای پاسخ سریع و ساده به سوال زی کش چیست، باید بگوییم که زی کش یک ارز دیجیتال است که از حریم خصوصی کاربران حفاظت می‌کند و تراکنش‌های انجام شده در بستر بلاکچین این رمزارز به صورت مخفی و حفاظت شده انجام خواهد شد.
بر خلاف تصور عموم مردم، تراکنش‌های انجام شده در بیت کوین و بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر، کاملا شفاف است و همه افراد می‌توانند تاریخچه کامل تراکنش‌ها را مشاهده کنند. بنابراین شما با انجام تراکنش‌های رمزارزی ناشناس باقی نخواهید ماند و عده‌ای می‌توانند با استفاده از رهگیری آدرس کیف پول، به میزان دارایی و هویت واقعی شما دست پیدا کنند.
این موضوع برای افرادی که دارایی رمزارزی زیادی دارند، بسیار خطرناک است، چرا که امکان دارد توسط کلاهبرداران و سارقان شناسایی شده و قربانی حمله‌های سایبری و حتی سرقت‌های فیزیکی شوند.
ارز دیجیتال زی کش برای حل مشکل حریم خصوصی در فضای شفاف بلاک چین‌ها و رمزارزها به وجود آمده است. به کمک Zcash و ساختار اثبات با دانایی صفر (zero-knowledge proof construction) آن می‌توانید به صورت ناشناس تراکنش‌های مالی داشته باشید و نگران لو رفتن اطلاعات هویتی خود نباشید.
در این مقاله با زبانی ساده توضیح خواهیم داد که رمزارز زی کش چیست؟ و سپس به نحوه پنهان‌سازی تراکنش‌های در زی کش پرداخته و به توضیح ساختار اثبات با دانایی صفر یا zero-knowledge proof خواهیم پرداخت. در ادامه نیز به بیان کاربردهای زی کش پرداخته و معایب و مزایای آن را توضیح خواهیم داد.
در انتهای مقاله نیز بهترین کیف پول‌های زی کش را معرفی کرده و به بررسی آینده زی کش خواهیم پرداخت. چنانچه علاقه‌مند به شناختن این ارز دیجیتال هستید، تا انتهای مقاله با داموندمگ همراه باشید.
زی کش چیست؟
بیت کوین یک پلتفرم غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین است که هیچ شخص یا نهاد مرکزی بر آن نظارت نمی‌کند و مالک آن نیست. همه مردم می‌توانند از این سیستم پولی غیرمتمرکز استفاده کنند و لذت انتقال ارزش را بدون دخالت سازمان‌ها و دولت‌ها تجربه کنند.
به همین دلایل بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تراکنش‌های انجام شده توسط بیت کوین یا سایر رمزارزها به صورت ناشناس انجام می‌شود و هیچکس قادر نیست تراکنش‌های بیت کوین را رهگیری کند. البته این تصور کاملا غلط است، چرا که تراکنش‌های انجام شده بر روی بلاک چین بیت کوین کاملا شفاف هستند و همه افراد می‌توانند تاریخچه کاملی از تراکنش‌های انجام شده بر روی شبکه را مشاهده کنند.
توجه کنید که نظام ارز دیجیتال با نظام بانک متمرکز متفاوت است. حریم خصوصی حساب‌های بانکی اشخاص و پول درون آن‌ها توسط یک سازمان مرکزی واسط (بانک) حفاظت می‌شود، اما ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و هیچ نهاد واسطه برای انجام این کار وجود ندارد.
بیشتر ارزهای دیجیتال همچون بیت کوین، اتریوم و… بر روی بلاک چین‌های عمومی ساخته شده‌اند. یعنی اینکه همه افراد می‌توانند تاریخچه کامل تراکنش‌ها را ببینند و آن‌ها را رهگیری کنند. در بلاک چین‌های عمومی هیچ چیزی برای مخفی کردن وجود ندارد و تراکنش‌های بیشتر ارزهای دیجیتال کاملا قابل رهگیری است و به صورت ناشناس و مخفی انجام نمی‌شود.
این حرف‌ها به این معنی است که همه افراد می‌توانند تراکنش‌های رمزارزی انجام شده توسط شما را رهگیری کنند و در نهایت به آدرس کیف پول شما دست پیدا کنند. سپس می‌توانند با استفاده از این آدرس کیف پول به هویت واقعی شما و حتی محل زندگی شما دست پیدا کنند.
بنابراین حفظ حریم خصوصی کاربران در تراکنش‌های ارز دیجیتال یکی از مسائل مهمی است که در ارزهای دیجیتال قدیمی همچون بیت کوین و اتریوم به آن توجه نشده است و همین موضوع می‌تواند کاربران را دچار مشکل کند. برای حل مشکل حریم خصوصی، رمزارزهایی همچون زی کش و مونرو به وجود آمدند که به پرایوسی کوین یا ارزهای دیجیتال ناشناس‌ساز معروف شدند.
زی کش با نماد اختصاری Zec یکی از قدیمی‌ترین پرایوسی کوین‌هاست. این رمزارز در واقع یک هاردفورک از بیت کوین است و به همین دلیل در مشخصات کلی بسیار شبیه به بیت کوین است و به عنوان برادر آن نیز شناخته می‌شود. همانطور که در بالا گفتیم تفاوت اصلی این دو ارز دیجیتال حفظ حریم خصوصی و ناشناس‌سازی تراکنش‌های انجام شده توسط کاربران است که در بلاک چین زی کش انجام می‌شود، ولی در بیت کوین امکاناتی به این منظور وجود ندارد.
زی کش چگونه کار می‌کند؟
همانطور که در مقاله کلید عمومی و خصوصی ارز دیجیتال توضیح دادیم، هر ارز دیجیتال یک جفت کلید عمومی و خصوصی مخصوص به خود دارد. کلیدهای عمومی و خصوصی از لحاظ رمزنگاری کاملا به یکدیگر مرتبط هستند و همانند تکه‌های پازل یکدیگر را تکمیل می‌کنند. هر کلید عمومی یک کلید خصوصی منحصر به فرد دارد. این کلیدهای عمومی و خصوصی با رمزنگاری قوی با یکدیگر مرتبط هستند و امنیت انتقال پول در فضای بلاکچین را تامین می‌کنند.
هنگامی که یک ارز دیجیتال را ارسال می‌کنید، ابتدا کلید عمومی را برای آدرس کیف پول مورد نظر خود ارسال می‌کنید و سپس با کلید خصوصی، مالکیت خود بر ارز دیجیتال ارسال شده را اثبات می‌کنید. یک تراکنش رمزارزی به زبان ساده مانند استفاده از چک بانکی است. کلید عمومی همانند کاغذ چک شماست و کلید خصوصی همانند امضای شما بر روی چک است. اگر برگ چک (کلید عمومی) را به شخصی بدهید، ولی آن را امضا نکنید، در واقع هیچ پولی انتقال نداده‌اید.
البته احتمالا شما هیچوقت تجربه‌ای از کار کردن با کلید عمومی و خصوصی ارزهای دیجیتال خود را ندارید. چون برنامه‌نویسان این کار را با ایجاد کیف پول ارز دیجیتال راحت کرده‌اند. مدیریت کلیدهای عمومی و حفاظت از کلیدهای خصوصی شما بر عهده کیف پول‌هایی گذاشته شده است که کار کردن با آن‌ها بسیار ساده و راحت است.
برای انتقال رمز ارز به یک کیف پول دیگر، فقط کافی است آدرس کیف پول مقصد را داشته باشید و به راحتی ارزهای دیجیتال را از آدرس خود به مقصد منتقل کنید. نکته‌ای که به آن توجه نمی‌کنید این است که تاریخچه کامل تراکنش‌های انجام شده توسط آدرس کیف پول شما، به صورت کاملا شفاف بر روی بلاک چین ثبت می‌شود و همه افراد می‌توانند آن را مشاهده کنند.
در نتیجه برخی از افراد می‌توانند از وضعیت موجود سو استفاده کنند. این اشخاص آدرس‌هایی را که پول‌های زیادی از آن‌ها منتقل می‌شود، تحت نظر می‌گیرند و با رهگیری این آدرس‌ها به هویت واقعی دارنده کیف پول دست پیدا می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث به خطر افتادن دارایی شما شود.
چرا اطلاعات تراکنش‌ها در بیت کوین شفاف است؟
حال سوال مهمی که پیش می‌آید این است که چرا اطلاعات تراکنش‌ها در بلاکچین بیت کوین یا برخی از رمزارزهای دیگر شفاف است و همه افراد می‌توانند آن را مشاهده کنند؟ جواب در غیرمتمرکز بودن این سیستم‌هاست.
از آنجا که در سیستم غیرمتمرکز هیچگونه سازمان مرکزی و واسطه وجود ندارد، برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها باید همه چیز شفاف باشد. استخراج‌کنندگان در بلاک چین بیت کوین با استفاده از همین شفافیت و اطلاعاتی که در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد، می‌توانند اعتبار یک تراکنش را متوجه شده و اصالت آن را متوجه شوند.
در سیستم‌های متمرکز همچون بانک، اعتبارسنجی بر عهده یک نهاد مرکزی است. ما به این نهاد مرکزی اعتماد می‌کنیم و تمام اطلاعات خصوصی خودمان را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم. در عوض بانک‌ها نیز تضمین می‌کنند تا تمام معاملات در امنیت کامل انجام شوند. به این ترتیب حریم خصوصی حفظ می‌شود، ولی چه تضمینی وجود دارد که در داخل سیستم بانک فساد وجود نداشته باشد و بانک از اطلاعات کاربران سواستفاده نکند.
بنابراین برای حفظ کامل حریم خصوصی به یک سیستم غیرمتمرکز نیاز داریم که بدون نیاز به نهاد مرکزی تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کند و از طرف دیگر این سیستم نباید شفاف باشد و نباید اطلاعات تراکنش‌ها را در اختیار همه افراد قرار دهد. شاید در نگاه اول این کار غیرممکن به نظر برسد، اما راه‌حلی برای این موضوع وجود دارد و آن استفاده از ساختار اثبات با دانایی صفر یا zero-knowledge proof است.
اثبات با دانایی صفر (Zero-knowledge proof) چیست؟
همانطور که در بخش قبلی توضیح دادیم، اثبات با دانایی صفر یک راه‌حل ریاضی است که به استخراج‌کنندگان اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به داشتن اطلاعات تراکنش‌ها، بتوانند کار اعتبارسنجی خود را انجام دهند.
با استفاده از این ساختار، اطلاعاتی همچون آدرس و مقدار تراکنش به صورت خصوصی باقی می‌ماند و همه افراد نمی‌توانند آن‌ها را مشاهده کنند. به همین دلیل به این ساختار اثبات با دانایی صفر می‌گویند، چرا که استخراج‌کنندگان بدون دسترسی به اطلاعات اساسی، می‌توانند یک تراکنش را اعتبارسنجی کنند و اصالت آن را تایید کنند.
در این روش، دانایی استخراج‌کنندگان از اطلاعات تراکنش‌ها تقریبا صفر است و تراکنش‌ها به گونه‌ای اعتبارسنجی می‌شود که حریم خصوصی کاربران حفظ شود. اثبات دانایی صفر، ساختار اصلی زی کش است و به این ترتیب این ارز دیجیتال می‌تواند از حریم خصوصی کاربران حفاظت کند و تراکنش‌های آن‌ها را به صورت خصوصی و ناشناس انجام دهد.
ویژگی‌های اصلی زی کش چیست؟
کارمزد پایین تراکنش‌ها : برخلاف بیت کوین و اتریوم، کارمزد تراکنش‌ها در شبکه زی کش بسیار پایین است و امکان انجام تراکنش‌های بسیار سریع فقط با پرداخت کارمزد 0.0001 زی کش وجود دارد.
پشتیبانی از چندین نوع تراکنش : امکان صدور چندین نوع تراکنش در شبکه زی کش وجود دارد. کاربران هم می‌توانند به صورت خصوصی و هم به صورت شفاف دارایی‌های خود را منتقل کنند. در ادامه مقاله درباره انواع تراکنش‌های شبکه زی کش بیشتر صحبت خواهیم کرد.
امکان نمایش اطلاعات تراکنش در صورت نیاز : شاید برخی اوقات نیاز باشد که اطلاعات مالی خود را برای حسابرسی در اختیار نهادهای قانونی قرار دهید. اگر تمام تراکنش‌های شما به صورت خصوصی و ناشناس انجام شده باشد، چطور می‌توانید آن‌ها را به نهادهای حسابرس اثبات کنید؟ زی کش امکانی را به وجود آورده است که در صورت نیاز می‌توانید با زدن یک دکمه، اطلاعات تراکنش خود را به نمایش در آورید.
انقضای تراکنش‌ها : در بلاک چین زی کش امکانی وجود دارد که اگر تراکنش بعد از 50 دقیقه اعتبارسنجی و اجرا نشود، آن تراکنش منقضی شده و رمزارزها به حساب فرستنده باز می‌گردند.
تراکنش چند امضایی : در شبکه زی کش امکان صدور تراکنش‌های چند امضایی وجود دارد. در تراکنش چند امضایی، هنگامی تراکنش انجام می‌شود که چند نفر با اجرای آن موافقت کنند. این امکان در حال حاضر بر روی تراکنش‌های شفاف وجود دارد، اما امکان آن وجود دارد که در آینده بر روی تراکنش‌های خصوصی نیز اجرا شود.
کاربردهای زی کش چیست؟
هنگامی که حرف از ارزهای دیجیتال ناشناس‌ساز یا پرایوسی کوین می‌شود. بیشتر افراد ناخودآگاه به یاد معاملات غیرقانونی می‌افتند. در صورتی که کاربرد اصلی پرایوسی کوین‌ها این موضوع نیست و این مورد را می‌توان جز سواستفاده‌ها از ارزهای دیجیتالی همچون زی کش دانست.
همانطور که کاربرد پول نقد یا اسکناس برای قاچاق مواد مخدر یا معاملات غیرقانونی طراحی نشده است، اما شاهد هستیم که بیشتر معاملات غیرقانونی با پول نقد انجام می‌شود. بنابراین نمی‌توان گفت که پرایوسی کوین‌هایی همچون زی کش فقط مخصوص کارهای غیرقانونی است. از جمله کاربردهای زی کش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
حفظ امنیت و حریم خصوصی دارندگان ارز دیجیتال
در ابتدای مقاله توضیح دادیم که اطلاعات تمام تراکنش‌های انجام شده در ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین به صورت شفاف در اختیار همه قرار دارد. بنابراین برخی افراد سودجو می‌توانند با رهگیری تراکنش‌های سنگین، به هویت دارندگان ارز دیجیتال دست پیدا کنند و همین امکان سواستفاده و سرقت از کاربران را فراهم می‌کنند.
مسلما همه افراد در انتقال دارایی‌های خود به فکر امنیت هستند و نمی‌خواهند اطلاعات خصوصی آن‌ها فاش شود. بنابراین رمزارز زی کش با مخفی کردن اطلاعات تراکنش‌ها، از حریم خصوصی و امنیت کاربران حفاظت می‌کند. این کار بزرگی است که موجب مقبولیت بیشتر ارزهای دیجیتال در نزد عموم مردم می‌شود.
جلوگیری از دخالت و سانسور
یکی از آرمان‌های اصلی بلاک چین و رمزارزها، ایجاد یک جامعه غیرمتمرکز است که مردم سراسر جهان در آن بتوانند بدون نیاز به اعتماد به دولت‌ها و سایر سازمان‌های مرکزی با یکدیگر معامله کنند و کارهای خود را انجام دهند.
با گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال شاهد آن هستیم که دولت‌ها دخالت‌ها و سانسورهایی را در این عرصه انجام می‌دهند و یک نمونه از مشخص‌ترین آن‌ها این است که دولت‌ها صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال را مجبور می‌کنند تا طبق قوانین مالی دارایی کاربران کشورهای غیرمجاز و تحریم‌شده را مسدود کنند.
تحریم برخی کاربران و عدم سرویس‌دهی به آنان جز آرمان‌های اصلی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال نیست. زی کش امکانی را به وجود می‌آورد که رهگیری تراکنش کاربران در آن سخت است. بنابراین امکان دخالت دولت‌ها و سانسورهای اعمال شده توسط آن‌ها را پایین می‌آورد و چون کاربران ناشناس هستند، امکان تحریم و مسدودسازی دارایی آن‌ها تا حد بسیار زیادی کاهش خواهد یافت.
انواع تراکنش‌های زی کش چیست؟
آدرس‌های شبکه Zcash به دو دسته شفاف و خصوصی تقسیم‌بندی می‌شوند. آدرس‌های شفاف به حرف T شروع می‌شوند و به آن‌ها T-address نیز گفته می‌شود. آدرس‌های خصوصی نیز که از تراکنش‌های مخفی پشتیبانی می‌کنند با حرف Z شروع شده و به آن‌ها Z-address گفته می‌شود. بین این دو آدرس امکان برقراری چهار نوع تراکنش وجود دارد:
تراکنش شفاف (Public) : همانند بیت کوین و اتریوم، تمام اطلاعات تراکنش به صورت شفاف در اختیار همه افراد قرار می‌گیرد.
تراکنش حافظ گیرنده (Sheilding) : در این تراکنش اطلاعات فرستنده شفاف است، اما اطلاعات گیرنده تراکنش مخفی شده است.
تراکنش حافظ فرستنده (Desheilding) : برخلاف تراکنش قبلی، اطلاعات گیرنده شفاف است و اطلاعات فرستنده تراکنش مخفی شده است.
تراکنش خصوصی (Private) : در آن اطلاعات گیرنده و فرستنده به صورت کامل مخفی شده است و از حریم خصوصی به صورت کامل حفاظت می‌شود.
مزایای زی کش
- حفاظت از حریم خصوصی و بالا بردن امنیت تراکنش‌ها
- کارمزد پایین
- امکان صدور تراکنش شفاف و خصوصی
- وجود امکان به نمایش درآوردن اطلاعات تراکنش
معایب زی کش چیست؟
از آنجا که Zcash هاردفورک بیت کوین است، برخی از معایب اصلی آن در زی کش دیده می‌شود. بنابراین از جمله معایب زی کش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقیاس پذیری و سرعت پایین تراکنش‌ها
- وجود فرآیند استخراج در زی کش و آسیب به محیط زیست
- امکان سو استفاده از آن برای انجام کارهای غیرقانونی و پولشویی وجود دارد.
- به دلیل ماهیت ناشناس‌ساز، همواره با موانعی از طرف دولت‌ها و بانک‌ها مواجه است که این موضوع امکان پیشرفت و مقبولیت بیشتر را از این رمزارز خواهد گرفت.
بهترین کیف پول‌های زی کش چیست؟
بهترین کیف پول‌های دسکتاپ Zcash
کیف پول WinZEC : متناسب برای ویندوز، قابلیت مخفی سازی تراکنش و نیاز به دانلود کل بلاک چین
کیف پول ZelCore : قابلیت استفاده برای چندین دارایی، اجرا روی ویندوز، مک، لینوکس و iOS، عدم نیاز به دانلود بلاک چین، حجم بسیار کم و عدم پشتیبانی از تراکنش‌های مخفی
کیف پول zec-qt-wallet : قابل‌اجرا روی مک و ویندوز، نیاز به دانلود کل بلاک چین
بهترین کیف پول‌های موبایل Zcash
- کیف پول Zecwallet Lite : با قابلیت مخفی سازی تراکنش
- کیف پول Nighthawk : با قابلیت مخفی سازی تراکنش
- کیف پول Ustoppable : با قابلیت مخفی سازی تراکنش
- کیف پول اتمیک
- کیف پول Jaxx
- کیف پول Safepay
- کیف پول کوینومی
- کیف پول گوادرا (Guadra)
- کیف پول آی‌بیتکام (ibitcome)
بهترین کیف پول‌های سخت افزاری Zcash
- کیف پول Ledger Nano S
- کیف پول TREZOR
آینده زی کش چیست؟
با گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال، حفظ امنیت و حریم خصوصی در شبکه‌های غیرمتمرکز اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد و همه افراد به دنبال این خواهند بود که خود را از صدمات احتمالی و سرقت دارایی خود حفاظت کنند.
بنابراین راهکارهایی که در دنیای غیرمتمرکز از اطلاعات شما حفاظت می‌کنند، ارزشمند هستند و به احتمال زیاد در آینده مورد توجه خواهند بود. پرایوسی کوین‌هایی همچون زی کش یکی از این راهکارها هستند و به احتمال زیاد در آینده شاهد استقبال زیادی از آن‌ها خواهیم بود.
البته به این موضوع نیز توجه داشته باشید، که سواستفاده‌های احتمالی از این نوع کوین‌ها در پولشویی و کارهای غیرقانونی می‌تواند باعث شود که دولت‌ها و نهادهای قانونی موانع زیادی را در مقابل رشد اینگونه ارزهای دیجیتال ایجاد کنند و حتی اقدام به شکستن رمزهای این رمزارزها کنند.
هرگونه شکست در رمزنگاری پرایوسی کوین‌ها می‌تواند باعث از دست رفتن کارایی و محبوبیت آن‌ها شود و به همین دلیل ارزهای دیجیتالی همچون زی کش، همواره در چالش قرار دارند. در این مقاله به صورت کامل در مورد اینکه زی کش چیست و چگونه کار می‌کند، توضیحاتی را ارائه دادیم.
آینده زی کش کاملا بستگی به زمان دارد. اگر رمزنگاری این ارز دیجیتال به قدر کافی قوی باشد، می‌تواند به جایگاه مناسبی در دنیای غیرمتمرکز برسد، اما اگر دولت‌ها بتوانند تراکنش‌های این رمزارز را رهگیری کنند، احتمالا کارایی آن از بین خواهد رفت و باید منتظر یک جایگزین مناسب برای آن باشیم.
نماد اختصاری زی کش چیست؟
نماد دیجیتالی زی کش، Zec است و با این نام می‌توانید آن را در صرافی‌های ارز دیجیتال پیدا کنید.
آیا زی کش قابل استخراج است؟
بله. Zacsh قابل استخراج است و می‌توانید همانند بیت کوین آن را به وسیله دستگاه‌های کامپیوتری استخراج کنید.
آیا می‌توان از حریم خصوصی در بیت کوین نیز حفاظت کرد؟
با استفاده از کیف پول‌های HD امکان حفاظت از حریم خصوصی در بیت کوین نیز وجود دارد، اما این کیف پول‌ها یک راه حل کاملا مطمئن نیستند و می‌توان گفت پرایوسی کوین‌ها راه حل بهتری برای حفاظت از حریم خصوصی هستند.